Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Długo przyszło nam czekać na finałowy tom serii powieści młodzieżowych Trentona Lee Stewarta pt. Tajemne Bractwo Pana Benedykta. Dylemat więźnia ściśle wiąże się z poprzednimi tomami, dlatego warto przed lekturą delikatnie przypomnieć sobie, co się w nich działo, jednak jestem niemal pewna, że czytelnicy, którzy polubili serię nie zapomnieli o bohaterach i stawce, o jaką toczy się gra.

Autor nie oszczędza młodych czytelników i znów zaprasza ich do lektury pokaźnej objętościowo powieści (ponad 400 stron), ale nie odstraszy to nikogo, kto posmakował przygód utalentowanych dzieciaków pod wodzą Pana Benedykt. W tych książkach zawsze dzieje się tyle, że nie zauważa się nawet, kiedy przewracamy kolejne strony. Nie inaczej jest tym razem, bo wartka akcja porywa nas swoim nurtem już od pierwszych stron.

W książce ponownie spotykamy czworo bardzo ciekawych i różnorodnych młodych bohaterów, których nie sposób nie lubić. Wcześniejsze wydarzenia nauczyły ich, jak działać w zespole i jak dla osiągnięcia wspólnego celu wykorzystywać mocne strony każdego z członków grupy. A te talenty są nietuzinkowe, choć czasem objawiają się w nieoczekiwany sposób.

Ta powieść mocno eksponuje postać małej, zadziornej i upartej Constance, która poza ponadprzeciętną inteligencją i zdolnościami rozwiniętymi ponad wiek biologiczny odkrywa w sobie kolejny talent. Oczywiście nawet w tej podlanej fantastyczną nutą historii autor dba o wiarygodność i zdolność telepatii dziewczynki nie objawia się w pełnej krasie. Dziewczynka musi ją dopiero opanować, co wcale nie jest łatwe. Ponadto uspokajam zaintrygowanych pochodzeniem Constance - ten tom wiele nam wyjaśni.

Mimo swojej odmienności, młodzi bohaterowie szukają w sobie tego, co ich łączy i współpracują, chroniąc się nawzajem. To ważna, ale wprowadzona mimochodem, lekcja dla młodych odbiorców, mówiąca też o tym, że aby działanie grupy było skuteczne, trzeba umieć wykorzystywać jej zasoby, współdziałać i ufać sobie nawzajem. Co ważne, młodzi, choć wyjątkowi, nie tylko nie są nieomylni i popełniają błędy, ale mają też chwile zwątpienia. A jednak radzą z tym sobie dzięki wsparciu przyjaciół i poczuciu odpowiedzialności za powodzenie misji.

Główna oś fabularna kontynuuje wątki związane z ochroną przez bractwo Szeptacza i walką z panem Kurtynem, który nie cofnie się przed niczym, by zrealizować swój plan. A w centrum wszystkich wydarzeń, ku rozpaczy próbujących chronić ich dorosłych, pozostają oczywiście dzieciaki. Autor serwuje bohaterom (i czytelnikom) całą masę zagadek do rozwiązania, mnóstwo zwrotów akcji i żywą, lekką narrację, a cała historia jest jak zwykle wciągająca od pierwszego do ostatniego zdania.

Jak zwykle muszę posłać głęboki ukłon tłumaczce książki, pani Kai Makowskiej, która wykonała karkołomną wręcz pracę, tłumacząc nie tylko tekst powieści, ale też nazwy własne, a zwłaszcza adaptując anglojęzyczne imiona i nazwiska tak, by polski czytelnik mógł cieszyć się z odkrywania tego, jak nazwy własne korespondują z charakterami postaci i jak świetne gry słów stosował autor. Warto po lekturze zerknąć do Słowa od tłumaczki, by w pełni dostrzec ogrom wykonanej pracy i podjęte decyzje.

To świetna książka przygodowa, odpowiednia już dla młodszych nastolatków, zwłaszcza tych, które lubią czytać i nie przeraża ich objętość publikacji. Powieść dla miłośników zagadek i bystrych umysłów. Kolejne spotkanie z ciekawymi bohaterami, z oryginalną intrygą i świetnie budowanym napięciem. Mądra, brawurowo napisana i doskonale przetłumaczona (choć sporo w niej elementów, które niełatwo przełożyć z oryginalnego języka). Wciągająca i niemal nieodkładalna. Idealna nie tylko dla docelowych odbiorców. To kolejny patronat, który napawa mnie dumą i który polecam małym i tym... mniej małym. Bo dobrze wiem, że dorośli też się świetnie przy niej bawią.

Długo przyszło nam czekać na finałowy tom serii powieści młodzieżowych Trentona Lee Stewarta pt. Tajemne Bractwo Pana Benedykta. Dylemat więźnia ściśle wiąże się z poprzednimi tomami, dlatego warto przed lekturą delikatnie przypomnieć sobie, co się w nich działo, jednak jestem niemal pewna, że czytelnicy, którzy polubili serię nie zapomnieli o bohaterach i stawce, o jaką...

Pamiętacie, jaki kryminał był tym pierwszym, który kiedykolwiek przeczytaliście? Sięgaliście po ten gatunek jako dzieci? Dla mnie pierwszym kontaktem z tego typu historiami była lektura serii książek Joanny Chmielewskiej o Janeczce i Pawełku, które wręcz pochłaniałam. I to je zapamiętałam najlepiej. Obecnie kryminał w wersji dla czytelników niedorosłych jest coraz bardziej powszechny, a w opowieściach pełnych zagadek do rozwiązania można przebierać jak w ulęgałkach. Ale wciąż trafić można na coś świeżego. Na przykład młodzieżowy kryminał retro napisany przez zdolnego autora. I tu mogę z czystym sumieniem polecić wam Zuzę Wróbel na tropie Tomasza Duszyńskiego.

Jeśli nazwisko Duszyński wydaje wam się znajome to podpowiadam, że to dziennikarz (pracował w RMF FM i Radiu Aplauz), pisarz, scenarzysta gier komputerowych, a w wolnych chwilach maratończyk. Współtwórca wrocławskiego Tramwaju Gwiazd – wyjątkowego projektu wrocławskiej, ruchomej alei gwiazd, do której zapraszane były gwiazdy filmowe, muzyczne i sportowe. Debiutował zbiorem opowiadań „Produkt uboczny”. Od tamtej pory opublikował kilka powieści i kilkanaście opowiadań z gatunku fantastyki. Jest też nagradzanym autorem powieści kryminalnych: zdobywcą wyróżnienia jury Kryminalnej Piły, a także nagrody Kryminalny Magiel za najlepszy kryminał retro 2019 roku (Glatz). Laureatem Nagród „Złoty Pocisk” w kategorii Najlepsza Polska Powieść Kryminalno-Historyczna 2021 za powieść Glatz. Zamieć, Nagrody Publiczności za powieść kryminalną Glatz oraz Nagrody Wielkiego Kalibru Czytelników za powieść kryminalną Glatz. Kraj Pana Boga. Warszawski cykl retro o Komisarzu Wróblu otrzymał nominację do nagrody Grand Prix Kryminalnej Warszawy i nagrodę Kryminalny Magiel.

Przyznam się, że z bogatego dorobku autora znam jedynie serię Glatz, ale zrobiła na mnie wrażenie. I chyba muszę nadrobić przynajmniej serię o komisarzu Wróblu, skoro całym sercem pokochałam już jego bratanicę :-D

Duszyński bardzo świadomie buduje klimat właściwy kryminałowi retro, jednocześnie dopasowując środki wyrazu do percepcji młodego czytelnika. Miejsce akcji stanowi międzywojenna Warszawa, którą autor opisuje oszczędnie, tworząc odpowiednie tło do historii, ale nie przytłaczając drobiazgowymi opisami czy dygresjami dotyczącymi sytuacji politycznej czy historycznej, które zwykle pojawiają się w kryminałach retro dla dorosłych. Jednocześnie stawia na charakterystyczne elementy - jak mali gazeciarze okrzykami reklamującymi kolejne wydania "Kuriera Porannego" czy "Wieczornego", targowiska (na jednym pracuje tata Anki Sikory), telefony w sklepach czy aptekach oraz mali ulicznicy, wszechobecni i wszędobylscy.

Sama Zuza jest rewelacyjną bohaterką i mocnym punktem "obsady" tej historii. To rezolutna, bystra i odważna dziewczyna, która zachowuje się trochę śmielej niż typowa panienka z dobrego domu, a jednocześnie jej zachowanie pasuje do epoki, w której ją poznajemy, i do nieprzesadnie restrykcyjnego domu wujostwa. Jej chłopięcym, choć w tej części pozostającym raczej na drugim planie, odpowiednikiem jest Tadeusz, który również ma do odegrania swoją rolę. A że każde z tej dwójki uważa się za Sherlocka, ma też własnego Watsona. W ten sposób tworzy się naprawdę niezła ekipa - z potencjałem na całą serię opowieści ukazujących się pod szyldem Dtetektywi z Domu pod Dębem.

Ta historia będzie idealna dla młodszych nastolatków, rówieśników bohaterów, którzy uwielbiają zagadki i szyfry. Przede wszystkim dlatego, że wciąga od pierwszych stron i gwarantuje zarówno dobrą zabawę rodem ze szpiegowskich filmów, a do tego jest okazją do główkowania. Rdzeniem intrygi pozostaje uprowadzenie nauczyciela z gimnazjum Zuzy, a także tajemnicze szyfry z gazety, ale to dopiero początek drogi, która sięga też do autentycznych postaci Marian Rejewski, a jednocześnie nawiązuje do prawdziwej historii prac polskich matematyków nad łamaniem szyfru niemieckiej Enigmy.

Wydawać by się mogło, że grupka dzieciaków niekoniecznie pasuje do afery szpiegowskiej, ale autor bardzo zgrabnie uprawdopodabnia ich udział w całej intrydze i przypisuje do odegrania role rzeczywiście na miarę ich możliwości. Dorzucenie do grona uczniów młodych gazeciarzy i uliczników też świetnie pasuje do historii z czasu dwudziestolecia międzywojennego.

Akcja płynie tu wartko jak nurt Wisły, a wielowarstwowa, ale możliwa do uchwycenia przez młody umysł, intryga dostarcza mnóstwa bodźców i satysfakcji z lektury. Widać tu nie tylko świetny warsztat autora, pozwalający budować i stopniować napięcie oraz konstruować fabułę pełną zwrotów akcji, ale też czuć swobodę i luz w prowadzeniu narracji. Dzięki temu właśnie książka okazuje się tak porywająca i to nie tylko dla młodszego odbiorcy. A jeśli skłoni młodych do poczytania więcej o Rejewskim czy Enigmie - to już będzie wartość dodana, bo temat jest przedstawiony naprawdę intrygująco. Podobnie jak różne rodzaje szyfrów, które zgrabnie zostały zaprezentowane w powieści.

Dodam, że powieść będzie zrozumiała i czytelna także dla czytelników, którzy o międzywojniu wiedzą niewiele, ale jeśli trafi na pasjonatów historii, to uruchomi kolejne zapadki w świadomości, kusząc subtelnymi aluzjami dotyczącymi przyszłych losów kraju i wagi złamania szyfru Enigmy. Szczerze, to chętnie poczytałabym marzyłabym, żeby kiedyś autor dotarł ze swoją opowieścią do roku 1939 i opowiedział nam o wojennych losach młodych bohaterów. Może obecni czytelnicy dorośliby do tych historii wraz z bohaterami?

Zuza Wróbel i jej przyjaciele to świetnie wykreowani bohaterowie na miarę dobrego młodzieżowego kryminału, i to z potencjałem na całą serię. Budzą sympatię i zachęcają do emocjonalnego związania się z nimi, a tym samym śledzenia ich przygód z zapartym tchem. Do tego sama książka, napisana z lekkością, ale też kapitalnie skonstruowaną intrygą wpisaną w realia międzywojennej Warszawy, jest dla mnie pewnikiem, jeśli chodzi o satysfakcjonującą lekturę. Z jednej strony świetnie wpisuje się w schemat młodzieżowych powieści kryminalno-sensacyjnych, z drugiej czuć w niej świeżość i oryginalny pomysł. Gdybym mogła, chętnie sięgnęłabym po drugi tom. To rewelacyjna pozycja dla grupy tzw. middle-grade, która udowadnia, że czytanie to świetna rozrywka.

Pamiętacie, jaki kryminał był tym pierwszym, który kiedykolwiek przeczytaliście? Sięgaliście po ten gatunek jako dzieci? Dla mnie pierwszym kontaktem z tego typu historiami była lektura serii książek Joanny Chmielewskiej o Janeczce i Pawełku, które wręcz pochłaniałam. I to je zapamiętałam najlepiej. Obecnie kryminał w wersji dla czytelników niedorosłych jest coraz bardziej...

Należę do tej grupy osób, która nie sięgnęła po debiutancką powieść Weroniki Mathii, nawet pomimo entuzjastycznych recenzji, jakie książka zebrała. Cóż, czytanie książek przy stale rosnącej liczbie wydawanych tytułów wymaga podejmowania trudnych decyzji o tym, co zmieścimy w swoim planie czytelniczym, a czego nie. Za to postanowiłam zapoznać się z autorką przy okazji Szeptu, a skłoniła mnie do tego... Iława. Miasto, które nieco znam, okazało się magnesem i bardzo się z tego cieszę.

Podobno wiele złego dzieje się, kiedy dobrzy ludzie milczą. Ale czasem to nie milczenie jest zdradliwe, a szept. Kiedy słowa padają zbyt cicho, by każdy je usłyszał, wiele złego umyka naszym oczom. Ileż to razy już po tragedii okazuje się, że otoczenie widziało zagrożenie, dyskutowało o nim, ale tylko półgłosem. Weronika Mathia udowadnia natomiast, że czasem szept skrzywdzonych ginie w przytłaczającym milczeniu.

Autorka zabiera czytelników do Iławy, by wciągnąć w gęsto utkaną pajęczynę intrygi. I przedstawia akcję, rozgrywającą się w trzech planach czasowych. Kiedy jesteśmy w "obecnie" złe rzeczy już się wydarzyły. Wydarzyły się zarówno "dawniej", jak i jeszcze wcześniej, bo w 1973 roku. Ale żeby odtworzyć linearnie przebieg wszystkich wydarzeń, będziemy potrzebowali zebrać okruchy wspomnień i ślady, podążyć za przypuszczeniami i rozplątać cały ten węzeł niedomówień i kłamstw, jakim zostali omotani bohaterowie, a pośrednio my, czytelnicy.

