Minister humoru i opieki czytelniczej ostrzega: czytanie tej książki może spowodować wzrost wiedzy o historii ludzkości oraz zwiększyć dystans do własnej niedoskonałości. Niepolecana dla osób pozbawionych poczucia humoru.

Wyznam bez ogródek: nie lubię historii. Nigdy mnie nie interesowało, jak jakiś żądny władzy i pieniędzy macho napada na ziemię innego takiego i za pomocą części swoich obywateli wyrzynają się wzajemnie. Bardzo mnie za to interesowało, co takiego ma w swoim mózgu jeden lub drugi wspomniany delikwent, że taki pomysł w ogóle powstaje w jego głowie, dlatego zamiast książek historycznych wolałam czytać psychologiczne. Na przestrzeni mojego życia nierzadko z zadziwieniem zastanawiałam się nad tym, jak mogłam popełnić ten czy inny błąd albo podjąć tak nietrafną decyzję. Jako osoba refleksyjna i odpowiedzialna zazwyczaj rozważam wszystkie za i przeciw, przewiduję konsekwencje i decyduję po namyśle. Mimo wszystko wciąż zdarza mi się zrobić coś bezsensownego po raz kolejny, a czasem gorzko czegoś żałować. Ciebie także to spotyka?

Książka „Ludzie. Krótka historia o tym, jak spieprzyliśmy wszystko” Toma Phillipsa stanowi doskonałe remedium na te myśli, a także dobry przykład na umiejętne połączenie historii powszechnej i psychologii w jednym dziele. Dzięki lekturze odbędziemy podróż od czasów prehistorycznych i słynnego szkieletu Lucy – przedstawicielki Australopithecus afarensis – aż do roku 2016 i śmiertelnego wypadku samochodu elektrycznego z trybem autopilota.

W tomie autor szybkim truchtem przebiega bowiem przez koleje historii, wyszukując spektakularne klapy wielkich przedsięwzięć, gigantyczne błędy taktyczne podczas wojen i bitew, niesłychane pomyłki naukowe i chybione decyzje polityczne oraz aroganckie interwencje w środowisko naturalne. Czytelnik ma dzięki temu możliwość podglądania wielkich postaci (lub anonimowych osób) w momentach kluczowych dla ludzkości – od wynalezienia koła do samoprowadzących się samochodów czy od wspinaczki Lucy na drzewo po współczesne podróże kosmiczne. Na wstępie autor wskazuje na mechanizmy rządzące umysłem jednostki w trakcie podejmowania decyzji (m.in. heurystyki i ich ograniczenia), by pod koniec, w podsumowaniu, wspomnieć o całych grupach ekspertów wprowadzających w życie najgorsze możliwe rozwiązania oraz o niezliczonych rzeszach ludzi z nich korzystających.

W trakcie lektury nieraz nasuwają się pytania: jak można było zrobić coś takiego? Czy ludzkość niczego się nie uczy? Sprawdźmy: czy słyszałeś, czytelniku, o Imperium Chorezmijskim, poliwodzie lub o Jeziorze Aralskim? A może znasz historie sułtana Mustafy I, Williama Patersona lub Thomasa Midgleya? Jeżeli odpowiedź brzmi „nie”, nie wahaj się i szybko sięgnij po tę książkę. Nie tylko poszerzysz swoją wiedzę, ale może także, dzięki refleksji i autorefleksji, unikniesz w przyszłości z pozoru genialnych, zabawnych czy odkrywczych pomysłów i działalności. Najważniejsze bowiem, to mieć na względzie ograniczenia ludzkiego umysłu oraz konieczny zdrowy dystans do własnej nieomylności.

Od czasów Seneki Starszego wiemy, że błądzić jest rzeczą ludzką, ale – jak dodawał św. Augustyn – dobrowolne trwanie w błędzie jest rzeczą diabelską. Może w tym cała pociecha, że gdy już jesteśmy świadomi swojego błędu, to zazwyczaj szybko się reflektujemy i naprawiamy go. Albo nie robimy żadnej z tych rzeczy. Jeżeli chcesz się jednak, czytelniku lub czytelniczko, przekonać, jakie skutki ma uporczywe trzymanie się własnych decyzji bez względu na rozsądek, koszty finansowe, osobiste, a nawet te w skali globalnej – koniecznie przeczytaj tę książkę. Przy okazji warto także nadmienić, że „Ludzie. Krótka historia o tym, jak spieprzyliśmy wszystko” może także służyć jako doskonały środek na chandrę i antydepresant, a także jako podręczna pomoc dla osób pragnących zabłysnąć wiedzą na spotkaniu towarzyskim. W końcu przecież warto zrównoważyć jakoś nasze wcześniejsze gafy i wpadki, prawda?

Jowita Marzec