„Pamięci pamięci” Marii Stiepanowej. Powiem, że mam kłopot z oceną książki. Zachęcony świetnymi opiniami na LC, a także recenzjami zamieszczonymi w prasie (m.in. Magazyn Książki),przeżyłem pewnego rodzaju rozczarowanie. Być może powodem był fakt, iż za wiele sobie obiecywałem po opiniach typu: „zachwycająca lektura”, „jedna z najważniejszych rosyjskich książek ostatniej dekady” – to polecajka na okładce wydawcy. Ja jednak trochę się męczyłem. Fakt, książka wymaga odpowiedniego przygotowania i raczej nie będzie się zaliczała do lektur miłych łatwych i przyjemnych. Nie mniej można zachwycić się erudycją autorki.
Książka poświęcona jest pamięci, jak sugeruje to zresztą tytuł. Wewnątrz znajdujemy historię rodziny rosyjskich Żydów, związanych z władzami Rosji przedrewolucyjnej, rewolucyjnej i popierestrojkowej. Zadziwiające jest archiwum rodzinne, które jest głównym materiałem źródłowym do rozważań o pamięci. Zresztą rodzina – jak pisze autorka – reprezentowała zwyczajne zawody inżynierów, bibliotekarzy, lekarzy i księgowych. Dla wszystkich, którzy choć pobieżnie znają historię Rosji, wydawać może się dziwne przetrwanie albumów ze zdjęciami i wielu listów. W sumie książkę można podsumować cytatem „(…) to jedna z tych książek, w której autor podróżuje po świecie w poszukiwaniu własnych korzeni, teraz dużo się takich pisze. Tak, powiedziałem, i będzie jeszcze jedna”. Lektura zajęła mi prawie dwa tygodnie i z przeszło 600 stron warte odnotowania było tylko kilka myśli.
No nie wszystkie książki są dla każdego, „Pamięci pamięci” z pewnością nie trafiła do mnie.

„Pamięci pamięci” Marii Stiepanowej. Powiem, że mam kłopot z oceną książki. Zachęcony świetnymi opiniami na LC, a także recenzjami zamieszczonymi w prasie (m.in. Magazyn Książki),przeżyłem pewnego rodzaju rozczarowanie. Być może powodem był fakt, iż za wiele sobie obiecywałem po opiniach typu: „zachwycająca lektura”, „jedna z najważniejszych rosyjskich książek ostatniej...

Powróciłem ponownie do książki M. Stiepanowej Pamięci Pamięci, którą pierwszy raz czytałem pod koniec lutego. Pozycja ta jest dosyć wymagającą i na pewno dla wytrwałych czytelników, gdyż powinno się ją czytać długo z przerwami. Niestety ja do takich czytelników nie należę i drugie moje czytanie trwało 12 dni a pierwsze 6 dni. Jest mi naprawdę trudno oceniać tę pozycję, ale na pewno Stiepanowa potrafiła mnie zachwycić, zwłaszcza kiedy opisywała losy swoje rodziny, gdy analizuje bardzo obrazowo fotografie rodzinne czy prezentuje znalezione listy, ale również potrafiła mnie zmęczyć kiedy to brnąłem ciężko przez inne rozdziały.

Jeśli lubicie takie powolne długie czytanie i analizowanie to polecam zapoznać się. mniej

Powróciłem ponownie do książki M. Stiepanowej Pamięci Pamięci, którą pierwszy raz czytałem pod koniec lutego. Pozycja ta jest dosyć wymagającą i na pewno dla wytrwałych czytelników, gdyż powinno się ją czytać długo z przerwami. Niestety ja do takich czytelników nie należę i drugie moje czytanie trwało 12 dni a pierwsze 6 dni. Jest mi naprawdę trudno oceniać tę pozycję, ale...

Wybitna książka będąca hybrydą silva rerum, pamiętnika, kroniki rodzinnej, inwentarza ruchomości, refleksji z lektur i wystaw oraz opowieści o pamięci. Piękna, okrutna, wymagająca i przyjemna w lekturze jednocześnie. Bardzo inspirująca, trzymająca czytelnika z gardło, wzbudzająca tęsknotę. Ma się czasami ochotę nigdy jej nie odkładać, a czasem porzucić lub ominąć całe fragmenty.
Autorka jest czuła, uważna, autoironiczna i pełna zrozumienia dla siebie i innych.
Hipnotyczna i uzależniająca.
Doskonale dobrana okładka, typografia i rodzaj papieru.

Po prostu piękna w każdym aspekcie.

PS Próbowałam ją czytać w formie e-booka. Nie udało mi się - nie ten rodzaj skupienia, brak fizycznego odnośnika zapisu uczyniły lekturę absolutnie niemożliwą.