W 1973 roku zaginęła dziewczyna. A teraz, wiele lat później, kolejna. Te sprawy nie mogą się przecież łączyć, nawet jeśli sprawcą zabójstwa jest siostrzeniec tamtej zaginionej dziewczyny. A jednak... autorka podaje wszystko w wątpliwość, wciąga w niepokojącą sieć domysłów, które racjonalnie chcemy odrzucić, ale nie potrafimy. I wtedy nasz umysł zaczyna pracować na najwyższych obrotach, szukając punktów wspólnych między ofiarą i sprawcą, a może i między ofiarami.

Mathia, konstruując intrygę, wykonała kapitalną pracę, rozczłonkowując ciąg przyczynowo-skutkowy i rozrzucając elementy układanki po całej fabule. Nie zrobiła tego jednak losowo, ale z pełną świadomością rozmieszczając je w taki sposób, by podążanie za historią pozostało logiczne i wiarygodne. Jednocześnie w cały ten złożony gąszcz tajemnic, krzywd i skrywanych grzechów wplotła emocje, które oddziałują na czytelnika do samego końca.

W tej historii pełno jest bólu krzywdzonych, tych słabych, którzy nie są w stanie domagać się sprawiedliwości. Ich szept ginie w zgiełku życia do czasu, gdy znajdzie się ktoś, gotowy go wysłuchać. Szept jest bowiem nie tylko opowieścią o krzywdzie, ale też o determinacji tych, którzy chcą odnaleźć sprawiedliwość. I gotowi są podążyć za każdym, najmniejszym nawet śladem.

Jestem pod dużym wrażeniem tego, z jaką empatią Mathia pisze o traumach i najboleśniejszych doświadczeniach, umieszczając to, co najbardziej przerażające, za szkieletem słów. Rezygnuje z dosłowności obrazu na rzecz odwołania się do wrażliwości czytelnika, który sam wypełni luki i zrozumie tragedię ofiary. Bez utraty na skali dramatyzmu, autorka nie skupia się na samym czynie, ale na tym, co napędza sprawców i co pozwala im potem żyć. Pokazuje, że tzw. dobrzy, zwyczajni ludzie mogą skrywać naprawdę mroczne oblicza, które w pewnych okolicznościach znów gotowe jest się objawić.

Autorka wykreowała także świetną protagonistkę - bohaterkę, która jest interesująca i z którą łatwo czytelnikowi nawiązać relację. Jak większość bohaterów kryminałów ona również zmaga się z cieniami z przeszłości, a jednocześnie nie powiela schematu o uzależnionym policjancie. Owszem, Dominika Sajna znów wraca do palenia, ale nie jest to nałóg, który dysfunkcyjnie oddziałuje na jej życie i pracę. Jednocześnie zmaga się ze swoimi problemami, wracając do pracy po przerwie rodzicielskiej i pracując na szacunek we - wciąż - typowo męskim środowisku. A kiedy echa przeszłości stają się wyraźniejsze, musi też poradzić sobie z problemami w związku. Te osobiste wątki świetnie współgrają z intrygą kryminalną, czyniąc z powieści bardzo spójną i wiarygodną historię.

Jednocześnie cała historia nie opiera się jedynie na postaci Sajny, bo mamy przecież jeszcze księdza Wierzbę, który jest przykładem duchownego z powołaniem - budzącego sympatię, podchodzącego do wiary i wiernych nieautorytarnie, wrażliwego i... powiązanego z protagonistką. Swoją rolę do odegrania ma również siostra ofiary, którą krok po kroku poznajemy i rozumiemy na najbardziej ludzkim poziomie.

Historia z Szeptu aż iskrzy od napięcia i emocjonalnie trzyma czytelnika w klinczu, jednocześnie dając pożywkę jego wyobraźni i skłaniając do refleksji. Bo choć to historia przede wszystkim rozrywkowa, nieustająco zdaje się rozważać kwestie genezy zła - i to zła, które drzemie w zwykłych ludziach i wyzwala się w kontakcie z najsłabszymi i najbardziej bezbronnymi istotami. Finał okazuje się boleśnie przytłaczający, ale też bardzo prawdziwy, przez co jeszcze wyraźniej wybrzmiewają wszystkie elementy tej złożonej fabuły i prowadzonej z kilku perspektyw opowieści.

Może się wydawać, że to lektura wymagająca, ze względu na złożoną intrygę, nagromadzenie tajemnic i wielość perspektyw. Jednocześnie książka okazuje się niezmiernie wciągająca i satysfakcjonująca, a przy tym pobudzająca do intensywnego myślenia. Przemyślana, dopracowana, logiczna, a jednocześnie kipiąca od emocji historia, która dotyka mrocznych zakamarków ludzkiej natury i przejmująco opowiada o krzywdzie, która kładzie się cieniem na psychice ofiary, bezpowrotnie odmieniając też sprawcę. Do tego cała fabuła rewelacyjnie wpisana jest w konkretną, iławską przestrzeń, wykorzystując do jej budowania zarówno walory naturalne, jak i historię miejsc. Gradacja emocji i zróżnicowane tempo pozwalają stopniowo zagłębiać się w nurt opowieści, by ostatecznie śledzić jej przebieg z zapartym tchem. Do tego wyważony język i budowanie dramatyzmu nie za pomocą dosłownych, naturalistycznych opisów, a szkieletu sceny, który czytelnik wypełnia własną wrażliwością i na podstawie osobistych doświadczeń i wiedzy, sprawiają, że Szept można uznać za dojrzałą prozę rozrywkową, która jednocześnie porusza i skłania do refleksji. Mathia udowodniła, że w obrębie prozy gatunkowej wciąż da się tworzyć historie, które nie giną w kakofonii głosów. Takie powieści chcę czytać.

Należę do tej grupy osób, która nie sięgnęła po debiutancką powieść Weroniki Mathii, nawet pomimo entuzjastycznych recenzji, jakie książka zebrała. Cóż, czytanie książek przy stale rosnącej liczbie wydawanych tytułów wymaga podejmowania trudnych decyzji o tym, co zmieścimy w swoim planie czytelniczym, a czego nie. Za to postanowiłam zapoznać się z autorką przy okazji...

Lubię czasem dawać szansę książkom z mniejszych wydawnictw, które często giną w kakofonii głosów skupiających się na dużych wydawcach i głośnych nazwiskach. Często to właśnie mali wydawcy mają prawdziwe literackie perełki, choć bywają też rozczarowania. Jeśli chodzi o powieści obyczajowe to czytam je, ale też selekcjonuję, ale nie mogłam nie dać szansy Kamieniom i motylom Magdaleny Ajeddig, których akcja toczy się w Krakowie i Afganistanie.

To historia, która ma interesujący punkt wyjścia. Zaczyna się dokładnie tam, gdzie przed chwilą coś się skończyło. Finalizacja rozwodu jest dla bohaterki kresem nieudanego małżeństwa, ale też pewnym limbo, w które wpada, niezdolna do podjęcia jakichkolwiek działań. Jednak szczera ocena sytuacji przez przyjaciółkę, a potem wiadomość z Afganistanu okazują się dokładnie tym, co wyrywa Beatę z marazmu i jest impulsem do działania.

Autorka kreuje w powieści historię o wszystkich życiowych doświadczeniach, które są jak kamienie, ściągające nas ku ziemi, a także o ludziach i przeżyciach, które - choć delikatne jak motyle - dodają nam skrzydeł. Tytułowa metafora bardzo ładnie wybrzmiewa w całej opowieści, w której bohaterowie dzięki relacjom, w które się angażują, uczą się odrzucać wszystko to, co dotąd ich ograniczało czy hamowało. Ich droga do uzdrowienia serca i ducha prowadzi wprost przez uczucia, którymi są obdarzani i którymi gotowi są obdarzać innych.

Na pewno interesującym zabiegiem jest zestawienie ze sobą spokojnego Krakowa, w którym życie toczy się po utartych torach, i więcej niż niespokojnego Afganistanu (tu zastrzeżenie: akcja rozgrywa się w 2013 roku, czyli w nieco innej rzeczywistości niż obecnie). W tej historii pojawia się i religijny fanatyzm, i ludzie pozbawieni skrupułów, rodzinne waśnie, skomplikowane relacje międzyludzkie, szemrane interesy, odwaga i poświęcenie. Jednocześnie jest to opowieść o tym, że czasem to, co nas przeraża, jest tym, czego najbardziej potrzebujemy.

Ajeddig ciekawie portretuje zawiłości relacji. Pokazuje oblicze prawdziwej przyjaźni, w której oznaką najwyższej troski jest szczera, choć bolesna ocena sytuacji. Zestawia z tym obrazem wizerunek dysfunkcyjnej relacji rodzinnej opartej głównie na emocjonalnym szantażu i przesadnie krytycznej postawie. Jednocześnie autorka snuje historie (więcej niż jedną) o miłości, głęboko skrywanych uczuciach i więzi, która nawet po latach rozkwita jak kwiat.

Wiele aspektów tej historii jest interesujących, choć mam wrażenie, że autorka potraktowała je odrobinę zbyt powierzchownie. Najbardziej razi mnie bardzo mglisty, schematyczny obraz Afganistanu, który jest tak niecharakterystycznie (w przeciwieństwie do Krakowa) opisany, że można by go zastąpić dowolnym innym muzułmańskim krajem. Być może zbyt duże były moje oczekiwania wobec tej obyczajowej historii, ale chciałabym dostać nieco więcej także w rodzinnej historii bohaterki, która potraktowana została schematycznie, jak narzędzie do zbudowania biografii bohaterki, bez psychologicznego niuansowania. Nawet finalne "nawrócenie" ojca odbywa się zbyt gwałtownie i tak naprawdę zabrakło do tego fabularnego umotywowania.

Sama historia okazała się interesująca mimo tych mankamentów. Jednak największą przeszkodą w odbiorze stanowiła dla mnie odrobinę zbyt nierówna, szarpana narracja. Zabrakło mi w książce płynności, przejść między scenami, które wydają się zbyt osobne. Stanowią zlepek obrazów oddzielonych ostrym cięciem, raz za razem, zbyt często, by nie zaburzyło mojego toku lektury. Oczywiście czasem ostre cięcia są konieczne, ale między wieloma scenami można było zbudować narracyjne łączniki. I tego mi w książce zabrakło.

Nie uważam jednak, że to lektura nieudana. Owszem, w kilku punktach mnie rozczarowała, bo życzyłabym sobie pogłębienia pewnych wątków i większej płynności w narracji. Jednak jako całość okazała się całkiem interesującą historią o zdrowieniu duszy, budujących relacjach, podążaniu za głosem serca także tam, gdzie inni widzą zagrożenie. Z intrygującą zagadką zaginięcia wśród ludzi pozbawionych sumienia i skrupułów. Myślę, że może trafić w gust niejednego czytelnika, zwłaszcza wielbicieli historii obyczajowych z niemal kryminalną zagadką w tle.

Lubię czasem dawać szansę książkom z mniejszych wydawnictw, które często giną w kakofonii głosów skupiających się na dużych wydawcach i głośnych nazwiskach. Często to właśnie mali wydawcy mają prawdziwe literackie perełki, choć bywają też rozczarowania. Jeśli chodzi o powieści obyczajowe to czytam je, ale też selekcjonuję, ale nie mogłam nie dać szansy Kamieniom i motylom...

Michael James Sullivan - wybaczcie, że się powtórzę - zdobył moje serce za sprawą świetnej, pełnej przygód i humoru serii Odkrycia Riyrii, której kolejne tomy w wersji audio pochłaniałam z wypiekami na twarzy (i teraz czekam na obiecane wznowienie, bo chcę je mieć na własność). Potem sięgnęłam po prequelową serię Kroniki Riyrii i znów przednio się bawiłam, choć emocje były może odrobinkę mniejsze, za to zachwycałam się nad elementami, które świetnie dopełniały opowieść z Odkryć... Za to podążanie za Legendami pierwszego imperium okazało się rewelacyjną zabawą i nie zmieniam zdania po Epoce wojny.

Tym razem nie wieszałam Sullivanowi poprzeczki nisko, bo autor już udowodnił, że ma pomysł na swoją serię i na to, jak w ciekawy sposób zaadaptować legendy, które już poznaliśmy, i pokazać, co rzeczywiście przeszło do legendy, a co wyglądało zupełnie inaczej. Wszyscy wiemy, że historię piszą zwycięzcy, a do tego na przestrzeni wieków umykają kolejne detale i właśnie to doskonale wykorzystał autor.

Ten cykl to takie klasyczne high fantasy, który oferuje zabawę na dwóch poziomach. Na jednym - dla osób, które czytają książki autora zgodnie z chronologią wydawania i w Legendach... rozpoznają elementy znane już z Odkryć... Drugi poziom dostępny jest dla wszystkich, także osób, dla których to pierwsze spotkanie z prozą autora i wspaniała, wciągająca opowieść o wielkim konflikcie między ludźmi, Fhrejami i nie tylko.

Jako czytelnicy spodziewamy się po tym tomie wielkiej bitwy, do której nieuchronnie zmierzała cała fabuła. Konsekwentnie prowadzone wątki spinają się w logiczny ciąg. Można by pokręcić nosem, że dzieje się to przewidywalnie, ale wynika to z logiki ciągu przyczynowo-skutkowego i dowodzi, że autor starannie zaplanował całą historię, by wiodła właśnie ku spektakularnej bitwie. A przy tym... okrasza całość zupełnie niespodziewanymi smaczkami, kiedy już opadają maski i na pierwszy plan wypływa prawda o bohaterach. Te chwile, kiedy ujawniane zostają skryte motywy lub padają niespodziewane, choć z perspektywy czasu logiczne decyzje, są niczym wisienki na torcie.

Z jednej strony Sullivan nie przełamuje konwencji gatunkowej, nie jest też specjalnie innowacyjny. Z drugiej książkę naprawdę czyta się świetnie - czasem z zapartym tchem, czasem z uśmiechem na ustach, a nie raz i z łezką w oku. I nawet gdy w pewnych fabularnych rozwiązaniach dopatrzyć się można mankamentów, to wartka akcja i lekkość pióra sprawiają, że lektura to po prostu dobra zabawa.

