„Orientalizm po rosyjsku” to niełatwa lektura dla czytelnika bez pewnego zapasu wiadomości o Imperium Rosyjskim i Kaukazie Północnym. Przedmiotem rozważań autora jest nie podbój, lecz opowieść snuta przez elity rosyjskie, by go uzasadnić. Książka omawia politykę Rosji wobec południowych rubieży w XIX wieku. Znaczyły ją konfrontacja z islamem i masowe przesiedlenia miejscowej ludności. Ciekawym wątkiem jest miejsce Kaukazu w rosyjskiej wyobraźni politycznej.

Więcej o tym, a także o pewnych usterkach merytorycznych książki piszę w recenzji:
https://prawdziwarosja.pl/2023/04/30/orientalizm-po-rosyjsku-recenzja/

„Orientalizm po rosyjsku” to niełatwa lektura dla czytelnika bez pewnego zapasu wiadomości o Imperium Rosyjskim i Kaukazie Północnym. Przedmiotem rozważań autora jest nie podbój, lecz opowieść snuta przez elity rosyjskie, by go uzasadnić. Książka omawia politykę Rosji wobec południowych rubieży w XIX wieku. Znaczyły ją konfrontacja z islamem i masowe przesiedlenia...

O przeszłości Kaukazu i Gruzji dowiedziałem się sporo już od prof. Andrzeja Furiera, który prowadził zajęcia z tego zakresu. Austin Jersild sprawiła, iż mogłem pogłębić swą wiedzę o tych terenach.

„Orientalizm po rosyjsku” jest próbą przybliżenia czytelnikowi, tego co może być dla wielu tematem egzotycznym. Na przestrzeni siedmiu rozdziałów, autorka dowodzi, iż XIX- wieczny rosyjski imperializm na tych terenach, mimo odmiennej od anglosaskiej formy, miał na celu to co działania państw protestanckich. Wśród wielu ciekawych tematów, najbardziej wciągnął mnie rozdział piąty, w którym można przeczytać o poczynaniach górali i ich prawie zwyczajowym. Nie mniej zajmującym był kolejny rozdział, który traktował o Szamilu i tym jak fascynował Ro$jan. Autorka ukazuje nam równie dobrze, iż zaprowadzanie na Kaukazie „europejskości”, było dla państwa carów „misją dziejową”.

O przeszłości Kaukazu i Gruzji dowiedziałem się sporo już od prof. Andrzeja Furiera, który prowadził zajęcia z tego zakresu. Austin Jersild sprawiła, iż mogłem pogłębić swą wiedzę o tych terenach.

„Orientalizm po rosyjsku” jest próbą przybliżenia czytelnikowi, tego co może być dla wielu tematem egzotycznym. Na przestrzeni siedmiu rozdziałów, autorka dowodzi, iż XIX-...

Dobra, książka, choć miejscami zbyt przegadana i czasem ciut za wiele w niej emocji (głównie takiego świętego oburzenia). Masa ważnych, czasem jednak zaskakujących informacji. Ale przede wszystkim: pokazuje Rosję jako państwo kolonialne, które co prawda zmienia się w swoim stosunku do "mniejszych" narodów - np. tym na Kaukazie pozwala przez jakiś czas rozwijać swoje języki i zwyczaje, choć jednocześnie zakazuje tego w zachodnich guberniach. Pokazuje też zniszczenie przez Moskali nawet kultury agrarnej miejscowych. No i chyba najsmutniejsze - już od lat 30. XIX wieku rosyjscy myślicieli uważali, że ich państwu po prostu "należy się" rozwój kosztem mniejszych sąsiadów, ponieważ - z grubsza - ci sąsiedzi są mniejsi. Strasznie ciekawy jest też stosunek Rosji do islamu.

Dobra, książka, choć miejscami zbyt przegadana i czasem ciut za wiele w niej emocji (głównie takiego świętego oburzenia). Masa ważnych, czasem jednak zaskakujących informacji. Ale przede wszystkim: pokazuje Rosję jako państwo kolonialne, które co prawda zmienia się w swoim stosunku do "mniejszych" narodów - np. tym na Kaukazie pozwala przez jakiś czas rozwijać swoje języki...

