De Custine to dziwny przypadek Francuza, co to kocha Polaków a nie kocha Rosji. Jego „Listy z Rosji” to dzieło wybitne, pełne genialnych spostrzeżeń na temat Rosji, ale też religii i w ogóle człowieczeństwa. Autor sypie aforyzmami jak z rękawa, właściwie cała książka to gotowy zbiór bonmotów, w sam raz do użytku dla sowietologów. Po przeczytaniu tej książki zrozumiałem, że de Custine to pozycja obowiązkowa dla amatorów i profesjonalistów w tej dziedzinie.

De Custine daje do pieca właściwie na każdej stronie, na przykład: „jeżeli wielkość celu mierzy się ilością ofiar, trzeba przepowiedzieć temu narodowi panowanie nad światem”. Nie dziwię się, że pełna wersja książki ukazała się w Rosji dopiero po upadku komunizmu. Rosjanom musi być gorzko czytać de Custina. Natomiast do Polaków odnosi się on z nieskrywaną sympatią i w wielu miejscach opisuje nas jako główne ofiary carskiej opresji a w innych miejscach wprost mówi o naszej nad Rosjanami wyższości, z powodu umiłowania wolności i naszego przywiązania do katolicyzmu. Bardzo to nam pochlebia, częściowo niestety na wyrost.

„Piotr I i Katarzyna II dali światu wielką i pożyteczną lekcję, za którą Rosja zapłaciła: pokazali nam, że despotyzm nigdy nie jest tak groźny jak wtedy, kiedy chce czynić dobrze, gdyż wtedy wyobraża sobie, że usprawiedliwia najbardziej oburzające czyny intencjami, i zło, które aplikuje sobie jako lekarstwo, nie ma już granic”. Ja tu widzę wyraźne przeczucie komunizmu.

De Custine to dziwny przypadek Francuza, co to kocha Polaków a nie kocha Rosji. Jego „Listy z Rosji” to dzieło wybitne, pełne genialnych spostrzeżeń na temat Rosji, ale też religii i w ogóle człowieczeństwa. Autor sypie aforyzmami jak z rękawa, właściwie cała książka to gotowy zbiór bonmotów, w sam raz do użytku dla sowietologów. Po przeczytaniu tej książki zrozumiałem, że...