Do tego Sullivan naprawdę umiejętnie kreuje postaci i rozwija je na przestrzeni czasu, tak że pozostają spójne jeśli chodzi o rdzeń osobowości, a jednocześnie zmieniają się pod wpływem kolejnych wydarzeń i doświadczeń. Mamy tu ciekawe postaci męskie, ale też - a może przede wszystkim - wyraziste, silne, interesujące kobiety. I nawet te, do których sympatią nie pałamy, potrafią zaskoczyć.

Epoka wojny to powieść, która świetnie kontynuuje i domyka wiele prowadzonych przez autora wątków i dodaje kolejne akcenty do opowieści. Może nie jest powieścią wybitną, wyraźnie wyróżniającą się na tle innych, ale napisaną z polotem i lekkością historią, przy której czytelnik dobrze się bawi. Uwielbiam okładki do tej serii, ale przede wszystkim samą fabułę, która wciąga i porywa wartkim nurtem. Chciałabym, by kilka wątków zostało rozbudowanych nieco bardziej, ale też czuję się lekturą usatysfakcjonowana.

Michael James Sullivan - wybaczcie, że się powtórzę - zdobył moje serce za sprawą świetnej, pełnej przygód i humoru serii Odkrycia Riyrii, której kolejne tomy w wersji audio pochłaniałam z wypiekami na twarzy (i teraz czekam na obiecane wznowienie, bo chcę je mieć na własność). Potem sięgnęłam po prequelową serię Kroniki Riyrii i znów przednio się bawiłam, choć emocje były...

Góry potrafią być naprawdę fascynujące. Owszem, bywają straszne, a wspinaczka nawet na te mniejsze potrafi pozbawić człowieka tchu (no, chyba że ma kondycję), ale nie da się ukryć, że potrafią oszołomić, zachwycić, zafascynować. Pewnie dlatego wielu z nas ogląda zdjęcia górskich szczytów, czyta książki o zdobywcach tych najwyższych i z nostalgią oraz zadziwieniem spogląda w górę. Taka fascynacja górami może się narodzić w każdym wieku, niezależnie od tego, czy już w górach byliśmy, czy może tylko je oglądamy na ekranie. A jeśli dotyka najmłodszych, którzy jednocześnie chcą się o nich czegoś dowiedzieć, to jest dla nich doskonała lektura - Książka o górach Robba Maciąga.

To książka zrodzona z pasji i fascynacji, choć napisana wyważonym językiem. Autor podjął się opracowania tak szerokiego tematu, jakim są góry, w formie dostosowanej do percepcji młodszych odbiorców i zrobił to fenomenalnie. Wybrał szereg kluczowych zagadnień, które wiele mówią o tym wyróżniającym się elemencie krajobrazu i ludziach, którzy są z górami związani w ten czy inny sposób, i przekazał je w ciekawej, a jednocześnie zwięzłej formie.

Wędrówkę po górach, a raczej po tematyce, zaczynamy od krótkiego wstępu, by przejść do 8 interesujących rozdziałów. Znajdziemy w nich krótki przegląd legend o powstaniu gór i opis ich faktycznej genezy. A do tego wzmianki o genezie nazw, które czasem brzmią bardzo tajemniczo. Ponieważ górskie wędrówki potrafią być śmiertelnie niebezpieczne, na czytelnika czeka pouczenie, jak przygotować się do wyprawy, a także jakie są różne rodzaje wspinaczek. Dalej poczytamy o najbardziej charakterystycznym sprzęcie używanym przez wspinaczy - od "przyjaciela" przez liny po magnezję.

W książce o górach nie mogło zabraknąć rozdziału poświęconego tej najwyższej na świecie - wraz z historią zdobywania, metodami pomiarów i rozważaniami, czy rzeczywiście jest najwyższa. Są podjęte kwestie zdrowotne oraz temat górskich koron. Rozdział zatytułowany "Po polsku" skupia się na rodzimych górach i rodzimych zdobywcach - także tych na wózku lub zjeżdżających ze szczytu na nartach. Książka skupia się nie tylko na Himalajach, a na koniec przybliża historie ludzi z gór.

Ta publikacja zachwyca już przez wzgląd na tematykę, ale też na sposób jej ujęcia - możliwie wielowymiarowy, wszechstronny, ale też zwięzły. Autor zadbał o to, by tekst był interesujący i przejrzysty, zrozumiały, ale i absorbujący, a z każdego z omawianych zagadnień wyłuskał esencję i najlepsze ciekawostki i smaczki. Myślę, że książka będzie interesująca do czytania starszym przedszkolakom i wczesnoszkolniakom, ale i starsi czytelnicy wiele z lektury wyniosą. To taka popularnonaukowa pozycja dla dzieciaków, która frajdę sprawi też dorosłym.

Nie bez znaczenia jest też sposób, w jaki została wydana. W twardej oprawie i większym formacie - zbliżonym do A4. No i z rewelacyjnymi ilustracjami Patriciji Bliuj-Stodulskiej, która ilustruje książki dla dzieci oraz jest specjalistką od map przyrodniczych. Towarzyszące tekstowi ilustracje przyciągają oko, zachwycają kreską i doskonale oddają sedno tego, o czym mowa na poszczególnych kartach. Tak wydaną publikację czyta się, ale i przegląda, z przyjemnością. Ja jestem oczarowana, a po lekturze mam ochotę ruszyć w góry. Choćby wirtualnie.

Góry potrafią być naprawdę fascynujące. Owszem, bywają straszne, a wspinaczka nawet na te mniejsze potrafi pozbawić człowieka tchu (no, chyba że ma kondycję), ale nie da się ukryć, że potrafią oszołomić, zachwycić, zafascynować. Pewnie dlatego wielu z nas ogląda zdjęcia górskich szczytów, czyta książki o zdobywcach tych najwyższych i z nostalgią oraz zadziwieniem spogląda w...

Sztuczna inteligencja od dawna była obiektem zainteresowania literatury, ale też temat eksplorowany był głównie przez twórców powieści z gatunku science fiction. Teraz jednak, gdy istnienie AI stało się tak namacalne, nawet jeśli nie ma (jeszcze) tej docelowej, samoświadomej formy, zaczyna przenikać jako punkt napędowy także do gatunków, których akcja rozgrywa się bardziej współcześnie. A że ten trop literacki od lat bardzo mnie pociąga (podobnie jak zagadnienia związane z etycznym i filozoficznym ujęciem kwestii), ulegam pokusie czytania lektur, które zapewniają mi kontakt z tematem. I dlatego właśnie skusiłam się na lekturę thrillera Kamila Piechury pt. Era.

Piechura niemal na początku swojej powieści składa nam, czytelnikom, pewną obietnicę - a to za sprawą cytatu, otwierającego historię i przywołującego słowa Gariego Kasparowa o tym, że maszyny zaczynają zaskakiwać nas metodami, jakich używają do osiągania rezultatów. Te słowa ustawiają w pewien sposób nasze oczekiwania, z którymi autor zaczyna pogrywać.

Era to powieść, którą można śmiało nazwać technothrillerem, a jednocześnie pozostaje - w moim odczuciu - przystępna także dla czytelników nieobeznanych z techniczną nomenklaturą i zasadami programowania czy uczenia mechanicznego. Choć aspekty techniczne odgrywają tu pewną rolę, autor dba o to, by za pośrednictwem jednego z bohaterów przybliżyć je laikom w sposób zrozumiały na tyle, by mogli cieszyć się przebiegiem fabuły. Zresztą technologia odgrywa tu z jednej strony rolę znaczącą, ale nie pierwszoplanową jeśli chodzi o budowanie napięcia. Bo to - klasycznie dla thrillera - opiera się nie na znajomości zasad działania AI, a na poczuciu narastającego zagrożenia i niejasnych intencjach. Oraz na stałym pytaniu o to, czy za ciosami, padającymi na zespół Falka, stoi człowiek czy zbuntowana maszyna.

W powieści dzieje się wiele i dość szybko, ale autor prowadzi swoją fabułę sprawnie, sprawiając, że dajemy się porwać nurtowi zdarzeń, a jednocześnie nie tracimy w nich orientacji. Zresztą autor zostawia nam wyraźne ślady jeśli chodzi o osobę sprawcy, a przy tym igra z konwencją thrillera, zakładając, że te oczywiste ślady wzbudzą podejrzenia czytelnika swoją ostentacyjnością i sprawią, że zacznie gubić się w swoich domysłach.

Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że - niezależnie od osoby sprawcy - motyw zemsty, w ramach której dokonuje się makabrycznych wręcz czynów, karząc otoczenie osoby, która jest obiektem wendetty, jest mocno przekombinowany, ale tu też autor postępuje bardzo świadomie, ale o tym przekonać się można dopiero po zakończeniu lektury. W ramach recenzji nie mogę przywołać uzasadniających argumentów.

Piechura stawia na kilka narracji - zarówno trzecio-, jak i pierwszoosobową, a nawet dodaje nieco narracji w drugiej osobie. Do tego dołącza sceny zapisane w formie scenariusza, doskonale obrazujące fabułę serialu produkowanego przez AI. Wszystkie te metody autor stosuje bardzo świadomie, doskonale wiedząc, jaką przeznacza im rolę w budowaniu wielopłaszczyznowej intrygi.

A intryga, choć wydaje się początkowo dość prosta, ze sceny na scenę komplikuje się, gmatwa i zmienia, z wykorzystaniem znanych w literaturze zabiegów i motywów, zaprzęgniętych właśnie do stworzenia osobnej, wciągającej historii. Finalnie przekonujemy się, że nic tu nie było przypadkowe, a każdy z elementów i każda z postaci miała do odegrania swoją rolę, nawet jeśli wydawała się bardzo schematyczna czy stereotypowa.

Książkę czyta się bardzo dobrze, porywa czytelnika swoją niepokojącą aurą i poczuciem zagrożenia, bawiąc się to niesmakiem, to mrożącymi krew w żyłach chwilami. Serwuje nam momentami poczucie, że wszystko już wiemy, po czym przekreśla to poczucie jedną spektakularną sceną. Do tego Piechura wykorzystał całą siłę epilogu, by zmienić mój odbiór i ocenę wielu elementów tej historii, które w czasie lektury budziły moje zastrzeżenia i ostatecznie podnieść ocenę całości, za co szczególnie cenię sobie tę lekturę. To naprawdę udany thriller kryminalny, wykorzystujący sprawnie nasze oczekiwania wobec istoty sztucznej inteligencji i zawieszający typowanie sprawcy pomiędzy czynnikiem ludzkim a poczuciem, że może jednak za wszystkim stoi maszyna. Kawał dobrej literackiej rozrywki.

Sztuczna inteligencja od dawna była obiektem zainteresowania literatury, ale też temat eksplorowany był głównie przez twórców powieści z gatunku science fiction. Teraz jednak, gdy istnienie AI stało się tak namacalne, nawet jeśli nie ma (jeszcze) tej docelowej, samoświadomej formy, zaczyna przenikać jako punkt napędowy także do gatunków, których akcja rozgrywa się bardziej...

Przed tą podróżą nie muszę pytać, czy leci z nami pilot. Ale zapnijcie pasy, bo to będzie jazda bez trzymanki. Zostawcie w domu mędrca szkiełko i oko, poluzujcie gumę w... wiecie, gdzie, i nie zapomnijcie zabrać poczucia humoru. A potem... enjoy the ride!

Tworzenie alternatywnego zakończenia do serii, która miała już swoje zakończenie, tak bardzo pasuje do wizerunku Lokiego - trickstera i kłamcy - że ani przez moment nie pomyślałam, że autor odcina kupony od cyklu, który przyniósł mu rozgłos i popularność wśród czytelników. Dla mnie to był impuls do kolejnego rereadingu całej serii, ale też do sprawdzenia, czy nowa część nadal bawi jak te sprzed lat. Spoiler - bawi nadal. I to bardzo.

Gdybym miała obrazowo opisać, czym jest ta książka, powiedziałabym, że autor zanurzył ręce w popkulturowym tyglu, zaczerpnął pełne garście motywów, a potem wykręcił je po swojemu i wycisnął z nich soki, tworząc własną, oryginalną i szalenie atrakcyjną kompozycję. Z jednej strony autorowi udało się odtworzyć ten przewrotny charakter swojej serii, tak że nowa część doskonale się z nią komponuje, nawet jeśli nieco miesza w linii fabularnej, z drugiej jest mocno osadzona we współczesnych popkulturowych tropach, których nie było w czasie, gdy powstawały poprzednie części.

Jej zaletą jest to, że nie trzeba być specjalnym popkulturowym wyjadaczem, by rozpoznać nawiązania fabularne, z drugiej - im więcej o popkulturze wiemy i im bardziej jesteśmy świadomi pewnych mód i trendów, tym więcej smaczków możemy wyłapać i bardziej się nimi cieszyć. Bo autor gra z czytelnikiem nie tylko na poziomie fabuły tomu, w której Loki wplątuje się w trzy kolejne intrygi innych tricksterów, a jednocześnie próbuje realizować swoje plany, ale też właśnie bawiąc się tymi nawiązaniami i przekształceniami. Płakałam ze śmiechu już przy pojawieniu się pewnego nadzwyczaj sprawnego zabójcy, który prowadził swoistą wendettę po śmierci ukochanego zwierzaka, a to był dopiero porządek zabawy, bo przed nami było jeszcze polsko-celebryckie wesele i niezwykła sekta. A w finale pojawił się jeszcze jeden z moich ulubionych "mitycznych" antybohaterów, czego nie mogę zdradzić i w pełni się pozachwycać.

Ta książka to czysty, skondensowany "fun" dla fanów serii i tej postaci, którzy nie mają skłonności do dzielenia włosa na czworo i potrafią poddać się wartkiej akcji, pulpowemu humorowi i nieustannej zabawie konwencją. Tu nie ma czasu snuć rozważań o kompozycji, kreacji postaci czy związkach przyczynowo-skutkowych, bo cały czas dzieje się wiele i na wielu płaszczyznach. A jednocześnie finalnie widać, że autor miał bardzo konkretny pomysł na tę szkatułkową opowieść spiętą klamrą intrygi i fantastycznie wykorzystał w niej zarówno naturą głównego bohatera (czy też antybohatera, jeśli się uprzeć), jak i wszystkich drugoplanowych i pobocznych postaci.