Wybitna książka będąca hybrydą silva rerum, pamiętnika, kroniki rodzinnej, inwentarza ruchomości, refleksji z lektur i wystaw oraz opowieści o pamięci. Piękna, okrutna, wymagająca i przyjemna w lekturze jednocześnie. Bardzo inspirująca, trzymająca czytelnika z gardło, wzbudzająca tęsknotę. Ma się czasami ochotę nigdy jej nie odkładać, a czasem porzucić lub ominąć całe...

Ileż mnie ta książka kosztowała, ile razy chciałam odłożyć i już nigdy nie wrócić. Ale nie mogłam. Leżała, jak wyrzut sumienia i ciągle mówiła - czytaj mnie. Zabrało mi to sporo czasu, ale nie żałuję. Jak przeczytałam ostatnie zdanie już miałam ochotę wrócić do pierwszego i zacząć jeszcze raz. Ale teraz spokojniej, bardziej świadomie, jeszcze wolniej, jeszcze refleksyjniej. I pewnie będę to robić, żeby zanurzyć się w te opowieści: o Josephie Cornellu, amerykańskim artyście, który w drewnianych gablotkach układał kolekcje drobnych przedmiotów, o Charlotte Salomon, malarce zamordowanej w Auschwitz. Jeszcze raz przeczytać wspaniałe eseje o Sebaldzie, Osipie Mandelsztamie. A przede wszystkim poznać ich wszystkich jako twórców. Jestem pod ogromnym wrażeniem erudycji Stiepanowej. Ale to też książka bardzo osobista - próba poznania swojej rodziny, zapisania jej dziejów. Czy to możliwe, czy jesteśmy w stanie poznać tych, którzy byli przed nami poprzez skrawki, które po nich zostały - listy, przedmioty, fotografie? Czy jesteśmy w stanie odkryć o nich prawdę? Przepiękne, mądre studium pamięci. 

Ileż mnie ta książka kosztowała, ile razy chciałam odłożyć i już nigdy nie wrócić. Ale nie mogłam. Leżała, jak wyrzut sumienia i ciągle mówiła - czytaj mnie. Zabrało mi to sporo czasu, ale nie żałuję. Jak przeczytałam ostatnie zdanie już miałam ochotę wrócić do pierwszego i zacząć jeszcze raz. Ale teraz spokojniej, bardziej świadomie, jeszcze wolniej, jeszcze refleksyjniej....

Bardzo dobra książka, do której kiedyś wrócę.

Bardzo dobra książka, do której kiedyś wrócę.

Portret rodzinny

Odkrycie starego pudła z rodzinnymi pamiątkami może stać się przyczynkiem do poznania własnych korzeni. Po śmierci ciotki Maria Stiepanowa przegląda pozostawione przez nią rzeczy i próbuje odtworzyć burzliwą historię swojej rodziny. Zdjęcia, listy, bibeloty, zastawa przekazywana z pokolenia na pokolenie – to wszystko składa się na naszą pamięć o przodkach. "Pamięci pamięci" przypomina przeglądanie takich właśnie pamiątek, z których próbujemy złożyć pełen obraz, a co z góry jest skazane na porażkę.

Maria Stiepanowa stara się zdefiniować, czym jest pamięć. Pokazuje jak różne są jej rodzaje. Mamy własną pamięć, osobistą, nasze wspomnienia. Mamy pamięć rodzinną, opowieści o ludziach, których nie mieliśmy okazji poznać, a którzy mimo wszystko są częścią naszego życia. Jest również pamięć zbiorowa, narodowa, która zapisuje się na kartach wielkiej historii. Jeden człowiek nosi w sobie wiele takich pamięci, a co najważniejsze nasza pamięć wcale nie musi mieć pokrycia w faktach.

Nie będę ukrywać, że "Pamięci pamięci" nie jest pozycją najłatwiejszą w lekturze. Rodzinne historie są tylko tłem do filozoficznych rozważań o tym, czym w ogóle jest pamięć. Każdy z rozdziałów równie dobrze mógłby być samodzielnie istniejącym esejem i niczego by nie stracił. Chociaż książka Marii Stiepanowej jest jedną z tych, przez które najdłużej przedzierałam się w tym roku, to nie żałuję żadnej chwili, którą z nią spędziłam.

Opowieść spleciona z rodzinnych losów oraz przemyśleń autorki tworzy wspaniałą materię i podstawę do własnych refleksji na temat tego, jaki obraz naszej rodziny mamy w głowie, na ile nasza pamięć o przodkach pokrywa się z rzeczywistością, dlaczego z pietyzmem przechowujemy stare zdjęcia, bibeloty, rzeczy, która wcale nie są nam potrzebne, a do których mamy niewytłumaczalny sentyment. Jedno jest pewne – nasza pamięć jest wadliwa, niedoskonała. Nigdy nie będziemy mieli pełnego obrazu naszych przodków, ani nawet własnej historii. Więc dlaczego z takim uporem staramy się zapamiętać jak najwięcej?

