Między bidokiem a biedakiem jest ogromna różnica i nie powinniśmy tych terminów używać jako synonimów. Ten pierwszy wcale nie ma tak źle. Zawsze znajdzie jakąś dorywczą pracę, a w najgorszym razie skorzysta z bogatego socjalu. Ma gdzie mieszkać i za co zjeść, nawet jeżeli wciąż wciąga śmieciowe żarcie. Do szkół – i tym samym wiedzy – dostęp ma, ale to nie jest coś, czym byłby szczególnie zainteresowany. Po co się uczyć, skoro wszystko podane jest na tacy?

Biedak natomiast żyje na granicy ubóstwa lub już ją przekroczył. Nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb i tym samym większa część jego dnia polega na poszukiwaniu środków, które zapewnią chociaż jeden posiłek w ciągu dnia. Bieda to ciągła walka o przetrwanie, dzień za dniem, bez jakichkolwiek perspektyw na lepszą przyszłość. Bidok tego nie zna, bidok ma swoje problemy.

„Elegia dla bidoków” J. D. Vance’a to z jednej strony książka biograficzna, a z drugiej reportaż. Autor opisuje, jak dorastał w małej wiosce w Ohio, położonej w tzw. „pasie rdzy”. I chociaż zwykło się mówić, że życie każdego z nas jest inne, to jednak autor – poprzez opis swych pierwszych dwudziestu kilku lat życia – skupia się na tym, co łączy życie bidoków. Tak więc otrzymujemy momentami bardzo smutną opowieść o dziedziczeniu samodestrukcyjnych wzorców. Obserwujemy, jak alkoholizm, konsumpcjonizm, agresja, wulgarność przenoszone są z pokolenia na pokolenie i tym samym niszczą w zarodku jakąkolwiek możliwość wyrwania się z piekielnego kręgu.

Autor wprost mówi, że miał szczęście w życiu. I o tych sprzyjających okolicznościach również jest ta książka. Vance’a – w czasie dorastania – głównie wychowywała babcia. Pomimo tego, że była typowym bidokiem, to jednak miłość do wnuka przebijała się ponad wszelkie znane jej zachowania. Wiedziała, że tylko dzięki wykształceniu można wyrwać się z tej matni. Ale jak to zrobić? Przecież kłótnie rodziców i conocne awantury nie mają nic wspólnego z budowaniem w dziecku poczucia bezpieczeństwa -wręcz przeciwnie, możecie mi wierzyć. Takie dziecko początkowo zapada się w sobie, aby w dorosłym życiu korzystać z tego doświadczenia, gdyż jest to jedyne, co zna – tak więc nie róbcie tego swoim dzieciom.

Vance próbuje też podejść do tematu bardziej analitycznie. Na podstawie własnych obserwacji i dostępnych opracowań, autor próbuje znaleźć przyczyny tego stanu rzeczy. Przygląda się, co poszło nie tak podczas realizacji amerykańskiego snu. Problemów jest wiele, a co gorsza nie ma prostych odpowiedzi. Jednak to, co razi najbardziej, to kompletnie niezrozumienie tematów przez polityków. Zarówno demokraci, jak i republikanie zupełnie nie wiedzą, co trzeba zrobić. Pomijając fakt, że chyba nie są tym zainteresowani. Ważne jest, jak zagłosują wyborcy. I tutaj po raz pierwszy nie pada nazwisko byłego już prezydenta USA.

„Elegia dla bidoków” to książka, która swą tematyką dotyka również wielu Polaków. Dlaczego? Wychowywałem się w małej wiosce w najbiedniejszym województwie. Miałem więc porównanie i nie zawsze musiałem daleko go szukać. Zachęcam więc do lektury, bo to pozycja pouczająca, pozwalająca docenić, co się ma. Może dzięki temu unikniemy zachowań niszczących nasze dzieci. O więcej prosić nie można.

Michał Wnuk