Fatalna antologia, zrobiona tak naprawdę na opak, z umieszczonymi na początku tekstami najgorszymi - męczącymi, udziwnionymi, wulgarnymi, chwilami przekraczającymi granice grafomanii. Dopiero od połowy objętości książki wyczuwalnie polepsza się język opowiadań, ich spójność fabularna i psychologia postaci. Nadal jednak nie sposób posądzić któregokolwiek z tekstów o wybitność.

Co zabawniejsze, książka mająca na karku ledwie dwie dekady sprawia dziś już wrażenie starocia - z minioną techniką, z odniesieniami do dawno już wyblakłych zdarzeń (Monica Lewinsky, kręcenie "Władcy Pierścieni") i przedsiębiorstw (Pomaton EMI),firmowana przez byty coraz mocniej pogrążające się w niepamięci ("Machina", Kredyt Bank).

Dla pełnego obrazu sytuacji trzeba jeszcze wspomnieć o tym, że 1 z 13 tekstów w ogóle nie jest fantastyczny, zaś opowiadaniom towarzyszą istne bohomazy, wyglądające jak dzieło średnio utalentowanego dziecka. Po prostu dramat.

Ze wszystkich 13 tekstów z czystym sumieniem mogę polecić jeden (tak, JEDEN) - mianowicie "Tylko płakać, gdy staną tramwaje" Jacka Świłły. Oryginalny, zgrabnie napisany, z odrobinką humoru, zamknięty w miarę przemyślaną puentą. Warto też w sumie rzucić okiem na niezbyt ambitną, ale zajmującą humoreskę Adama Peciaka pt. "Gdzieś na południu", mówiącą o wsiowym buraku więżącym obcego, który rozbił mu się niedużym latającym talerzem na stodole. W miarę przyjemna jest także space opera Jacka Inglota "Śniąc o Dulcynei", wydana niedawno w jego autorskim zbiorze "Sodomion" (sny o 250 gołych babach z rozbitego kolonizacyjnego statku).

Z pozostałych "Ptaczek" Piotra Fryczewskiego ma ładnie poprowadzoną fabułę (kurowanie aniołka z przetrąconym skrzydłem),ale zamyka go czysto kuriozalna puenta, "Tatuaż" Łukasza Kalińskiego ma niezbyt oryginalny, ale dość rozsądnie wykorzystany pomysł, niepotrzebnie jednak rozdmuchany na 18 stron (maturzysta robi sobie na ramieniu tatuaż ze szczeniakiem),"Muza Model SX 13" Jana Krasnowolskiego jest dość banalna, ale nawet sympatyczna (pisarz ma blok twórczy),zaś "Gandalf w Trójkącie Bermudzkim" Eugeniusza Dębskiego jest płytką, nieaktualną już chałturką, dającą się jednak w miarę gładko czytać (rozmowa z Seanem Connerym na planie "Władcy Pierścieni" nt. zaginięć ludzi).

O pozostałych sześciu koślawych, pretensjonalnych czy wręcz niezbyt zrozumiałych tekstach nie ma co w ogóle mówić. Za wyjątkiem otwierającego antologię, zwycięskiego, i do tego tytułowego "Archowum XXI" autorstwa Grzegorza Janusza. Tekstu przefajnowanego, przekombinowanego, w zasadzie nie fantastycznego (grupa ludzi szuka "surowca"),czytającego się źle m.in. ze względu na kaprawe, wulgarne wierszyki i próby udowodnienia czytelnikowi, że oto właśnie obcuje z dziełem wysoce artystycznym. Wartym zaznaczenia plusem są tutaj gierki słowne. Te lepsze (bo są i takie sobie) to m.in. prężydent, żalkoholizm, bezszmerytura, krwawolucja, lśnimuzyna, bandziorfaust czy gryzmołmania. Żeby jednak nagradzać tekst tylko za jego dziwność językową...?

Dobrze chyba więc się stało, że dziś już mało kto pamięta o tej antologii...

Fatalna antologia, zrobiona tak naprawdę na opak, z umieszczonymi na początku tekstami najgorszymi - męczącymi, udziwnionymi, wulgarnymi, chwilami przekraczającymi granice grafomanii. Dopiero od połowy objętości książki wyczuwalnie polepsza się język opowiadań, ich spójność fabularna i psychologia postaci. Nadal jednak nie sposób posądzić któregokolwiek z tekstów o...