Portret rodzinny

Odkrycie starego pudła z rodzinnymi pamiątkami może stać się przyczynkiem do poznania własnych korzeni. Po śmierci ciotki Maria Stiepanowa przegląda pozostawione przez nią rzeczy i próbuje odtworzyć burzliwą historię swojej rodziny. Zdjęcia, listy, bibeloty, zastawa przekazywana z pokolenia na pokolenie – to wszystko składa się na naszą pamięć o przodkach....

Czytelnicy LC nie szczędzą książce Marii Stiepanowej wielkich słów. Arcydzieło! Najlepsza książka, jaką przeczytacie w tym roku! Książka totalna! Duża sprawa. Jak wiadomo arcydzieło tworzą krytycy (kiedyś),czytelnicy (teraz) oraz wydawcy (zazwyczaj). „Pamięci pamięci” to rozbudowany (bardzo) esej o pamięci, czym jest, jakimi rządzi się prawami, o postpamięci, czym jest, jakimi rządzi się prawami, autorka wchodzi w dyskurs z innym twórcami i ich dziełami, cytuje, odnosi się, analizuje, materiałem poglądowym czyni zaś historię swojej rodziny (rosyjskich Żydów),w tle Rosja. Kiedy się zapominałam łapałam się na przekonaniu, że czytam Dubravke Ugresic, tylko ktoś podmienił byłą Jugosławię na Rosję.
Nie zliczę ile czytałam książek o podobnym temacie i ciekawszym ujęciu.
Na przykład przytaczany przez autorkę Sebald, „Zając o bursztynowych oczach” Edmunda de Waal, „Proszę bardzo” Andy Rottenberg czy trylogia Ewy Kuryluk. Różnica jest taka, że w wymienionych książkach głównym bohaterem i narzędziem służącym do rozważań na temat pamięci są historie poszczególnych członków rodziny lub rodziny sensu stricte. To historie rodzinne tworzą w nich dramaturgię i są nośnikiem refleksji na temat historii, przemijania i pamięci. W „Pamięci pamięci”, Maria Stpiepanowa, nie zwodzi nas, że pisze sagę rodzinną, czy powieść. Autorka zabrała się do tematu jak wytrawny badacz, pod mikroskopem, czy też na stole operacyjnym położyła przedmiot badań - pamięć. Narzędziami badań zaś są dzieje rodziny, dzieła kultury, refleksja własna Stiepanowej. Intelekt bierze tu górę, głowa wyrusza w tę podróż ochoczo, lecz serce zostaje niewzruszone. To książka erudycyjna, wielowątkowa, zachęcająca do intelektualnego dyskursu, podczas gdy pamięć rządzi się emocjami, a w znacznie mniejszym stopniu logiką. Doceniam trud i kunszt autorki, lecz ta formuła do mnie kompletnie nie trafia. Pozostawiła mnie z boku, a książka zmęczyła. No cóż, zdarza się.

Czytelnicy LC nie szczędzą książce Marii Stiepanowej wielkich słów. Arcydzieło! Najlepsza książka, jaką przeczytacie w tym roku! Książka totalna! Duża sprawa. Jak wiadomo arcydzieło tworzą krytycy (kiedyś),czytelnicy (teraz) oraz wydawcy (zazwyczaj). „Pamięci pamięci” to rozbudowany (bardzo) esej o pamięci, czym jest, jakimi rządzi się prawami, o postpamięci, czym jest,...

Najlepsza książka, jaką przeczytacie w tym roku. Mam nadzieję, że jury międzynarodowego Bookera też tak uzna, bo bardzo jej się to należy.

Najlepsza książka, jaką przeczytacie w tym roku. Mam nadzieję, że jury międzynarodowego Bookera też tak uzna, bo bardzo jej się to należy.

Zachwycająca lektura. Podróż nie tylko po pamięci rosyjskich Żydów jako takich (temat u nas niemal nieznany),ale także i konkretnej rodziny oraz po zakamarkach sposobu pamiętania. Odnalazlem w niej tak bliskiego mi od dawna W.G. Sebalda, a miałem okazję poznać np. niesamowitą Charlotte Salomon. Fantastyczna lektura

Zachwycająca lektura. Podróż nie tylko po pamięci rosyjskich Żydów jako takich (temat u nas niemal nieznany),ale także i konkretnej rodziny oraz po zakamarkach sposobu pamiętania. Odnalazlem w niej tak bliskiego mi od dawna W.G. Sebalda, a miałem okazję poznać np. niesamowitą Charlotte Salomon. Fantastyczna lektura

prawdziwie erudycyjne pisanie.

prawdziwie erudycyjne pisanie.