Marcin Napiórkowski

Fascynujące interpretacje, duża erudycja - nie jest to książka łatwa językowo, ale dobrze się czyta. Pokazuje, że polaryzacja społeczeństwa nie idzie po linii partii, a dużo głębiej, w kwestiach fundamentalnych. Teraz lepiej rozumiem to co się dzieje w Polsce (i nie tylko). Tak jak autor jestem po stronie "soft", ale mam w rodzinie i znajomych przedstawicieli "turbo" - teraz lepiej jestem w stanie zrozumieć ich światopogląd, lęki, kompleksy i obsesje. Kluczowe wątki do zapamiętania: - obsesja niepodległości; "sprawia, paradoksalnie, że z nieufnością, a nawet nienawiścią traktujemy własne państwo"; nie pozwala na opowiedzenie historii według innego klucza; "sprawia też, że nie mamy pomysłu na niepodległość odzyskaną czy zastaną" (s. 43) - lęk przed utratą tożsamości, "rozpuszczeniem się"; stąd szczucie na różne grupy "obcych" [w książce się to nie pojawiło, ale czy to nie oznacza paradoksalnie, że turbopatrioci mimo swojej głośno artykułowanej dumy uważają polską tożsamość za tak słabą, że może być utracona przez kontakt z ludźmi o innych poglądach? czy to nie znaczy, że ta duma ma bardzo kruche podstawy?] - zwrócenie się ku przeszłości; analogie, rekonstrukcje, celebrowanie starego (lub tego, co nam się wydaje stare); strach przed nowym, kiedyś było lepiej - turbopatriotyczna ideologia jest oparta na nierówności i hierarchii; im większe nierówności, tym popularniejszy nacjonalizm; "w jaki sposób nacjonalizm zagospodarowuje problem nierówności? (...) poprzez zastąpienie aspiracji dumą, przyszłości historią, a konfliktów klasowych obrazem wspólnoty jako oblężonej twierdzy otoczonej przez wrogów." (s 217) - wykluczeni chętnie dowartościowują się przez gniew i pogardę względem innych.