Dla mnie finał tej historii jest ze wszech miar satysfakcjonujący, bo doskonale rezonuje z naturą bohatera i pasuje do jego planów. Poza tym naprawdę podoba mi się, jak Ćwiek wykorzystuje przewrotną naturę Lokiego, który wymyka się klasycznej binarnej wizji bohatera opartej na opozycji dobra lub zła. Kłamca doskonale odnajduje się w szarej strefie pomiędzy i jest w nim ten lucyferyczny pierwiastek, który tak kapitalnie wybrzmiewa w słowach Goethego - "Jam częścią tej siły, która wiecznie zła pragnąc, wiecznie czyni dobro". Chaos, którego gwarantem jest Loki także u Ćwieka, sprawia, że staje się szalenie atrakcyjną postacią, której nie sposób nie pokochać. Nawet jeśli wolelibyśmy, żeby jednak trzymał się od nas z daleka.

Co tu dużo mówić - jestem szalenie szczęśliwa, że ta książka powstała i że miałam przyjemność ją przeczytać. To książka garściami czerpiąca z popkultury i przekształcająca jej motywy na własną modłę, napisana z luzem i ogromną dawką humoru. Z wartką akcją i rewelacyjnym niejednoznacznym bohaterem. I z zaskakującym zakończeniem, spinającym klamrą trzy opowieści, składające się na ten tom. Może nie wszyscy będą zadowoleni, ale ja zdecydowanie jestem entuzjastką tego finału.

Przed tą podróżą nie muszę pytać, czy leci z nami pilot. Ale zapnijcie pasy, bo to będzie jazda bez trzymanki. Zostawcie w domu mędrca szkiełko i oko, poluzujcie gumę w... wiecie, gdzie, i nie zapomnijcie zabrać poczucia humoru. A potem... enjoy the ride!

Tworzenie alternatywnego zakończenia do serii, która miała już swoje zakończenie, tak bardzo pasuje do wizerunku...

Kiedy zobaczyłam książkę Bettiny Kleinszig Bazyliszek, przyciągnęły mnie do niej dwa skojarzenia. Po pierwsze - imię bohatera wymienione w tytule serii. Imię Bastian nosił bohater mojej ukochanej Niekończącej się opowieści. Po drugie - tytułowy bazyliszek, który przypomniał mi o jednej z moich ulubionych polskich legend. Miałam jako dziecko kilka płyt winylowych z nagranymi legendami i tej o bazyliszku słuchałam namiętnie. Książka broni się jednak nawet bez tego sentymentalnego podkładu.

Książka ma nieco ponad sto stron nieprzesadnie gęsto zadrukowanych tekstem, dzięki czemu będzie idealna dla mniej wprawnych samodzielnych czytelników. Ale też - jeśli chodzi o treść - można ją spokojnie czytać także młodszym odbiorcom i dla wszystkich będzie to przyjemna i emocjonująca lektura.

Opowieść, którą dostajemy, jest historią niesamowitej przygody, która była możliwa dzięki niezwykłemu odkryciu dokonanemu przez dwóch chłopaków bawiących się w piwnicy. I trochę dzięki siostrze jednego z nich. Młodzi bohaterowie jednak nie są z natury ryzykantami i gdy tylko odkrywają, że podziemia może zamieszkiwać jakiś straszny stwór, wcale nie chcieli tam wracać. Ale skoro w niebezpieczeństwie był dziadek... nie było czasu na wahanie.

Akcja rozkręca się bardzo szybko i wciąga czytelnika w nurt przygody połączonej z legendami o dziwnym stworzeniu, które ma moc zamieniania w kamień samym spojrzeniem. Autor zaprasza młodych odbiorców, by towarzyszyli w tej wyprawie bohaterom tak bardzo do nich samym podobnym, którzy potrafią wyciągać wnioski z zasłyszanych legend. Jest tu napięcie, akcja, przygoda i nieco fascynujących faktów.

Urozmaicony ilustracjami tekst właściwie się pochłania. Jest tu nieco humoru, mnóstwo emocji, a także trochę faktów historycznych i legend umiejętnie wplecionych w fabułę. Ta lektura to świetna rozrywka dla dzieciaków, bardzo ładnie wydana. Plusem jest mały słowniczek, objaśniających kilka pojawiających się w tekście pojęć. A że piwnice zawsze wydają się nieco straszne i fascynujące zarazem, nie pozostaje nam nic innego, niż ruszyć za młodymi bohaterami.

Kiedy zobaczyłam książkę Bettiny Kleinszig Bazyliszek, przyciągnęły mnie do niej dwa skojarzenia. Po pierwsze - imię bohatera wymienione w tytule serii. Imię Bastian nosił bohater mojej ukochanej Niekończącej się opowieści. Po drugie - tytułowy bazyliszek, który przypomniał mi o jednej z moich ulubionych polskich legend. Miałam jako dziecko kilka płyt winylowych z nagranymi...

Pamiętacie jeszcze, jak to jest zakochać się po raz pierwszy? Jak to jest spoglądać na swoje uczucia bez tej pewności, że to już, oto jest zakochanie? Albo próbować odnaleźć się w tej sytuacji, która przydarza się przecież po raz pierwszy i w której nie można podeprzeć się własnym doświadczeniem. Właśnie ten, tak wyjątkowy i efemeryczny moment życia dwojga nastolatków - Violi i Storma - uchwyciły autorki komiksu Sztorm w sercu. W sercu sztorm Annette Herzog, Katrine Clante i Rasmusa Brenghoi.

To rzeczywiście niezwykła powieść graficzna, która świetnie wykorzystuje pomysł na opowiedzenie jednej historii z dwóch perspektyw, które spotkają się w jednym punkcie. Układ tej pozycji daje czytelnikowi wyraźny sygnał, że może czytać historie w dowolnej kolejności - od jednej strony pozna perspektywę Violi, po obróceniu książki - perspektywę Storma. Obie zaś opowieści zbiegają się w samym środku książki w jednej scenie, która jest symboliczna i wymowna, choć wcale historii nie domyka.

Jeśli chodzi o historię Violi, to skupia się ona na dziewczęcej perspektywie związanej z pierwszym uczuciem. Zawiera w sobie typowe dla nastolatek niepewność, zawstydzenie, huśtawkę nastrojów czy szukanie pocieszenia u przyjaciółki. Widzimy zakochaną dziewczynę w domu i w szkole, w otoczeniu rówieśników i w samotności, a przy tym obserwując zachowanie, zagłębiamy się w emocjonalną burzę.

Perspektywa Storma doskonale się z historią Violi komponuje. Jest zarazem odrębna, "chłopacka", a z drugiej bardzo podobna. Autorka pokazuje, że choć chłopcy zdają się zachowywać - także w swoim gronie - inaczej od dziewcząt, to zakochanie potrafią przeżywać bardzo podobnie - również poddając się wątpliwościom czy wahaniom nastroju.

Próbując rozeznać się we własnych uczuciach, bohaterowie mimochodem zgłębiają też naturę samej miłości. Pierwsze doświadczenia, pocałunki i pożądanie zestawione są z jednej strony z lekcjami o płciowym dojrzewaniu, statystykami - siłą rzeczy dotyczącymi duńskiej młodzieży, ale wydawnictwo postarało się przywołać także te rodzime - tekstami piosenek czy teoriami filozoficznymi - aczkolwiek podanymi w bardzo atrakcyjnej formie.

W tej opowieści, skupionej na jednym, tak ważnym w życiu człowieka uczuciu, rozbłyskuje cała gama przeróżnych emocji, oscylujących na skali od euforii do rozpaczy. Młodzi bohaterowie uczą się dzięki obserwacji, rówieśnikom, ale też wsparciu dorosłych. Nie ma w tej pozycji tematów tabu, bo autorki skupiają się zarówno na emocjach, jak i fizyczności, podkreślając, że są one ze sobą splecione i nie powinny być traktowane rozłącznie. Jednocześnie sama opowieść jest bardzo prawdziwa także w portretowaniu relacji w grupie rówieśniczej oraz - co ważne - w rodzinie. Z jednej strony została zaakcentowana waga wsparcia rodziców w tym trudnym czasie, z drugiej autorka pokazuje, że często młodzi reagują na to wsparcie z zażenowaniem lub nawet od niego uciekają, co nie znaczy, że nas, dorosłych, nie potrzebują.

To bardzo pozycja naprawdę wyjątkowa, w skondensowanej, przystępnej formie obejmująca całą masę zagadnień związanych z pierwszą młodzieńczą miłością. Poruszająca, empatyczna i wartościowa, w mądry sposób wyciągająca fizyczność ze strefy tabu i przywracająca jej miejsce w obrębie zagadnienia, a jednocześnie nie skupiająca się jedynie na niej. Ta opowieść ma szansę trafić zarówno do młodych dziewcząt, jak i chłopców w okresie dojrzewania, stojących u progu pierwszych porywów serca. Szczerze i możliwie wszechstronnie pozwala zapoznać się zarówno z perspektywą bohaterki, jak i bohatera, budując przestrzeń do zrozumienia zarówno własnych emocji, jak i perspektywy drugiej strony tej pięknej, choć skomplikowanej relacji.

Wizualnie zachwyca nie tylko graficznym układem opowieści, ale też dwiema "perspektywami" ilustracji. Historię Storma akcentuje wyrazista kreska Rasmusa Brenghoi, którego niektórzy rodzice kojarzyć mogą jako autora ilustracji do serii komiksów Mira. Perspektywę Violi zwizualizowała Katrine Clante. W tej pozycji graficy dopasowują wizerunki postaci do nieco starszego odbiorcy, jednocześnie akcentując swój indywidualny styl, a także tworząc urzekające kolaże pełne tekstów piosenek, cytatów i ulotnych myśli i idealnie oddając nastroje bohaterów i wizualizując ich emocje.

W tej publikacji zachwyca nie tylko tytułowa gra słów nawiązująca do imienia bohatera i odwracająca kolejność wyrazów, co udało się zachować w polskim tłumaczeniu. Przede wszystkim jednak to pozycja urzekająca i wzruszająca, jednostkowa i uniwersalna zarazem, w której jak w lustrze przejrzeć się mogą nastoletni odbiorcy, a jednocześnie przy której o dawno zapomnianych emocjach przypomnieć sobie mogą rodzice. Szczera, prawdziwa, delikatna i wyrazista zarazem. To doskonały punkt wyjścia do porozmawiania z naszymi dziećmi o bardzo wielu kwestiach związanych z miłością - zarówno emocjonalną, jak i fizyczną - budujący też dla młodych przestrzeń do osobistych przeżyć i refleksji. Takich pozycji wcale nie ma za wiele, tym bardziej w bardzo przystępnej formie powieści graficznej. Idealna dla odbiorców od 14. roku życia.

Pamiętacie jeszcze, jak to jest zakochać się po raz pierwszy? Jak to jest spoglądać na swoje uczucia bez tej pewności, że to już, oto jest zakochanie? Albo próbować odnaleźć się w tej sytuacji, która przydarza się przecież po raz pierwszy i w której nie można podeprzeć się własnym doświadczeniem. Właśnie ten, tak wyjątkowy i efemeryczny moment życia dwojga nastolatków -...

Teoretycznie fabułę można skreślić w kilku zdaniach, tak, jak zrobił to wydawca: "Czy miłość od pierwszego wejrzenia może trwać całe życie?

Elisabeth i Jacka przyciąga do siebie niepowstrzymana siła. Spotykają się i natychmiast stają nierozłączni. Po dwudziestu wspólnie spędzonych latach okazuje się, że ich związek to jedna wielka iluzja. Zamiast namiętności czują nudę i rozczarowanie.

A przecież właśnie kupili swój wymarzony dom, dom na zawsze". Jednak żeby wgryźć się w ogrom podjętych zagadnień, trzeba znacznie więcej miejsca.

Wellness jest opowieścią przede wszystkim o złudzeniach oraz o relacjach. Bardzo wnikliwą refleksją nad napędzającym codzienność zachodniego świata dążeniem do stanu permanentnego szczęścia, które - jak się nam wmawia - jest realne i osiągalne, jeśli spełnimy konkretne warunki, a także diagnozą relacji, jakie łączą nas z osobami z naszego otoczenia.

Hill prowadzi swoją opowieść nielinearnie. Przerywa rozwijającą się historię dwojga bohaterów, by spojrzeć wstecz na to wszystko, co ich ukształtowało i co nieustająco - choć poza świadomością - wpływa na odgrywane w dorosłym życiu role i podejmowane decyzje. Każda z tych retrospekcji pozwala nam lepiej zrozumieć bohaterów i dostrzec wiele niuansów ich charakteru. Zmieniają także ogląd sytuacji, w jakiej znajdują się obecnie i tego, z czym głęboko w sobie się zmagają.

Na przykładzie Elizabeth i Jacka Hill przeprowadza wnikliwą wiwisekcję związków uczuciowych, w jakie wchodzimy w dorosłym życiu. I jest to wiwisekcja jednocześnie jednostkowa, jak i niezwykle uniwersalna. Działa na zasadzie lustra, w którym nieustająco dostrzegamy samych siebie, refleksy naszych własnych pragnień i obaw, sukcesów i porażek. Jest to obraz odarty z tak chętnie przywdziewanych na co dzień masek, zmuszający czytelnika do zadania niewygodnych pytań samemu sobie.

Wzdragam się przed nazywaniem powieści "genialnymi", bo uważam, że jest to słowo nadużywane w recenzjach i w efekcie ulega semantycznemu wyjałowieniu, jednak kilkukrotnie w czasie lektury Wellness łapałam się na myślowym okrzyku "ależ to genialne". Myślę jednak, że precyzyjniej będzie nazwać tę powieść ogromnie wnikliwą, pełną trafnych, choć czasem niewygodnych dla czytającego refleksji. Hill nie tylko bowiem odziera z masek związek głównych bohaterów, pokazując, jak sami stworzyli dla siebie pewną iluzję, której nie chcą porzucić (Jack) lub która zaczyna ich uwierać tam, gdzie przestaje przystawać do wyobrażeń i oczekiwań (Elizabeth). Jednocześnie stara się pokazać, że wszystkie współczesne relacje (a przynajmniej znaczna ich część) opierają się w mniejszym lub większym stopniu na iluzji i wchodzeniu w role.

