Przy dźwiękach barokowej opery rodzi się potwór ulepiony z władzy i zbyt wysokich ambicji. Zamiast służyć to on wciąż karmi się słabością swego pana siedzącego w najważniejszej loży. Wykorzystując jego naiwność i chęć posiadania świętego spokoju wie, że tylko podstępem osiągnie swój cel. Podczas tego żałosnego spektaklu jedynie dyskretne spojrzenia zza japońskich wachlarzy zdradzają, że mamy do czynienia z nie byle jakim szatanem w ludzkim ciele. Pomimo wspaniałych teatralnych gestów, równie żałośni aktorzy nie potrafią ukryć fałszywego kierunku do którego zmierza finał sztuki. Jesteśmy oto świadkami makiawelizmu w czystej postaci. Widzimy przed sobą mistrza intrygi i hipokryzji jakiego jeszcze dwór saski nigdy nie oglądał. Kurtyna idzie w górę i wszechwładny minister Henryk Brühl sam nam opowie swoją historię.

Gdyby spojrzeć bardziej wnikliwie na "Brühla" Józefa Ignacego Kraszewskiego to można mieć wątpliwości, kto jest królem a kto tylko wykonawcą jego rozkazów. Tłem opowiadania są czasy panowania Augusta III Wettyna i jego zaufanego pomocnika, ministra Brühla. Gołym okiem jednak można zauważyć, że król będąc niewolnikiem swego podwładnego nie zapisuje się zbyt chwalebnie na kartach historii. Czy drugi po władcy jest tylko roztargnionym próżniakiem czy najpracowitszym z ministrów, powinniśmy pozostawić ocenie historyków. A sami lepiej zanurzmy się w świat weneckich karnawałów i włoskich oper aby rozkoszować się drezdeńskim barokiem. W obecności polowań i dworskich intryg z łatwością rozpoznamy obecność najważniejszej postaci tej książki. Czytelnicy którzy by chcieli aby podczas lektury ich wyobraźnia pracowała w atmosferze szczytnych celów, będą srogo zawiedzeni. Nie natkną się na nic innego, poza wyrachowaniem i plotką, poza zepsuciem władzą i wieczną grą o wpływy. W tym otoczeniu dworskiej kamaryli, tam gdzie dla jednych śmierć króla była początkiem żałoby, dla innych stawała się przyczynkiem do rozszarpywania państwa w imię własnych interesów. I taki właśnie jest Henryk Brühl, świętoszkowaty i przebiegły jak wąż.

Trzeba przyznać, że Kraszewski potrafi z niebywałą precyzją stworzyć ze swojego opowiadania historycznego bal kostiumowy, który swoim splendorem mógłby dorównywać przyjęciom u francuskiego Króla Słońce. Te stroje, te gesty i nawet mimika twarzy postaci są tak dobrze opowiedziane, że mam wrażenie przeniesienia mnie żywcem w czasy przedostatniego władcy Polski. Wtręty z włoskiego słownictwa dodają często pikanterii a polskie archaizmy oryginalnego kolorytu. Bardzo wyraźnie zaznacza się wpływ na całe dzieło dziewiętnastowiecznej polszczyzny literackiej. Pisarz ukazuje jak w zwierciadle postać króla Augusta, którego wiernym odwzorowaniem są jego najbliżsi poddani, ci od których zależał los dwóch królestw.

Kto nie lubi historii, ten nie musi się przerażać tym, że większość opisów powstała na bazie faktów. Może potraktować samo opowiadanie jako opowieść o dochodzeniu do władzy, bez szczególnego zagłębiania się w daty i znaczenia nazwisk. Wystarczy, że pochłonie go barokowy świat, pełen niuansów i tajemniczych znaków mowy ciała. Ludzkie namiętności zawsze pozostawały takie same ale w epoce baroku dodatkowo zyskiwały sprzymierzeńca w postaci zachwycającej obudowy ze sztuki, która swym pięknem zapiera do dzisiaj dech w piersiach. Dlatego może warto zaufać Kraszewskiemu i oddać się spokojnemu delektowaniu, jego wysublimowanej i jednocześnie lekkostrawnej dla współczesnego czytelnika literatury.

Przy dźwiękach barokowej opery rodzi się potwór ulepiony z władzy i zbyt wysokich ambicji. Zamiast służyć to on wciąż karmi się słabością swego pana siedzącego w najważniejszej loży. Wykorzystując jego naiwność i chęć posiadania świętego spokoju wie, że tylko podstępem osiągnie swój cel. Podczas tego żałosnego spektaklu jedynie dyskretne spojrzenia zza japońskich wachlarzy...