Autor nie ograniczając okazywania czytelnikowi swojego zafascynowania Kaukazem przedstawia różne aspekty wpływu Imperium Rosyjskiego na mniejszości zamieszkujące te rejony. Przedstawionych jest dużo różnych wątków, podbijanie kaukaskich terenów i siłowe narzucanie swojej władzy czy wysiedlenia, ale także próby systemowych zmian wśród dzikiej ludności, wprowadzanie rosyjskiego prawa, zwyczajów, walka z wpływami muzułmańskimi, europeizacja i rusyfikacja czy kwestie prowadzonych badań historycznych, językowych, kulturowych.

Dużo w tej książce zachwytu Kaukazem, takiego okazywanego przez rosyjskie władze, elity, pisarzy, badaczy oraz zwykłych Rosjan, ale także przez samego autora. Pisze on w dość swobodny sposób, przez co czyta się to dobrze i szybko, ale swoboda ta sprawia też, że jest trochę chaotycznie.

Autor nie ograniczając okazywania czytelnikowi swojego zafascynowania Kaukazem przedstawia różne aspekty wpływu Imperium Rosyjskiego na mniejszości zamieszkujące te rejony. Przedstawionych jest dużo różnych wątków, podbijanie kaukaskich terenów i siłowe narzucanie swojej władzy czy wysiedlenia, ale także próby systemowych zmian wśród dzikiej ludności, wprowadzanie...

Zdecydowanie brakowało takiej pozycji w polskojęzycznej historiografii. Książka amerykańskiego historyka nie tylko pokazuje w jaki sposób wyglądał podbój i rusyfikacja Kaukazu przez Rosję, ale też sięga głębiej do wyobrażeń orientalizmu na obrzeżach imperium. Trzeba zwrócić uwagę na niezwykłą wielowątkowość podejmowanych tematów przez autora. Mamy tu kwestie militarne, religijne, oświatowe, lingwistyczne, etnograficzne czy prawne i sądownicze. Książka rozpoczyna się wprowadzeniem politycznym, obserwujemy jak wyglądał podbój Kaukazu zakończony w 1864 roku i jakie rozwiązania wprowadzili Rosjanie - łącznie z masowymi przesiedleniami miejscowej ludności. Kolejny rozdział koncentrują się już na działalności Towarzystwa Odbudowy Chrześcijaństwa Prawosławnego na Kaukazie, pewnej walce między prawosławiem a islamem, próbach rozwiązań lingwistycznych w liturgii, oświaty skupionej wokół religii. Kolejne części pokazują Kaukaz pod kątem etnograficznym, działalności towarzystw naukowych w tym rejonie, prób szukania śladów dawnej świetności, chrześcijaństwa, ale także włożenia ludów zamieszkujących te tereny w pewne granice administracyjne w ramach imperium. Świetny jest piąty rozdział o prawie zwyczajowym na Kaukazie, autor przedstawia swoistą "kronikę policyjną", jak wyglądała wendeta, jakie przestępstwa popełniano i w jaki sposób. I znów docieramy do kwestii pewnej kodyfikacji tego wszystkiego i włożenia w szersze ramy rosyjskiego sądownictwa. Kolejna część jest również interesująca, bo przedstawia postać imama Szamila, bohatera wojny kaukaskiej, który przez kilkanaście lat stawiał opór Rosjanom i po kapitulacji znalazł się w Rosji. Jersild pokazuje jego obraz w rosyjskiej literaturze, ale też dzieje jego niewoli i niezwykłą popularność w kręgach rosyjskich, co niejako pokazuje mit o szlachetnym dzikusie, którego można by zrusyfikować przy pomocy osiągnieć rosyjskiej cywilizacji jak przykładowo teatr. Ostatni etap pokazuje już rusyfikację w praktyce, między innymi ściąganie kolonistów na Kaukaz i jakie problemy z tego wyniknęły. Podsumowując, Jersild wykonał tytaniczną pracę i na podstawie prasy i źródeł archiwalnych zgromadzonych w Rosji i Gruzji odmalował niezwykłą perspektywę Rosjan na Kaukazie.

Zdecydowanie brakowało takiej pozycji w polskojęzycznej historiografii. Książka amerykańskiego historyka nie tylko pokazuje w jaki sposób wyglądał podbój i rusyfikacja Kaukazu przez Rosję, ale też sięga głębiej do wyobrażeń orientalizmu na obrzeżach imperium. Trzeba zwrócić uwagę na niezwykłą wielowątkowość podejmowanych tematów przez autora. Mamy tu kwestie militarne,...