Można powiedzieć, że jest to powieść wielka. Nie tylko w dosłownym, objętościowym znaczeniu, ale też bardziej metaforycznie, przez wzgląd na dogłębną analizę wielu współczesnych problemów społecznych, które wybrzmiewają w toku fabuły mniej lub bardziej wyraźnie. I można by się rozwodzić nad nimi na przestrzeni wielu akapitów, choć trudno polemizować z diagnozą autora, który szczerze, ale też bez poczucia wyższości, pokazuje nam, jak żyjemy i co nami kieruje. Jednocześnie jest to powieść bardzo przystępna, napisana językiem eleganckim, ale zrozumiałym, która oprócz nie tylko skłania czytelnika do refleksji, ale też oferuje realne, wyczuwalne emocje. A tych w historii naprawdę nie brakuje, choć często potrafią się zmieniać wraz z pojawiającymi się kolejnymi detalami z życia bohaterów. I choć odziera ze złudzeń, jej słodko-gorzki finał daje też nadzieję - nadzieję na to, że możemy zdecydować o tym, czy będziemy szczęśliwi bez naszych złudzeń.

Hill tworzy interesujących, niejednoznacznych (przeważnie) bohaterów, stawia na bardzo naturalne dialogi, a jednocześnie sprawia, że czytelnik wciąż jest zainteresowany i w napięciu pragnie więcej i więcej. Nie wykreśliłabym z tej powieści ani jednego zdania, ani jedna scena nie wydaje mi się zbędna. A wszystkie one w niesamowity sposób służą do uchwycenia naczelnej emocji XXI wieku - poczucia pustki, którą stale staramy się zapełnić - kolejnym zakupem, kolejną podróżą, kolejną relacją, kolejnym hobby. Tworzymy z naszego życia wydmuszkę, w której złudzenie pełni jest tym, co próbujemy osiągnąć. Ulegamy sugestiom otoczenia, mirażom z internetu, nawet jeśli podświadomie wiemy, że to także kolejne złudzenia.

Oczywiście wiele elementów fabuły Hill celowo wyolbrzymia i przerysowuje, nadając im nieco satyryczny wydźwięk, lecz wszystko to robi świadomie, podkreślając to, co chce nam przekazać. I trafia z tym swoim przekazem bardzo celnie, kłując niczym szpileczką nasze ego, nasze wyobrażenie o szczęściu i nasze poczucie, że na wszystko możemy wpłynąć my sami. Bardzo precyzyjnie rozmieszcza elementy historii, zarówno tej rozgrywanej współcześnie, jak i liczne retrospektywy, które pojawiają się pozornie w nieuporządkowany sposób, ale doskonały do zmiany optyki sytuacji czy oceny działań bohaterów. I to również ogromny atut tej powieści.

Są takie sceny w książce, które potrafią zagotować krew w żyłach lub emocjonalnie przytłoczyć do tego stopnia, że na kilka minut musiałam odejść od lektury i poukładać je sobie w głowie, choć to z pewnością zależeć będzie od indywidualnych życiowych doświadczeń czytelnika. Jednak nie sądzę, by można było książkę przeczytać z całkowitą obojętnością (choć pewnie się mylę). Co ciekawe, najlepszy efekt Hill potrafi osiągnąć bardzo prostymi trickami, jak np. rozkładając małżeńską kłótnię na czynniki pierwsze, obnażając cały jej mechanizm - bardzo zresztą prawdziwy - w czymś na kształt didaskaliów. Lub historia odkrywania przez ojca Jacka facebookowych przestrzeni rozpisana za pomocą objaśnień działania pewnych konkretnych algorytmów. Jednocześnie nie mam poczucia, że Hill przemawia tą historią z pozycji mędrca, a raczej podkreśla, że poruszane w powieści sprawy dotyczą nas wszystkich.

Rewelacyjnie wykorzystał autor motyw placebo zarówno do charakteryzowania postaci głównych i pobocznych, jak i do obrazowania złudzeń, którym tak łatwo ulega współczesny świat. Jednocześnie w tym obrazie trudno szukać jednoznacznej oceny zjawiska, bo czyż czasem prawda, która nas unieszczęśliwia, nie jest o wiele gorsza niż nadzieja? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi, bo i być jej nie może, gdyż - jak pokazuje autor w kolejnych scenach - wynika ona z punktu, z którego na zjawisko spoglądamy. Pozostawienie czytelnika z tą niejednoznacznością jest celowym i bardzo trafnym zabiegiem.

Mam trochę poczucie, że to powieść, którą najpełniej zrozumieją czytelnicy w średnim wieku, mający za sobą doświadczenia pierwszych miłości i trud budowania długoletnich związków. Niekoniecznie - jak bohaterowie - z pokolenia nazywanego generacją X, ale też milenialsi, którzy w przeżyciach bohaterów odnajdą echa własnych lęków, trosk i złudzeń. Niemniej to książka zdecydowanie warta uwagi, fantastycznie pokazująca, jak rozwiewały się pokoleniowe nadzieje, jak bardzo ludzie pragną żyć złudzeniami i jak łatwo odrzucamy wszystko, co nie pasuje do naszych wyobrażeń. Wellness to powieść poruszająca i skłaniająca do refleksji na wielu polach, uniwersalna, ale angażująca w historię konkretnych bohaterów. Niejednoznaczna, zniuansowana, wnikliwa. Druzgocząca, pełna smutku, ale niepozbawiona nadziei. I tej niemożliwej do wyrażenia słowami iskry, która sprawia, że od lektury nie można się oderwać. Dla mnie - rewelacyjna.

Teoretycznie fabułę można skreślić w kilku zdaniach, tak, jak zrobił to wydawca: "Czy miłość od pierwszego wejrzenia może trwać całe życie?

Elisabeth i Jacka przyciąga do siebie niepowstrzymana siła. Spotykają się i natychmiast stają nierozłączni. Po dwudziestu wspólnie spędzonych latach okazuje się, że ich związek to jedna wielka iluzja. Zamiast namiętności czują nudę i...

Jak ważne miejsce w życiu człowieka odgrywa sztuka? Czy jest to jedynie rozrywka dla bogaczy, jak każda inna dostępna, ale mająca posmak snobizmu, czy też rzeczywiście dzieła sztuki mogą wywierać wpływ na patrzącego i przekazywać nam treści zrozumiałe dla każdego, kto się na nie otworzy? Wydaje się, że nie ma łatwej odpowiedzi na tak postawione pytania, choć Thomas Schlesser zdecydowanie opowiada się po jednej ze stron. I świetnie wyraża to powieścią Oczy Mony.

Na rynku wydawniczym dostępnych jest mnóstwo pozycji poświęconych malarstwu i rzeźbie, skierowanych do odbiorców w różnym wieku i o różnym stopniu merytorycznego przygotowania do tematu. W różnych konfiguracjach skupiają się na historii, stylach, trendach, konkretnych twórcach czy analizach istniejących muzealnych kolekcji. Motywy nawiązujące do sztuki pojawiają się też w literackiej fikcji - czy to inspirowanej konkretnym dziełem, czy życiem twórców. Jednak Schlesser, który sam jest historykiem sztuki, postawił na nowatorski pomysł przygotowania dla czytelników niezwykłego kursu historii sztuki w postaci powieściowej fabuły.

Z zasady taki kurs nie może być kompletny i objąć całego pejzażu znanych dzieł malarskich i rzeźbiarskich, jednak autorowi udaje się objąć w powieści okres od renesansu do współczesności stawiając na pomysł prezentacji 52 dzieł zebranych w trzech paryskich muzeach odwiedzanych przez bohaterów książki.

To specyficzna powieść, w której fabuła odgrywa podrzędną rolę wobec prezentowanej sztuki. Jednak z pewnością nie jest nieistotna. To wydarzenia z życia bohaterów są pretekstem do odbywania wypraw do muzeów i analizowania dzieł malarskich, a kontakt ze sztuką i jej wnikliwa analiza mają przełożenie na życie i działania bohaterów. Ten zabieg udało się autorowi przeprowadzić z dużą naturalnością, choć nie bez pewnych nieco idealistycznych scen.

Powieściowy dziadek Mony spełnia w powieści rolę mędrca-przewodnika, który staje się dla Mony, a tym samym czytelnika, mentorem przeprowadzającym inicjację do świata sztuki. Sama Mona jest natomiast personifikacją nas samych, którzy odkrywamy bogactwo świata sztuki, uczymy się nie tylko interpretować to, co widzimy, ale szukać w dziełach wartości uniwersalnych, ponadczasowych, które możemy przełożyć na własne doświadczenia życiowe. Trudno w tym wypadku uniknąć skojarzeń ze Światem Zofii Jostein Gaarder, która to książka pełni rolę wprowadzenia do filozofii w taki sposób, w jaki Oczy Mony zdają się wprowadzeniem do historii sztuki.

Trudno mi określić, do kogo skierowana jest powieść. Raczej do czytelnika starszego od bohaterki, dojrzalszego, którego nie odstraszy niespieszna narracja i będzie potrafił wychwycić powiązania między sztuką a doświadczeniami Mony, a także przełożyć język dzieł sztuki na świat pozaksiążkowy. Jednocześnie książka może zachwycić też czytelników obeznanych z tematem, którzy czerpać będą radość z samego obcowania ze sztuką poprzez język powieści.

Autor niesamowicie sprawnie przekłada dokonuje świat obrazów i rzeźb na język pisany, zamykając w słowach kolory, faktury, kształty. Sprawia w ten sposób, że czytelnik ma ten luksus, że przez kilka chwil może obcować z jednym i tylko jednym dziełem, bez tak typowego dla wizyt w muzeach i galeriach poczucia gonitwy od obrazu do obrazu. To bardzo ciekawe doświadczenie, skupiające uwagę na jednym konkretnym przekazie, a choć jego interpretacja zostaje nam w treści wyłożona, możemy ją filtrować przez pryzmat własnej wrażliwości. Tym bardziej że Schlesser bardzo plastycznie opisuje to, co widzą bohaterowie, do tego stopnia, że widzimy dzieła we własnej wyobraźni. A jeśli chcemy je rzeczywiście zobaczyć, to nie musimy posiłkować się wyszukiwarką internetową. Miniatury każdego z pojawiających się w powieści dzieł zostały przedstawione na nietypowo przygotowanej, bo rozwijanej, obwolucie książki. Jeśli spytacie, czemu zatem zdjęć nie ma wewnątrz książki, to powiem, że mając do dyspozycji tak przygotowaną obwolutę, możecie mieć dzieło przed oczami cały czas w trakcie lektury danego rozdziału, bez konieczności kartkowania publikacji.

To rzeczywiście niezwykła książka, pomyślana jako fabularny kurs historii sztuki, a zarazem powieść inicjacyjna, portretująca piękną relację dziadka i wnuczki, niezwykłą wrażliwość, ale też dowód na to, że sztuka jest zrozumiała dla każdego, kto się na nią otworzy i będzie filtrował ją przez własną wrażliwość, nawet jeśli wydaje się czasem odpychająca. Jej lektura jest jak melancholijna, pełna ciepła i spokoju wyprawa do muzeum, pozbawiona typowego dla naszych czasów pośpiechu. Dla jednych - będzie nużąca, zbyt wolna czy naiwna, dla innych - kojąca, inspirująca i urzekająca. Ja znalazłam w niej szansę na wsłuchanie się w dawne i współczesne dzieła i garść wskazówek, jak przekładać je na swoją codzienność. Dla mnie to nietuzinkowy pomysł i bardzo dobra jego realizacja. Warto się na tę historię otworzyć.

Jak ważne miejsce w życiu człowieka odgrywa sztuka? Czy jest to jedynie rozrywka dla bogaczy, jak każda inna dostępna, ale mająca posmak snobizmu, czy też rzeczywiście dzieła sztuki mogą wywierać wpływ na patrzącego i przekazywać nam treści zrozumiałe dla każdego, kto się na nie otworzy? Wydaje się, że nie ma łatwej odpowiedzi na tak postawione pytania, choć Thomas...

Bardzo mnie cieszy, że w literaturze, także tej skierowanej do czytelników nastoletnich, coraz mniej jest tematów tabu, a coraz silniejsza jest widoczność różnorodności i obecność reprezentacji osób nieheteronormatywnych. Choć część dorosłych wciąż uporczywie zamyka oczy i usta oraz zatyka uszy, to młodzież (i nie tylko) coraz częściej głośno mówi o tym, że nie pasuje do sztywnych, wytyczonych społecznie i arbitralnie ram. Coraz więcej też osób dzieli się swoimi doświadczeniami w dążeniu do życia w zgodzie z sobą, co daje nadzieję kolejnym pokoleniom "niedopasowanych". Wśród relacji z przebytej drogi znajdziemy już pamiętniki, wspomnienia, autobiografie czy fikcyjne, choć wynikające z własnych doświadczeń, fabuły. A kolejnym z środków wyrazu, po jaki sięgają artyści, jest komiks. I tu świetnym przykładem będzie praca Lewisa Hancoxa pt. Witajcie w St. Hell. Moje transpłciowe dorastanie.

Bardzo się cieszę, że Nasza Księgarnia odważnie zdecydowała się na wydanie tej publikacji w języku polskim, ponieważ budowanie świadomości rewelacyjnie wpływa na rozwój tolerancji, a szukanie wspólnoty doświadczeń w historiach innych osób może pomóc niejednemu młodemu człowiekowi na osobistej drodze do samoakceptacji.

Lewis Hancox jest transpłciowym influencerem, filmowcem i ilustratorem z Wielkiej Brytanii. W 2011 roku brał udział w serialu dokumentalnym Channel 4 "Moje transpłciowe lato". Później on i Fox Fisher, aktywiszcze na rzecz środowiska transpłciowego, stworzyli rozwijany do dziś projekt "My Genderation" dotyczący życia i doświadczeń osób transpłciowych. Wielu z internetowych followersów Lewisa nie zna jego przeszłości. Lubią jego poczucie humoru. Lewis od dziecka kochał rysowanie. Dostarczanie ludziom rozrywki i edukowanie ich mimochodem to istotna część jego działalności.

Witajcie w St. Hell jest komiksem opisującym jego zmagania z poczuciem wyobcowania, dysforią płciową, dojrzewaniem, szkołą i drogą do tranzycji. Składa się z czarno-białych kadrów, w których autor nie dąży do upiększania siebie czy otoczenia, ale symbolicznego opowiedzenia własnej historii. Wizerunek jego samego, bogatszego o całe zebrane doświadczenia Lewisa, towarzyszy dojrzewającej Lois, która zmaga się z wieloma problemami w domu i środowisku rówieśniczym i stopniowo odkrywa prawdę o własnej tożsamości.

Droga, którą przebył Lewis nie była łatwa, stąd wiele z pokazanych w komiksie sytuacji podszyte jest lękiem i bólem. Jednocześnie "komentarz z offu", czyli wyobrażenie Lewisa, mężczyzny po trazycji, rozładowuje nieco emocjonalny ciężar historii i raz po raz daje nadzieję.

