Gdy zaczynałem czytać tę książkę, nie miałem zielonego pojęcia, czym są wspominane przez Autora cup-marks oraz cup-and-ring marks. Równie mało mówiły mi nazwy brytyjskich, przede wszystkim północnoangielskich, stanowisk z petroglifami. Miałem wprawdzie okazję przeczytać monografię A. Rozwadowskiego "Indoirańczycy - sztuka i mitologia. Petroglify Azji Środkowej", ale całe zagadnienie rysowało się przede mną bardzo mgliście i nieprecyzyjnie. W książce C. Namirskiego wszystkie te dość trudne zagadnienia zostały dobrze wyjaśnione i opisane, a także udokumentowane w materiale ilustracyjnym. Fotografie i odrysy motywów naskalnych są na pewno dużym atutem książki.

Autor zajmuje dość wyważone stanowisko wobec różnych problemów interpretacyjnych związanych z petroglifami. Jak bowiem zinterpretować takie kręgi, jakie widzimy choćby na okładce? Co one mogły oznaczać dla ludzi prehistorycznych? C. Namirski przedstawia różne koncepcje interpretacyjne (osobiście podobała mi się ta, wiążąca petroglify z dźwiękiem wydawanym przez skały, która była ich podłożem: w cichym świecie epoki brązu mogło to mieć większe znaczenie niż dzisiaj),ale zachowuje wobec nich dość nieraz sceptyczne stanowisko. Jego opinie są dość ostrożne, choć - dodajmy - oparte są o dobrą znajomość omawianych motywów (część z nich sam odkrył) oraz o analizę porównawczą zabytków brytyjskich z petroglifami w innych częściach świata.

Nie zajmuję się bynajmniej archeologią, ale dokładna lektura tej książki zwróciła moją uwagę na kilka związanych z nią kwestii. Po pierwsze, na problem zachowania tego typu motywów w obliczu zmian w środowisku, takich jak kwaśne deszcze. Po drugie, na pochodzenie naszej wiedzy na temat tego typu zabytków. W kontekście angielskim odkrywali i opisywali je głównie miejscowi pasjonaci, "regionaliści", nie zaś uczeni uniwersyteccy. Po trzecie wreszcie, na zagadnienie trwania przez tysiąclecia pamięci o petroglifach i o ich wtórnym wykorzystaniu (mimo znacznych zmian w populacji). W sumie zatem jest to publikacja cenna i skłaniająca do pewnej refleksji nad przeszłością.

Tomasz Babnis

Gdy zaczynałem czytać tę książkę, nie miałem zielonego pojęcia, czym są wspominane przez Autora cup-marks oraz cup-and-ring marks. Równie mało mówiły mi nazwy brytyjskich, przede wszystkim północnoangielskich, stanowisk z petroglifami. Miałem wprawdzie okazję przeczytać monografię A. Rozwadowskiego "Indoirańczycy - sztuka i mitologia. Petroglify Azji Środkowej", ale...