Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Kolejny tom esejów amerykańskiej historyczki. Tym razem tematykę wybrała problemowo, a nie chronologicznie. Przeskakuje zatem od na wpół mitycznej starożytności (wojna trojańska),poprzez renesans (przyczyny Reformacji),XVIII wiek (polityka brytyjska w amerykańskich koloniach) aż do wojny w Wietnamie, która dla niej była nie tylko historią ale i teraźniejszością. Jak wskazuje tytuł przedmiotem zainteresowania Barbary Tuchman były działania rządzących organizacji posiadających realną władzę, czy to państwa, czy kościoła. Z właściwa sobie wiedzą, erudycją oraz konsekwencją punktuje owe karygodne błędy władzy. Autorka, co typowe dla Amerykanów (oraz polskich publicystów „historycznych”) zdaje się stać na stanowisku, że pewne zdarzenia czy procesy nie musiały nastąpić, gdyby nie niewłaściwe decyzje – działania i zaniechania – decydentów. I to stanowi i siłę i słabość książki. Trzeba bowiem pamiętać, że opinie Barbary Tuchman to tylko i wyłącznie hipotezy, których – jak to w naukach humanistycznych bywa – nie sposób jednoznacznie zweryfikować. Równie dobrze można stwierdzić, że te „szaleństwa” tylko przyśpieszyły nieuchronne procesy jak i nie miały wpływu, jak również, że żadnych procesów nie było i o wszystkim zadecydował przypadek lub przysłowiowy trzepot skrzydeł motyla. Szczególnie gdy czyni się to post factum, znając dalsze dzieje. Ale być może za sto lat kolejne pokolenia będą na to inaczej patrzeć? Nie zmienia to faktu, że jest to gratka dla miłośników tradycyjnej historii elit, czyli polityczno-wojskowej, znakomicie napisana i skłaniająca do myślenia i pogłębiania własnej wiedzy. Ale to już cecha wszystkich książek amerykańskiej historyczki.