Małgorzata Lebda ma 37 lat. Dorastała w beskidzkiej wsi Żeleźnikowa Wielka. Jest autorką sześciu książek poetyckich, w tym nagradzanych tomów „Matecznik” (Stypendium im. Stanisława Barańczaka 2017, Nagroda Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego 2017) i „Sny uckermärkerów” (Nagroda Literacka Gdynia 2019, nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2019). Jej książki tłumaczono na języki: serbski, włoski, ukraiński, czeski, słoweński. Jest naukowczynią, felietonistką, animatorką kultury oraz ultramaratonką. We wrześniu 2021 roku przebiegła – w ramach poetycko-aktywistycznego gestu – dystans 1113 kilometrów, biegnąc od źródeł rzeki Wisły do jej ujścia do Bałtyku. Pracuje nad debiutem prozatorskim. Mieszka w Krakowie i coraz częściej poza nim.

„Mer de Glace” to drugi najdłuższy lodowiec w Alpach, zalegający po francuskiej stronie masywu Mont Blanc. Właśnie nazwę tego lodowca na tytuł swojego najnowszego tomu poetyckiego wybrała Małgorzata Lebda. Od tytułu wypada tu zacząć, gdyż już on zdradza, że w kontekście wcześniejszych książek autorki mamy do czynienia z nowym otwarciem. Poezja Lebdy, dotąd mocno osadzona w lokalności, bazująca na relacjach rodzinnych, kojarzona z nurtem wiejskim („Granica lasu”, „Matecznik”, „Sny uckermӓrkerów”), w „Mer de Glace” zabiera czytelnika w podróż po Polsce i Europie Środkowej. Fotograficzne ujęcia i metaforyczność, stanowiące znak rozpoznawczy tej liryki, przybliżają nam krajobrazy (głównie pozamiejskie), ale też składają się na wielowątkową opowieść o człowieku i otaczającym go świecie.

Bo książka ta to właśnie kilka narracji splatających się w całość, nachodzących na siebie. Mamy tu opowieść o ciele, jego kruchości i złożoności, o zmaganiu się i próbie zapanowania nad nim (Dzisiaj było niespokojne. Przed ruchem należy je nakarmić, / zapytać, jak spało i dlaczego tak krótko); mamy metaforyczną opowieść o ludziach i ich postawach, o radościach płynących z prostoty codzienności. Lebda opowiada także w bardzo prozatorski sposób (choć językiem poetyckim) o przyrodzie i jej darach. Jednak opowieść główna – choć nie dominująca formą, za to subtelnie tkana na przestrzeni całej książki – to historia katastrofy, końca świata, który już się dzieje, ale my jeszcze nie chcemy zdać sobie z tego sprawy. Skupiamy się na ostatnich momentach względnego spokoju, ewentualnie oddajemy się z zaangażowaniem działaniom, których skuteczność ogranicza się do uspokajania sumień (zjednoczone strachy tematów, o których chce się krzyczeć [miałam napisać – wyć, tak]; ruch głowy w stronę pohukiwań; pogrzeby lodowców – nakładanie na nie białych całunów odwracających uwagę słońca).

Wierne zwierzę 

Noc tu, w dolinie, rozpisana jest na czuwanie. 

Noc jednego miejsca przychodzi do innego. 

Wierne zwierzę. Krok w krok.

Noce domów, krajobrazów: rumuńskich Karpat;

węgierskiej puszty; beskidzkiej paryi. I chwila, kiedy

masz pewność, że operujesz już słownikiem minionego:

dotknęłam, pochowałam, rozlało się, sza.

Noc przystawia – od zewnątrz – oko do okna domu,

tego, który akurat próbujesz nazwać swoim, zawsze

w tym miejscu, gdzie – od środka – przykładasz

swoje. Ciemno, a przecież wszystko.

Do tegorocznej edycji Nagrody zgłoszono 276 polskich tomów poezji wydanych w roku 2021. Wyboru laureatów, a wcześniej pięciu nominowanych książek, dokonała kapituła w składzie: Andrea Ceccherelli (Włochy), Janusz Drzewucki (Polska), Xavier Farré (Hiszpania), Alina Świeściak (Polska), Marta Wyka (Polska), Jurij Zawadski (Ukraina).

Nominowani do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej za książkę poetycką wydaną w 2021 roku zostali:

• Zuzanna Bartoszek, „Klucz wisi na Słońcu”, Wydawnictwo WBPiCAK
• Jerzy Jarniewicz, „Mondo cane”, Biuro Literackie
• Małgorzata Lebda, „Mer de Glace”, Warstwy
• Krzysztof Siwczyk, „Krematoria I. Krematoria II”, Austeria
• Dariusz Sośnicki, „Po domu”, Biuro Literackie

Wojciech Charchalis laureatem nagrody za najlepsze tłumaczenie

Nagrodę za najlepsze tłumaczenie tomu poetyckiego na język polski wydane w latach 2018–2021 otrzymał Wojciech Charchalis za przekład wierszy zawartych w tomie „Heteronimy. Utwory wybrane” Fernanda Pessoi wydanym przez wydawnictwo LOKATOR. Laureat otrzymał wyjątkową statuetkę inspirowaną jedną z wyklejanek Wisławy Szymborskiej oraz czek na 50 tys. złotych.

Wiele postaci zawartych i opisanych w tej antologii to autorzy wymyśleni przez Fernanda Pessoę w czasach wczesnej młodości, by nie powiedzieć: w dzieciństwie. Znakomita ich część nie napisała też wiele więcej, niż umieszczono w niniejszej książce. Nie ma to jednak wielkiego znaczenia, bo choć upada megalomański mit monstrualnie płodnego poety, to w dalszym ciągu pozostaje prawda o genialnym poecie, którego trzy heteronimy stworzyły dzieło wielkie.

W poprzednich latach Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej otrzymali: Krystyna Dąbrowska za tom „Białe krzesła” i Łukasz Jarosz za tom „Pełna krew” (2013), Julia Hartwig za tom „Zapisane” (2014), Roman Honet za tom „świat był mój” i Jacek Podsiadło za tom „Przez sen” (2015), Jakub Kornhauser za tom „Drożdżownia” i Uroš Zupan za tom „Niespieszna żegluga” (przeł. Katarina Šalamun-Biedrzycka i Miłosz Biedrzycki, 2016), Marcin Sendecki za tom „W” (2017), Julia Fiedorczuk za tom „Psalmy” i Linn Hansén za tom „Przejdź do historii” (przeł. Justyna Czechowska, 2018), Marta Podgórnik za tom „Mordercze ballady” (2019), Anna Adamowicz za tom „Animalia” i Genowefa Jakubowska-Fijałkowska za tom „Rośliny mięsożerne” (2021).

[os]