Ta brawurowo narysowana i opowiedziana historia jest nieco na potrzeby komiksu uproszczona, a jednocześnie widać w niej szczerość. Hancox nie unika tematów tabu, opowiada o problemach psychicznych, zaburzeniach odżywiania, zmaganiach z ciałem, relacjami z ludźmi, tożsamością, seksualnością. Jednocześnie pokazuje, ile miał w życiu szczęścia, odnajdując w końcu akceptację w domu i wsparcie wśród przyjaciół, a także wskazując, gdzie współcześni nastolatkowie mogą szukać informacji i wsparcia. Co ważne - również polski wydawca zadbał o to, by takie informacje dotarły do odbiorcy i załączył do publikacji posłowie, którego autorem jest Dag z tranzycja.pl, oraz zamieścił adnotacje o stronach i organizacjach, u których można szukać informacji i wsparcia.

Wydawca zaznacza, że to publikacja skierowana do odbiorców powyżej 14. roku życia (informacja jest na okładce, co bardzo szanuję) i uważam, że to odpowiednia rekomendacja. Jest tu przecież trochę traum, używki i pierwsze erotyczne doświadczenia, aczkolwiek żaden z tematów nie jest pokazany w sposób przesadzony. To raczej szczery zapis doświadczeń, które przecież dotykają wielu nastolatków. Największą wartością - poza właśnie szczerością podlaną luzem i humorem - tej publikacji jest fakt, że mimo iż doświadczenie autora z własną transpłciowością nie jest uniwersalne, to jednak pokazanie całego procesu z jednej strony buduje poczucie wspólnoty u młodych stojących w obliczu podobnych doświadczeń, a z drugiej przyczynia się do lepszego zrozumienia wśród ich rówieśników. Zawsze podkreślam, że zrozumienie drugiego człowieka to krok ku większej tolerancji, i do niej także przyczynić się może znajomość historii Lewisa. Życzyłabym sobie, by po książkę sięgnęli też dorośli - nie tylko rodzice dzieci trans, ale wszyscy. Ten komiks jest bowiem doskonałym medium służącym do zrozumienia, przez co przechodzą osoby transpłciowe i jak bardzo krzywdzące są próby wpasowania ich w akceptowalne powszechnie "szufladki".

Nie mam złudzeń, że ta książka odmieni czyjeś życie, jednak każda podróż zaczyna się od pierwszego kroku.

Bardzo mnie cieszy, że w literaturze, także tej skierowanej do czytelników nastoletnich, coraz mniej jest tematów tabu, a coraz silniejsza jest widoczność różnorodności i obecność reprezentacji osób nieheteronormatywnych. Choć część dorosłych wciąż uporczywie zamyka oczy i usta oraz zatyka uszy, to młodzież (i nie tylko) coraz częściej głośno mówi o tym, że nie pasuje do...

Temat zaginięć nie jest mi obcy. Jako czytelniczka kryminałów oraz historii true crime oraz reportaży spotkałam się z nim niejednokrotnie. Jednocześnie wcześniej nie wpadła w moje ręce skierowana do szerszego grona odbiorców publikacja, która nie skupiałaby się na jednym, głośnym przypadku zaginięcia, a starała się ująć temat kompleksowo. I tę lukę wypełnił dla mnie Szymon J. Wróbel książką Zawieszeni. O zaginionych i ludziach, którzy ich szukają.

Co roku w Polsce ginie ponad dziesięć tysięcy osób. Wychodzą z domu, ze szkoły czy pracy, wyjeżdżają na wakacje i znikają bez śladu – chociaż wydaje się to nieprawdopodobne. Szymon J. Wróbel podejmuje trud dotarcia do rodzin osób zaginionych i wysłuchania ich przejmujących historii – o bliskich, którzy jakby zapadli się pod ziemię, mnożących się pytaniach bez odpowiedzi oraz nadziei, która nigdy nie gaśnie.

Na początek ważna informacja: Część dochodu ze sprzedaży książki przekazana zostanie na rzecz Fundacji Itaka.

Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych to najstarsza i największa polska organizacja pozarządowa, która kompleksowo zajmuje się problematyką zaginięć. Wspierają rodziny osób zaginionych na różnych etapach poszukiwań – zarówno w Polsce, jak i za granicą. Ponadto prowadzą linię wsparcia dla rodzin zaginionych, gdzie mogą otrzymać bezpłatną pomoc psychologiczną, prawną oraz socjalną.

W 2009 roku zostali polskim operatorem europejskiego numeru, znanego jako Telefon w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka: 116 000

I choćby dlatego warto tę książkę kupić.

Ale powodów jest więcej, bo to po prostu bardzo interesująca, choć bolesna, pozycja.

Podzielona jest na dwie części. Pierwsza - Zaginieni - opowiada o tych, którzy zniknęli nagle. Jest tu dziesięć bardzo różnych historii - o zaginięciach dorosłych i nieletnich, nie tylko obywateli Polskich, ludzi zwyczajnych czy z niepełnosprawnością, w Polsce i poza jej granicami. Każda z tych historii jest inna, choć łączy je ból tych, którzy zostali i poczucie zawieszenia w oczekiwaniu na wieści. Wielokrotnie w książce zostaje podkreślone, że nie ma dwóch takich samych zaginięć, trudno wiec oczekiwać, by w ramach jednej publikacji stworzyć coś na kształt profilu czy modelu zaginięcia. Czytając relacje zebrane przez autora, miałam raczej poczucie, że dąży on raczej do pokazania pewnego wachlarza zdarzeń, tej niepowtarzalności i różnorodności. I podkreślenia, że "to może spotkać każdego" to nie truizm, a realne zagrożenie. W doborze historii nie czuję pogoni za sensacją, za szokowaniem czytelnika, ale o rzetelne budowanie świadomości, jak różne okoliczności mogą sprzyjać utracie kontaktu z bliskimi. Być może ta wiedza kogoś uchroni, pozwoli zminimalizować niebezpieczeństwo. A jednocześnie czytelnikom powieści da lepsze wyobrażenie o tym, ile fikcja czerpie z życia, a co pomija.

Druga część książki - Poszukiwacze - skupia się na tych, którzy szukają. Pokazuje działania rodzin, zdeterminowanych, by odnaleźć bliskich lub poznać prawdę o ich losie, ale też opowiada o specjalistach, którzy pomagają w prowadzeniu działań. Przeczytacie tu o nurkach, grupach poszukiwawczych, specjalistach z psami, policjantach, Fundacji Itaka czy ekipie programu Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie. Autor nie pomija tematu prywatnych detektywów, ale też wszelkiej maści jasnowidzów oraz osób, które na rodzinach zaginionych próbują żerować. Doświadczeni poszukiwacze dzielą się swoją wiedzą z czytelnikami, pokazując, jak niesamowitą wykonują pracę, choć nie zawsze zwieńczona jest sukcesem.

Na końcu czytelnik znajdzie instrukcję, której - miejmy nadzieję - nigdy nie będzie musiał wykorzystać, zbierającą w prosty, klarowny sposób informacje o zasadach postępowania w przypadku zaginięcia.

Książka jest przy tym estetycznie wydana. Tekst urozmaicają czarno-białe grafiki wykonane przez Szymona Teluka, a wizerunki zaginionych osób, które zostały przywołane w książce, znajdziemy na kolorowej wkładce zdjęciowej.

Tę publikację czyta się z zapartym tchem i ściśniętym gardłem, uciekając myślami ku bliskim, których nigdy nie chcielibyśmy utracić. Każda kolejna historia to kopalnia wiedzy zarówno o skali zjawiska, jak i o błędach i dobrych praktykach podejmowanych w temacie. Nie lubię szafować określeniem "pozycja obowiązkowa", w końcu nie jesteśmy w szkole (choć - jak wynika z treści książki - włączenie tematu do programu edukacji także byłoby wskazane), ale na pewno ważna i wartościowa, budująca świadomość i empatię. Bolesna, czasem przytłaczająca, ale istotna. I dla każdego czytelnika, choć miłośnicy kryminałów powinni moim zdaniem się z nią zapoznać, by świadomiej oceniać fikcyjne opowieści i weryfikować fakty.

Temat zaginięć nie jest mi obcy. Jako czytelniczka kryminałów oraz historii true crime oraz reportaży spotkałam się z nim niejednokrotnie. Jednocześnie wcześniej nie wpadła w moje ręce skierowana do szerszego grona odbiorców publikacja, która nie skupiałaby się na jednym, głośnym przypadku zaginięcia, a starała się ująć temat kompleksowo. I tę lukę wypełnił dla mnie Szymon...

O dramatycznej sytuacji Ujgurów w Chinach mówi się zdecydowanie niewiele i mam wrażenie, że temat wciąż pozostaje w pewnym stopniu medialnym tabu. Tak jakbyśmy mogli analizować przypadki Rwandy, byłej Jugosławii czy Holokaust w niezliczonych publikacjach dlatego, że są coraz bardziej odległe w czasie, skończone, więc łatwiejsze w ocenie, za to na to, co dzieje się tu i teraz pozostajemy ślepi, nie umiejąc nazwać rzeczy po imieniu. Dlatego też ucieszyłam się, gdy wypatrzyłam polskie wydanie Czekając na aresztowanie nocą Tahira Hamuta Izgila, która może być cegiełką budującą większą świadomość.

Żeby dobrze ocenić tę książkę, musimy zdać sobie sprawę, czym jest, a czym nie jest ta opowieść. Nie jest to bowiem reportaż zgłębiający sytuację Ujgurów, a RELACJA, zapis osobistych przeżyć jednego człowieka, świadectwo jego doświadczeń. Do jego lektury warto zasiąść z pewną wiedzą o tym, kim w ogóle są Ujgurzy, ponieważ wtedy skupimy się właśnie na zapisie doświadczeń Tahira, a nie na wyłapywaniu informacji o tej grupie etnicznej.

Choć podtytuł książki brzmi dość szumnie, nie znajdziecie w tej opowieści drastycznych, krwawych scen czy barwnych opisów. Autor bardzo konsekwentnie skupia się na relacjonowaniu własnych doświadczeni i nie wykracza w opisach poza to, czego sam doświadczył i co sam widział. Na reportaże pokazujące potworne doświadczenia Ujgurów pewnie przyjdzie nam poczekać, także na te ukazujące szeroki polityczno-społeczny kontekst, co nie znaczy, że po tę relację nie warto sięgnąć.

Jej największa wartość tkwi właśnie w pewnej powściągliwości autora, który lakonicznie wspomina ciężkie doświadczenie, jakim był obóz pracy, do którego trafił wiele lat wcześniej, a skupia się na tym, czego doświadczają jego rodacy teraz i na przeżyciach, które były jego udziałem. Ten wykształcony człowiek, reżyser filmowy, poeta i inteligent przygląda się sytuacji Ujgurów w swoim otoczeniu i opisując swoje obserwacje i doświadczenia, pokazuje bezwzględne mechanizmy opresyjnego aparatu państwowego.

Te mechanizmy nie są wielką nowością czy wynalazkiem chińskiej władzy. Zobaczymy w nich echa metod działania każdego totalitarnego reżimu, dążącego do zdławienia każdej indywidualności, każdego odstępstwa od tego, co jest gotowe uznać i zaakceptować. A jednocześnie władzy i jej aparatowi coraz lepiej idzie dopasowywanie tych metod do nowoczesnego świata, w którym znacznie łatwiejsza staje się globalna komunikacja. Obostrzenia coraz sprawniej sięgają do cyfrowego świata, z każdą chwilą dusząc ujgurską społeczność coraz silniej i coraz mocniej izolując ją od świata, ale też od siebie nawzajem. Dziel i rządź wychodzi reżimowi bardzo dobrze, a sprawne wykorzystanie podejrzliwości i lęku przed karą skutecznie destabilizuje społeczność i koroduje więzi i relacje.

Autor może opowiedzieć o tym, co przeżyła jego rodzina, tylko dlatego, że dzięki determinacji i pewnej dozie szczęścia udało im się opuścić ojczyznę, za którą nie przestają tęsknić. Jednocześnie budując nowe życie, nie są pozbawieni świadomości, że ich ucieczka stanowi zagrożenie dla ich rodzin i przyjaciół, którzy pozostali w kraju. W tej perspektywie próby odnalezienia się w nowym miejscu zawsze podszyte będą poczuciem winy.

Głos Tahira jest jednostkowy, ale przez to symboliczny. Pisząc o sobie, tworzy przestrzeń do rozmowy o wszystkich Ujgurach cierpiących pod butem oprawców i zwraca uwagę, że sytuacja zdaje się jedynie pogarszać, choć przepływ informacji jest tak bardzo utrudniony, że trudno oszacować skalę cierpienia, jakie znosi ludność ujgurska.

Nie jest to książka łatwa i przyjemna, ale na pewno ważna właśnie w kontekście oddawania głosu świadkom sytuacji, z których tak nie wielu może o niej opowiedzieć. Choć brak w niej szerokiego kontekstu historycznego, politycznego i społecznego, będzie zrozumiała dla czytelnika z podstawową wiedzą na temat ludności ujgurskiej. Pisana wyważonym, stonowanym językiem jest świadectwem determinacji, siły i godności, którą autor opowieści do końca zachował. Pokazuje, jak dobrze sprawdzają się stare mechanizmy działania państw totalitarnych i jak dobrze reżim może adaptować się do życia w "nowoczesnym", także cyfrowym świecie.

O dramatycznej sytuacji Ujgurów w Chinach mówi się zdecydowanie niewiele i mam wrażenie, że temat wciąż pozostaje w pewnym stopniu medialnym tabu. Tak jakbyśmy mogli analizować przypadki Rwandy, byłej Jugosławii czy Holokaust w niezliczonych publikacjach dlatego, że są coraz bardziej odległe w czasie, skończone, więc łatwiejsze w ocenie, za to na to, co dzieje się tu i...

Kiedy słyszycie słowo "przyjaciel", czyja twarz staje wam przed oczami? Jakie wspomnienia budzą się w waszej pamięci? Jakie chwile zapisane na zawsze? W literaturze jest wiele ujęć przyjaźni - tych młodzieńczych, i tych dojrzałych, co nie znaczy, że temat jest już wyczerpany. Swoją cegiełkę do literackiego pejzażu przyjaźni dokłada także Andrew O'Hagan swoją powieścią Chwile i robi to rewelacyjnie.

