Wydaje mi się, że włączenie przez wydawcę do jednego tomu czterech gatunkowo i chronologicznie odmiennych rodzajów twórczości Hłaski, było działaniem dość niefortunnym. Bo oto najpierw czytelnik dostaje debiutanckie felietony pisarza, epatujące jeszcze socjalistycznym żargonem, poczuciem idealistycznego obowiązku, chęci poprawy świata itp. (skądinąd „Podróż do kresu szmiry” – świetna). W zestawieniu z ostatnią powieścią pisarza, pisaną na emigracji, podczas pobytu w Stanach – widać ogromną przepaść, dzielącą tą twórczość. Czytelnik, który nie ma świadomości tego, co było pomiędzy – czyli opowiadań, które wyniosły pisarza ku sławie i chwale, a następnie utworów coraz bardziej gorzkich w stosunku do polskiej rzeczywistości i wreszcie – przymusowej emigracji i zupełnej zmiany problematyki pisarskiej – może nie uwierzyć, że te felietony i „Palcie ryż…” wyszły spod ręki tego samego pisarza…

Zamieszczone tu listy – nie opatrzone żadnym komentarzem, jedynie z zachowaniem chronologii powstania – dają wrażenie, jakby wydawcy zależało po prostu na wydaniu drukiem wszystkiego, co udało mu się wyszperać w szufladach pisarza… „Listy z Ameryki” są świetnym kawałkiem pisarstwa. Ale gdy wiele z ich obszernych fragmentów cytowanych jest w niemal niezmienionej formie w „Palcie ryż…”, można odnieść wrażenie pewnej wtórności, powtarzalności. A przecież Hłasko właśnie w taki sposób pisał, szlifował swoje pomysły – przerabiając je w nieskończoność, dodając lub odejmując teksty lub obrazy…

Sama powieść, wydana już po śmierci pisarza – świetna. Dojrzała, inna od izraelskich utworów, choć powtarzająca wiele z ich motywów. Tu również mamy tułającego się od jednej paskudnej pracy do drugiej mężczyznę z trudną przeszłością, mamy fascynację lotnictwem, męską przyjaźń, zdradę, kobietę, która odgrywa niszczycielski wpływ, odrzuconą miłość, nieuzasadnioną brutalność, pogardę wobec świata wokół, wreszcie – honorową śmierć. Ale w tej powieści wszystko układa się w spójną całość, mniej jest eksperymentowania z pomysłami, jest więcej refleksyjności, a bohaterowie skonstruowani są tak, że łatwiej zrozumieć ich zachowanie - czasami dość irracjonalne. Tą powieścią pisarz udowodnił, że potencjał twórczy tkwił w nim ogromny, a życiowe doświadczenia pozwalały przekuć się na ciekawą i inteligentną refleksję. I tym bardziej można żałować, że jego przedwczesna śmierć położyła kres dalszej twórczości…

Wydaje mi się, że włączenie przez wydawcę do jednego tomu czterech gatunkowo i chronologicznie odmiennych rodzajów twórczości Hłaski, było działaniem dość niefortunnym. Bo oto najpierw czytelnik dostaje debiutanckie felietony pisarza, epatujące jeszcze socjalistycznym żargonem, poczuciem idealistycznego obowiązku, chęci poprawy świata itp. (skądinąd „Podróż do kresu szmiry”...