Tomasz Różycki

Jestem naprawdę zaskoczona, jak zauroczyła mnie ta książka, szczególnie, że nie ma w niej jakiejś porywającej fabuły. To opowieść o 10-cio piętrowym bloku i jego mieszkańcach w czasach PRL-u. A tak naprawdę o wyprawie nastoletniego Tadeusza do sąsiada ze zdobytą wielkim wysiłkiem kawą, gdyż tylko ów sąsiad ma młynek do jej zmielenia. Brzmi i banalnie, i dziwnie. Ale banalne nie jest na pewno. Przede wszystkim konstrukcja powieści jest niezwykła - ta wyprawa, która pewnie realnie trwałaby kilka minut, rozciąga się na 256 stron. A na nich nasz młody bohater opowiada o swoim życiu rodzinnym, rodzicach, swoich przyjaciołach, sąsiadach, życiu na przełomie lat 70/80-tych. To trochę zbiór anegdotek, w większości pogodnych i opisanych ze sporą dawką humoru. Ale chwilami nasz Tadeusz staje się niemalże mitycznym Tezeuszem błądzącym po swoim bloku, jak heros po labiryncie, I ta druga warstwa jest zdecydowanie głębsza i mroczniejsza, chwilami jak pełna grozy baśń, gdzie w każdym zakamarku kryją się bogowie, którzy tylko czekają na to, aby zamieszkać w naszym ciele i przyczynić nam cierpień. To niespotykany opis dziecięcych lęków, prób objaśniania sobie niezrozumiałego czasami świata, zachowań dorosłych, przyczyn chorób i śmierci. I faktycznie opis wędrówki przez ciemny strych (bo w PRL-u nawet żarówki były trudne do dostania) jest pełna napięcia i niepokoju. Jest też w książce cudowny zabieg nadawania mieszkańcom blokowiska nazwisk kojarzących się z arystokracją (Czartoryski, Lanckoroński) lub z wybitnymi przedstawicielami sztuki (Szostakowicz, Prieobrażenski, Chełmoński itp.). Jest to tak uroczo groteskowe, szczególnie, gdy wyobrazimy sobie ich w tych kolejkach i małych mieszkankach, gdzie prawie w każdym jest taka sama meblościanka. Nie raz wybuchałam śmiechem. Na dodatek Tadzio zafascynowany jest Heraklitem z Efezu, ale dlaczego to już niech każdy odkryje to sam. To książka do zastanawiania się, czytania pomiędzy wierszami i bardzo oryginalna. A czyta się ją doskonale.