Czy androidy śnią o elektrycznych owcach? Czy możemy przeżyć czyjeś wspomnienia? Czym jest istota człowieczeństwa w stechnicyzowanym świecie jutra? Odpowiedzi zapisano między wersami w książce „Cyberpunk 1982-2020”. Publikacji, która w kompletnym i niezwykle wyczerpujący sposób omawia nie tylko literacką konwencję, ale też kulturowe zjawisko.

Autorem, a równocześnie przewodnikiem w drodze, jest dla nas Michał Wojtas. Wykształcony w sztuce dziennikarstwa, człowiek mediów i nowych technologii, który, co sam zresztą zaznacza, urodził się na dwa tygodnie przed premierą „Blade Runnera”. I właśnie mniej więcej wtedy, to znaczy w 1982 roku, zaczyna się nasza czytelnicza podróż. Tytuły pierwszych rozdziałów – „Czterdzieści lat cyberpunka” czy „Globalny cyberpunk” – wskazują na to, co najważniejsze, czyli wyznaczniki stylu, jakim posługują się twórcy operujący w tej konwencji. Wśród nich William Gibson, ojciec cyberpunku, któremu bardzo słusznie poświęcono znaczne fragmenty publikacji. Ale to nie jedyne nazwisko, które przybliża nam Michał Wojtas.

Bo jest przecież Katsuhiro Ōtomo, autor mangi i anime „Akira”, jak i Masamune Shirow, pomysłodawca „Ghost in the Shell”, a także, żeby nawiązać do europejskiego kręgu kulturowego, Richard Morgan, którego znamy za sprawą „Modyfikowanego węgla”. Na kartach publikacji znajdziemy fabularne rekonstrukcje najważniejszych tytułów, ale nie tylko – ba, otrzymamy znacznie więcej intelektualnego dobra. Michał Wojtas określa bowiem kulturowe konteksty, przybliża ciekawostki, dzieli się dygresjami, otwiera przed nami zupełnie nowe konteksty. Dzięki temu lektura powinna być satysfakcjonująca zarówno dla czytelników, którzy dopiero poznają cyberpunkową popkulturą, jak i tych, którzy chcą dodatkowych informacji. Całość jest niezwykle satysfakcjonująca.

„Reagan, Breżniew i tokijska giełda” czy „ArPANet i Commodore 64” wskazują nam, że w książce znalazło się refleksja na tematy stricte kulturowe, ale również społeczno-obyczajowe. Autor wykonał niesamowitą pracę ze źródłami, dysponując przy tym bardzo rzeczowym, a równocześnie lekkim stylem. W publicystyce Michała Wojtasa jest coś jeszcze. To ciekawość świata. Chęć dogłębnego poznania zjawiska. Z różnych obszarów wiedzy i sztuki, żeby przywołać kolejne tytuły rozdziałów – „Jean „Mœbius” Giraud: francuski mistrz o tysiącu stylów” oraz „Japońskie akcenty od Neuromancera po Cyberpunk 2020”. Czysta wiedza zapisana w bardzo atrakcyjnej formie.

Niezwykle kompleksowy charakter książki, erudycja autora, a do tego styl, elegancja, uczciwość wobec fanów – oto czynniki, które sprawiają, że „Cyberpunk 1989-2020” to swoista Biblia dla miłośników popkultury szukających fascynujących, ale też przerażających wizji świata przyszłości. Jest w tym wszystkim znak jakości – a równocześnie pasji, który gwarantuje, że do lektury będzie wracać się nawet po latach.

Marcin Waincetel