O'Hagan dzieli swoją powieść na dwie, oddalone o dziesięciolecia, części. Pierwsza jest jak długi, pozornie niewyróżniający się epizod z życia młodych ludzi. Weekendu, który w niezliczonych odmianach i niezliczonych miejscach mógł przydarzyć się dowolnym grupom młodych, zaprzyjaźnionych ze sobą osób. Oczywiście przebieg każdego z wariantów odbywać się mógł według innego scenariusza, ale łączyłby je ze sobą ten nastrój radości, nieskrępowanego szaleństwa powiązanego z odrobiną ryzyka, poczucia szczęścia i życia tym, co tu i teraz. W tym obrazie nic nie jest nadzwyczajne, a jednak dla tych konkretnych ludzi pozostaje wyjątkowe. Szaleństwo młodości. Upojenie chwilą. Pokazane tak, że gotowi jesteśmy zazdrościć tego przeżycia bohaterom i odgrzebywać w pamięci własne podobne momenty.

Oczywiście autor buduje w tej części portret przyjaźni, przywołuje genezę, pozwala zrozumieć więź łączącą Tullyego z Jamesem, ale czyni to oszczędnie. Buduje wiarygodny szkielet, ale nie cyzeluje tego obrazu, pozostawia to czytelnikowi, i skupia się właśnie na momentach, które stanowić mają sedno tych młodych lat. W ten sposób pozwala czytelnikowi poczuć smak tego, co odczuwają zachłyśnięci młodością bohaterowie, upoić się tą chwilą szaleństwa, która wyrywa ich z codziennej monotonii.

Jednocześnie mam wrażenie, że ten wstęp może się wydać niejednemu czytelnikowi nieco za długi. Za bardzo skupiony na weekendowej zabawie i nic nieznaczącymi rozmowami przeplatanymi z uwagami odnośnie do społecznej i politycznej codzienności, próbami filozofowania, cytatami z filmów i dywagacjami nad własną przyszłością. Te dialogi wydać się mogą nieco zbyt hermetyczne, a czytelnikowi nieznającemu klimatu społeczno-politycznego Anglii lat 80. może być trudno zrozumieć sytuację i obawy postaci, przez co zniechęci się do lektury. Mam wrażenie, że ta część książki znacznie bardziej poruszająca jest dla rówieśników bohaterów z Wysp Brytyjskich, którzy łatwiej odnajdą w postaciach echa własnych przeżyć i emocji.

Dopiero druga część powieści, rozgrywająca się w 2017 roku ma znacznie bardziej uniwersalny wydźwięk. Stanowi poruszający, trzymający za gardło portret przyjaźni dojrzałej, w której "zrobię dla ciebie wszystko" znaczy naprawdę wiele. Pozostaje mi mówić ogólnikami, by nie wyprzedzać zbytnio faktów i pozwolić każdemu odkrywać tę historię samodzielnie, ale O'Hagan napisał naprawdę głęboką, wielowymiarową opowieść o relacji, która wykracza poza powierzchowne znaczenie przyjaźni i znacznie bliżej jej do tego, co można określić jako braterstwo.

Wsparcie, na jakie Tully może liczyć od Jamesa, jest naprawdę ogromne. Jednocześnie O'Hagan pokazuje całe spektrum trudności, jakich przysparza dotrzymanie obietnicy. Rozterki moralne, ale też kwestie lojalności i zrozumienia, są tu rozpatrywane bynajmniej nie powierzchownie, a autor zdaje się zaglądać pod samą podszewkę relacji.

W kontekście drugiej części książki ta pierwsza zdaje się nabierać dodatkowego znaczenia. Jest zarazem ciągłością, jak i oddzielną historią. Ciągłą w przyjaźni, osobną w kwestii perspektyw, jakie mają przed sobą James i Tully. I w tym obrazie pięknie wybrzmiewa metaforyczne znaczenie oryginalnego tytułu - Mayflies, czyli jętki, których długość "młodzieńczego" życia jest znacznie okazalsza niż żywot postaci dojrzałej.

Wagę pierwszej części opowieści odczuwać zaczynamy, gdy wybrzmi ostatnie zdanie. Uderza wtedy w czytelnika to poruszające przesłanie o chwilach, które są piękne, że wdrukowują się w pamięci na całe życie, a nostalgia za młodzieńczą przygodą nie przemija, nawet jeśli ta przygoda może postronnemu obserwatorowi wydawać się błaha. Tamten weekend wcale nie zbudował przyjaźni bohaterów ani na niej nie zaważył, a jednak stał się punktem odwołania każdego kolejnego wspomnienia. Tą chwilą, która właśnie w życiu jest piękna i do której z nostalgią, odrobiną smutku, ale też echem radości wracać można także wtedy, gdy życie zwala nas z nóg. Jest jak wideoklip, do którego chciałoby się wrócić, ale który zawsze pozostaje już poza naszym zasięgiem.

Chwile to nie tylko opowieść o tych pięknych momentach w życiu, ale też o trudnych. A przede wszystkim historia męskiej przyjaźni w jej młodzieńczej i już dojrzałej formie, pełna męskich emocji, ale też z perspektywą kobiecej obecności. Bardzo dojrzałe spojrzenie na upojną młodość i wymagającą dojrzałość, na to, co może dzielić, ale też kwintesencję tego, co spaja więzi. To opowieść o godnych pożegnaniach, moralnych dylematach, pragnieniu zachowania kontroli i zgodzie na jej oddanie. Skłaniająca do refleksji wychodzącej poza samą treść książki i uderzająca z pełną mocą już po lekturze. Zdecydowanie dla dojrzałego czytelnika. I nawet jeśli - zwłaszcza w pierwszej części - jest nieco zbyt przegadana i momentami hermetyczna, to warto zwrócić na nią uwagę.

Kiedy słyszycie słowo "przyjaciel", czyja twarz staje wam przed oczami? Jakie wspomnienia budzą się w waszej pamięci? Jakie chwile zapisane na zawsze? W literaturze jest wiele ujęć przyjaźni - tych młodzieńczych, i tych dojrzałych, co nie znaczy, że temat jest już wyczerpany. Swoją cegiełkę do literackiego pejzażu przyjaźni dokłada także Andrew O'Hagan swoją powieścią...

Ruch obywatelski #metoo, który narodził się w 2017 roku po akcji kobiet oskarżających znanego producenta filmowego Harveya Weinsteina o molestowanie, odbił się szerokim echem w USA i Europie. Okazało się, że podobnych rzeczy doświadczyły niezliczone rzesze kobiet (i nie tylko kobiet). I jakkolwiek docierały do nas przeróżne świadectwa, pewnie mało kto słyszał o podobnych historiach spoza naszej europocentrycznej bańki. Dlatego bardzo się cieszę, że wydawnictwo Tajfuny postawiło na książkę non fiction i dało polskim czytelnikom szansę na poznanie Czarnej skrzynki Shiori Itō.

Autorka, młoda dziennikarka, w 2017 roku na zorganizowanej przez siebie konferencji publicznie wyznała, że dwa lata wcześniej została zgwałcona przez uznanego dziennikarza, Noriyukiego Yamaguchiego. Sprawa miała swój finał dopiero w 2019 roku – gdy Itō wygrała proces cywilny przeciwko Yamaguchiemu.

Sam tytuł odnosi się do używanego przez policjantów określenia wydarzeń rozgrywających się bez świadków, za zamkniętymi drzwiami, co uniemożliwia dowiedzenie braku wyrażenia zgody na czynności seksualne. Właśnie to spotkało autorkę książki i stało się jedną z przeszkód w batalii z systemem, policją, prawem.

Itō opowiada swoją historię krok po kroku, ze szczerością i emocjami, ale w ten nienarzucający czytelnikowi swojego punktu widzenia sposób. Jej wyznania bolą, przerażają i wywołują zrozumiałą frustrację, ale też wynikają z przedstawionych faktów i bez unikania wątpliwości, które miała wobec swoich działań i doświadczeń sama autorka.

Co ważne, Itō nadaje też swojej historii kontekst kulturowy i prawny, pozwalając czytelnikowi spoza Japonii zrozumieć, z czym przyszło się jej mierzyć i jak wiele z działań policji wynika z norm prawnych, a ile jest uwarunkowanych stereotypowymi poglądami. Jednocześnie ten kontekst prezentowany jest jasno i zwięźle, bez meandrowania i dygresji, dzięki czemu nie jest dla czytelnika nużący ani nie osłabia wydźwięku tragedii, która stała się codziennością dziennikarki od feralnej nocy.

Nie chcę tu referować treści książki, jako że najlepiej o swoim doświadczeniu opowiada sama Itō. Chcę natomiast podkreślić, że ta książka to próba uporządkowania własnych przeżyć, a zarazem obraz traumy - tej pierwotnej, powstałej w wyniku zdarzenia, jak i wtórnej - doznawanej w czasie prowadzonego bezdusznie śledztwa, przy braku zrozumienia ze strony społeczeństwa oraz bliskich.

Jednocześnie jest to inspirujący obraz siły odnalezionej w chwili największej słabości i ogromnej determinacji w walce z oprawcą i niesprzyjającym ofiarom systemem prawnym, który zbyt wolno ulega zmianom (choć na pewno się zmienia). Ukazanie tej sytuacji w nieco szerszym, bardziej światowym kontekście, pokazuje, jak wiele jest jeszcze do zmienienia i dlatego głosy skrzywdzonych są tak ważne.

W książce znajdziemy też bardzo ważny głos Karoliny Bednarz, współautorki przekładu, która do opowieści o Japonii dodaje też nasz rodzimy, polski kontekst. Doskonale pasuje on do historii Itō i pozwala zrozumieć, dlaczego musimy sięgać po tego typu książki.

To niewątpliwie bolesna lektura, z czego zdają sobie sprawę choćby czytelnicy wspomnianej także tu Missouli Krakauera, a jednocześnie kolejna istotna i inspirująca cegiełka nie tyle w nurcie #metoo, ale przede wszystkim w linii przywracającej głos tym, którym próbowano odebrać głos. Jak dla mnie - lektura, obok której nie można przejść obojętnie.

Ruch obywatelski #metoo, który narodził się w 2017 roku po akcji kobiet oskarżających znanego producenta filmowego Harveya Weinsteina o molestowanie, odbił się szerokim echem w USA i Europie. Okazało się, że podobnych rzeczy doświadczyły niezliczone rzesze kobiet (i nie tylko kobiet). I jakkolwiek docierały do nas przeróżne świadectwa, pewnie mało kto słyszał o podobnych...

Książki Roberta Małeckiego praktycznie nigdy nie trafiają u mnie na stos pozycji do przeczytania. Zbyt niecierpliwie czekam na każdą z nich, by nie lądowały od razu na tapecie. I to niezależnie od tego, czy to kolejna powieść o Bernardzie Grossie, bydgoskim Archiwum X czy cokolwiek innego, choć nie ukrywam, że najbardziej lubię te dwie serie kryminalne. I nie umiem stopniować sobie przyjemności czytania, tylko dosłownie pochłaniam każdą powieść, ale to już wina autora. Zawsze może pisać gorzej. (Nie)stety Zapadlinę znów napisał tak, że jego wielotygodniowa praca starczyła mi na dwa popołudnia.

Zaginięcia to motyw bardzo często występujący w powieściach Roberta Małeckiego, na co kilkukrotnie zwróciłam już uwagę. A jednak raz za razem autor udowadnia, że ten pozornie wyeksploatowany motyw można za każdym razem wykorzystać w nieco inny sposób i wprowadzić w kolejną, niepowielającą poprzednich fabułę. Z pewnością bierze się to z faktu, że także w realnym świecie zaginięcia mają różne podłoże, ale też z umiejętności autora do konstruowania historii i opowieści bez popadania w rutynę.

Intryga, jaką dostajemy w powieści, jest kilkuwarstwowa, a przez to jeszcze bardziej interesująca. Składa się na nią przede wszystkim podjęte przez Marię Herman śledztwo w sprawie zaginięcia dwie dekady temu młodego chłopaka. Druga warstwa opowieści dotyczy skomplikowanej relacji policjantki z jej dawnym partnerem, od którego nie oczekuje początkowo pomocy i z którym unika kontaktu. Trzecia - to sprawa, w którą wplątany jest Olgierd i zwiąże się z napaścią na pewnego lekarza. I choć wydaje się, że te dwie sprawy łączą ze sobą jedynie osoby śledczych, każda jest mocnym punktem opowieści i doskonale współtworzy jej wielowymiarowy plan.

Akcja powieści zdaje się rozwijać niespiesznie, meandrując między dwoma kryminalnymi wątkami a wieloma osobistymi sprawami głównych bohaterów, czasem tak przyziemnymi jak karmienie psa, ale uzupełniający ją pejzaż emocjonalny jest tak gęsty, że powieść dosłownie wsysa czytelnika w każdą scenę. Nie ma tu miejsca na przypadki, bo zarówno główne wydarzenia, jak i poboczne mają swoją rolę do odegrania. Czasem w związku z rozwojem fabuły, czasem dopełniając rysu psychologicznego postaci, a czasem budując nastrój całej historii. Autor bardzo świadomie korzysta z elementów wyrazu, tworząc interesującą i wiarygodną na wielu polach historię.

Dba również o to, by z tomu na tom rozwijać również postać Marii Herman, policjantki zmagającej się nie tylko z prowadzonymi sprawami, ale każdego dnia walczącej z własnym nałogiem i stawiającej kolejne kroki na drodze do naprostowania swojego życia osobistego. A w nim dzieje się naprawdę wiele. Doceniam, że autor nie powiela jedynie informacji o nałogu, które poznaliśmy już przy pierwszym tomie. Dodaje stopniowo kolejne, dopełniające poruszającego, bolesnego, ale i dającego nadzieję obrazu zmagań z nałogiem, budując tym samym społeczną świadomość problemu, jakim jest uzależnienie od hazardu.

Małecki dokonuje też interesującej wolty jeśli chodzi o kreowanie pary protagonistów w kryminale. Zazwyczaj bowiem są nimi osoby po przejściach, niedoskonałe, ale jednak budzące sympatię. I choć w ten schemat wpisuje się Maria Herman, to już trudno to samo powiedzieć o Olgierdzie Borewiczu. Tak, on również zmaga się ze swoimi traumami i również potrafi zachować się sympatycznie, jednak w szerszej perspektywie jego zachowanie potrafi budzić odrazę i trudno go usprawiedliwiać. Jedno to jego uzależnienie od seksu i kłamstwa, jakimi - jak każdy nałogowiec - karmi otoczenie, drugie to karygodne zachowanie wobec własnej rodziny i paskudne czyny, których potrafi się dopuścić. Ten sposób kreacji buduje ciekawy kontrast między obojgiem głównych bohaterów, którzy na swojej drodze życia z nałogiem zdają się poruszać w przeciwstawnych kierunkach.

