Muszę przyznać, że mimo objętości i krążenia wokół jednego, książka ta nie była nużąca. Autor dogłębnie ukazuje proces odkrywania/kształtowania „trzeciego świata”, między Piekłem i Niebem.

Czyściec początkowo był raczej samym typem ognia (oczyszczającego). Później jawił się jako część Piekła, później część Nieba, by stać się oddzielnym obszarem pomiędzy. Choć nadal nie ustały dysputy, do którego świata mu bliżej, z którym światem łączy się bezpośrednio.

Głównym celem Le Goffa było ustalenie, od kiedy "czyściec" (purgatorium) zaczął pojawiać się jako rzeczownik, a miało to miejsce około XII wieku.

Co widać przy okazji, tak jak w „Historii piekła” i „Historii Raju”, wiele wizji i argumentów pojawiało się już wcześniej, jednak historię tworzy zbiorowa świadomość ludzka, a nie świadomość pojedynczego człowieka.

Wątpliwe jest podejrzewanie hierarchów Kościoła o interesowność i popieranie tego co się opłaca. W rzeczywistości wielu mądrych ludzi głęboko rozważa różne argumenty, a dopiero później, w wyniku odrzucenia jednych i przyjęcia drugich, pojawiają się konsekwencje. Wpierw filozoficznie odkryto zasadność wspierania zmarłych w zaświatach, a dopiero w konsekwencji pojawia się „taca” i płatne odpusty, które dalej przeobrażają się w absurd wykupywania zbawienia pieniędzmi – ale to już wina ludzi, a nie odkrycia. W masie roztapia się rozum, a ster przejmują instynkty.

Le Goff zatrzymuje się na „Boskiej komedii” Dantego, którą postrzega jako jeden z najpiękniejszych i spójniejszych obrazów Czyśćca.

Zabrakło mi na końcu lepszego podsumowania czasów współczesnych. Autor ubolewa nad odchodzeniem ludzkości od idei czyśćca, ale wyraża nadzieję na zrozumienie konieczności powrotu do tej pięknej i potrzebnej wizji.

Polecam cały „tryptyk”.

Muszę przyznać, że mimo objętości i krążenia wokół jednego, książka ta nie była nużąca. Autor dogłębnie ukazuje proces odkrywania/kształtowania „trzeciego świata”, między Piekłem i Niebem.

Czyściec początkowo był raczej samym typem ognia (oczyszczającego). Później jawił się jako część Piekła, później część Nieba, by stać się oddzielnym obszarem pomiędzy. Choć nadal nie...