Autor jak zwykle w doskonałych proporcjach łączy warstwę kryminalną i obyczajową, a umieszczając akcję w konkretnym miejscu wykorzystuje jako element fabuły związaną z tymi miejscami historię. I choć wydarzenia związane z zaginięciem młodego chłopaka rozegrały się wiele lat po zapadnięciu ziemi na terenie dawnej kopalni soli, to fakt ten jest bardzo pomysłowo wykorzystany do konstruowania samej historii i rozegrania współczesnych wydarzeń.

Małecki rozstawia bohaterów i elementy fabuły z precyzją wytrawnego stratega i z jednej strony serwuje wciągającą opowieść, z drugiej zmusza czytelnika do intelektualnego wysiłku przy łączeniu faktów i podążania za tropami. To, czego się domyślimy, nie jest żadnym "błędem w sztuce", bowiem autor zawsze trzyma karty przy orderach, dodając do fabuły kolejne zaskakujące odkrycia lub fabularne twisty.

Akcja, która początkowo rozwija się niespiesznie i przyciąga odbiorcę głównie narastającym napięciem i gęstą, nieco przygnębiającą atmosferą, w pewnym momencie rusza z kopyta i finalnie dostarcza nam niemal sensacyjnych, dynamicznych i kipiących od emocji scen. A kiedy już opada kurz wydarzeń, dostrzec możemy, jak przemyślanie i wiarygodnie były prowadzone wątki i jak wszystko tworzy spójną, rewelacyjną całość.

Mistrzowskie budowanie napięcia, wielowarstwowa intryga, w której nie ma miejsca na wyciąganie królika z kapelusza, gęstniejąca atmosfera, precyzyjnie rozwijana akcja, a do tego niejednoznaczni, wielowymiarowi bohaterowie oraz połączenie kryminału z elementami społecznymi i obyczajowymi to tylko część czynników, które sprawiają, że powieść jest znakomitą lekturą. Autor dba o każdy jej element, a do tego utrzymuje ten wyjątkowy, trudny do ujęcia w słowa, a łatwy do rozpoznania klimat swojej serii, której rozwój z przyjemnością można śledzić z tomu na tom. Jak dla mnie to najlepsza część z tego cyklu i jeden z najlepszych kryminałów tego półrocza. Powieść wciągająca i budząca wiele emocji, doskonale rozwijająca wątki łączące wszystkie tomy cyklu, a jednocześnie serwująca kapitalną, zamkniętą w obrębie tomu historię kryminalną. To opowieść o braku akceptacji i tajemnicach, które można tuszować latami, ale które w końcu zawsze wychodzą na jaw. Nieodkładalna.

Książki Roberta Małeckiego praktycznie nigdy nie trafiają u mnie na stos pozycji do przeczytania. Zbyt niecierpliwie czekam na każdą z nich, by nie lądowały od razu na tapecie. I to niezależnie od tego, czy to kolejna powieść o Bernardzie Grossie, bydgoskim Archiwum X czy cokolwiek innego, choć nie ukrywam, że najbardziej lubię te dwie serie kryminalne. I nie umiem...

Jako czytelnik odnajduję się w bardzo różnych gatunkach. I w bardzo szerokim wachlarzu emocji, oferowanym przez autorów. Ale potrafię też być wybredna, więc wymagam, by autorzy mieli nie tylko ciekawy pomysł na książkę, ale też zrealizowali go w interesujący sposób. Po powieści Richarda Osmana sięgałam z dużą dozą nieśmiałości, ponieważ obawiałam się, że "cosy crime" to niekoniecznie gatunek dla mnie, a grupa staruszków jako protagoniści będzie przedstawiona bardziej żenująco niż zabawnie. Okazało się jednak, że autor ma spore wyczucie, a bohaterów (i książki) polubiłam przeogromnie. Nic więc dziwnego, że przebierałam nogami w oczekiwaniu na Ostatni gasi światło.

Osman doskonale odnalazł się jako autor książek z nurtu "cosy crime", z niezwykłym wyczuciem łącząc w powieściach ciężar zbrodni z lekkością opowieści. Udowodnił, że pisać o morderstwach można nie tylko w ociekających krwią obrazach, a otulająca aura całej opowieści wcale nie dezawuuje wagi kryminalnej warstwy opowieści.

Autor wspaniale stworzył swój zespół kryminalnych oldboyów superbohaterów. Bo gdy klub zbrodni współtworzą była agentka MI6, przenikliwy psychiatra, wciąż odważny dawny działacz związkowy i emerytowana pielęgniarka o naturze golden retrievera, to naprawdę wiele może się wydarzyć. Staruszkowie wspaniale korzystają ze swoich osobistych atutów, ale też z faktu, w jaki postrzega się starsze osoby i jak bardzo się ich nie docenia. Nie bez znaczenia są też ich nieco młodsi współpracownicy - para policjantów i - mój faworyt - Bogdan, czyli człowiek z Polski, co to żadnej pracy się nie boi... Z nimi to tylko konie kraść... I rozwiązywać zagadki.

Co ważne, cała seria pisana jest dość równo, co oznacza, że choć książki nie są może wybitne, to trzymają stały, dobry poziom i zapewniają przyjemną rozrywkę. Oczywiście zależnie od osobistych preferencji jedne historie spodobają nam się bardziej niż inne, ale każda z nich ma coś w sobie i każda oferuje ciekawą intrygę kryminalną oraz dawkę przyjemnego, nieprzesadzonego humoru, a także pełną ciepła atmosferę.

Czwarta powieść jest moim zdaniem najlepszą, jaką napisał Osman, a przede wszystkim najbardziej chwytającą za serce. Oczywiście otrzymamy w niej nietuzinkową kryminalną zagadkę, którą na swoją rękę rozwiązać spróbują nasi bohaterowie, a także zwroty akcji, ale też w żadnej chyba wcześniej książce warstwa obyczajowa nie będzie tak ściśle powiązana z kryminalną. Autor już wcześniej z dużą delikatnością, ale też prawdziwie podejmował w swoim cyklu temat Alzheimera, jednak teraz wątek ten stanie się jeszcze bardziej przejmujący i niejednego czytelnika doprowadzi do łez. Ponadto mocno wpłynie na zmianę dynamiki między postaciami, wtłaczając z konieczności poszczególne osoby w nieco odmienne role.

Autor zaskoczył mnie na wielu poziomach także tym razem. I to nie tylko za pomocą fabularnych twistów i zakresu całej intrygi, ale też tym, jak znakomicie rozwinął kreacje swoich bohaterów oraz nadał im psychologicznej głębi. Jednocześnie dodał nowe tony w obrazie relacji między poszczególnymi postaciami i urozmaicił ten obraz, wprowadzając na scenę kilka nowych osób. Budując i podsycając napięcie związanej z poszukiwaniami zabójcy sympatycznego antykwariusza, kreślił jednocześnie poruszający obraz miłości Elizabeth i Stephena w obliczu postępującej demencji mężczyzny i łamiąc nam, czytelnikom, serca, jednocześnie otulił je miękkim szalem nadziei. Jednocześnie w niczym, co Osman robi, nie ma krzty przesady, a opowieść o sympatycznych, zażywnych staruszkach nie staje się karykaturą obrazu starości.

Jakkolwiek nieczęsto wracam do powieści kryminalnych, których największy urok tkwi przecież w suspensie, to seria Osmana, z czwartym tomem na czele, trafia obecnie do grona moich comfort booków, po które sięgać będę z nadzieją na emocjonującą, ale i kojącą lekturę. I wcale nie czuję jeszcze, zmęczenia materiału, bo wiem, że autor ma potencjał na wymyślanie "cosy crime'owych" historii. Jak dla mnie Ostatni gasi światło trafia w najczulsze punkty, jednocześnie dostarczając dobrej rozrywki i powodów do uśmiechu. Autor jest zdecydowanie mistrzem gatunku.

Jako czytelnik odnajduję się w bardzo różnych gatunkach. I w bardzo szerokim wachlarzu emocji, oferowanym przez autorów. Ale potrafię też być wybredna, więc wymagam, by autorzy mieli nie tylko ciekawy pomysł na książkę, ale też zrealizowali go w interesujący sposób. Po powieści Richarda Osmana sięgałam z dużą dozą nieśmiałości, ponieważ obawiałam się, że "cosy...

Znam ludzi, którzy powtarzają, że szkoda im czasu na wracanie do raz czytanych książek. Ja do nich akurat nie należę. Każda bowiem lektura, nawet dobrze znanej książki, jest inna, bo jej odbiór zależy od bardzo wielu czynników. Kiedy więc zobaczyłam wznowienie powieści Stephena Chboskyego, którą czytałam wiele lat temu z filmową okładką i tytułem Charlie, od razu wiedziałam, że chcę do niej wrócić. Bo Zalety bycia niewidzialnym to jedna z tych młodzieżowych powieści (chyba w czasie, gdy ją czytałam nie używało się terminu "young adult"), które z biegiem lat nie tracą na aktualności mimo zmieniających się realiów.

Oczywiście pierwszym, co rzuca się w oczy, jest okładka książki z bardzo wymowną i współgrającą z tytułem grafiką. Sama okładka ma przyjemną, lekko chropowatą fakturę. A dodatkową ozdobą tego wydania są oczywiście barwione brzegi. Tak atrakcyjne wydanie jest doskonałym magnesem dla czytelnika i czyni z powieści doskonały pomysł na prezent. Ale najważniejsze jest to, że za tymi wszystkimi ozdobnikami kryje się wartościowe wnętrze i niezapomniana opowieść.

Jeśli powiem, że jest to powieść epistolarna, pewnie wiele osób poczuje nieprzyjemny dreszcz, bo termin brzmi strasznie "szkolnie". Ale powieści dla młodych odbiorców pisane w formie listów - także jednostronnych - nie są przecież niczym nowym. Wystarczy wspomnieć choćby znaną powieść Jean Webster Tajemniczy opiekun, którą pochłaniały czytelniczki z mojego pokolenia. Ta forma przekazu ma oczywiście swoje ograniczenia, jednak autor doskonale je rozumie i nie wykracza poza ramy, a jednocześnie fantastycznie wykorzystuje atuty.

Historia Charliego jest jednocześnie osobista, jednostkowa, ale do pewnego stopnia uniwersalna. Dotyka czułych punktów nastoletnich doświadczeń - poczucia wyobcowania, pragnienia przynależności, nawiązywania przyjaźni, pierwszych zauroczeń i doświadczeń erotycznych. Z wieloma z nich utożsami się niejeden nastoletni czytelnik, mimo że akcja powieści rozgrywa się na początku lat 90., a bohaterowie nie mają dostępu ani do osobistych telefonów, ani do mediów społecznościowych.

Jednocześnie doświadczenia Charliego wykraczają też poza typowe dla tego wieku. Ten wrażliwy, wycofany, ale też inteligentny chłopak pozostaje zawsze nieco na uboczu, przez co widzi i słyszy znacznie więcej niż pochłonięci sobą rówieśnicy. Opisuje to wszystko na swój własny, nieporadny jeszcze sposób, wyjęty poza fachowe nazwy i spostrzeżenia. Dzięki jego intymnej relacji odbiorca współdoświadcza z Charliem świata i odkrywa jego jasne, ale i ciemne strony.

W tej powieści wiele dzieje się między wierszami, ponieważ nie wszystkie doświadczenia bohater potrafi zdefiniować i zrozumieć. Dzięki temu autor łagodzi nieco wydźwięk traumatyzujących przeżyć bohatera, nie odbierając im mocy. Przekaz jest nie tylko dostosowany językowo do nastoletniego odbiorcy, ale też dostrojony emocjonalnie do jego możliwości percepcyjnych. I choć poruszone zostają tu bardzo trudne, bolesne kwestie, powieść można zaproponować nastolatkom - w moim odczuciu od 15. roku życia. Mimo iż to zupełnie odmienna opowieść, postawiłabym ją w jednym szeregu choćby z Mocnymi słowami Kimberly Brubaker Bradley, która również porusza trudne tematy za pomocą dziecięcego języka i empatycznie odwołując się do wrażliwości nastoletniego odbiorcy.

Powieść kipi od emocji nie zawsze wyrażonych wprost słowami i podobnie wiele emocji wzbudza w czytelniku - i to nie tylko tym docelowym. Również do mnie trafiła w wielu aspektach i poruszyła czułe punkty. Jest w niej sporo melancholii i głęboki smutek, ale też piękno, radość i nadzieja. To taka historia obyczajowa, która wyciska łzy i czule otula ramionami. Obnaża trudne doświadczenia wieku nastoletniego, ale też udowadnia, że na końcu tunelu naprawdę widać światło, a przetrwanie nie jest jedynie pustym frazesem. Dotyka bolesnych tematów i uczy empatii oraz uważności na drogowego człowieka, jednocześnie pokazując, że wszyscy popełniamy błędy.

To rzeczywiście ponadczasowa historia, do której wróciłam nie bez lęku, ale wyszłam z tego spotkania pewna, że z czystym sercem polecać ją mogę młodzieży. A jeśli uda mi się namówić do czytania dorosłych, to będę pewna, że ukoi ich wewnętrzne dziecko i poruszy do głębi. Empatyczna, wartościowa i wiarygodna historia, która nie jest ani ckliwą opowiastką, ani przygnębiającym zapisem traum i porażek. Napisana prosto i pięknie zarazem, jest celebracją wrażliwości i uważności na drugiego człowieka. Jest też kopalnią tematów do rozmów z młodzieżą i jedną z prawdziwie międzypokoleniowych opowieści.

Znam ludzi, którzy powtarzają, że szkoda im czasu na wracanie do raz czytanych książek. Ja do nich akurat nie należę. Każda bowiem lektura, nawet dobrze znanej książki, jest inna, bo jej odbiór zależy od bardzo wielu czynników. Kiedy więc zobaczyłam wznowienie powieści Stephena Chboskyego, którą czytałam wiele lat temu z filmową okładką i tytułem Charlie, od razu...