Inne umysły. Ośmiornice i prapoczątki świadomości
- Kategoria:
- popularnonaukowa
- Tytuł oryginału:
- Other Minds: The Octopus and the Evolution of Intelligent Life
- Wydawnictwo:
- Copernicus Center Press
- Data wydania:
- 2018-09-04
- Data 1. wyd. pol.:
- 2018-09-04
- Data 1. wydania:
- 2017-03-09
- Liczba stron:
- 280
- Czas czytania
- 4 godz. 40 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788378864035
- Tłumacz:
- Mikołaj Adamiec-Siemiątkowski
"Kiedy nurkujesz w oceanie, zanurzasz się w początek każdego z nas". - P. Godfrey-Smith
Mimo że ssaki i ptaki są powszechnie uważane za najmądrzejsze stworzenia na Ziemi, najnowsze badania dowodzą, że wyższa inteligencja pojawiła się na bardzo odległej gałęzi drzewa życia. Mowa o głowonogach, a przede wszystkim ośmiornicach, jednych z najbardziej zadziwijących zwierząt zamieszkujacych oceany. Są inteligentne, ciekawskie, mają zdolność uczenia się, odróżniania kształtów i rozpoznawania ludzi. Potrafią odkręcić słoik, pluć w żarówkę, by zgasić światło, znaleźć wyjście z labiryntu i brawurowo uciec z niewoli. W zdolności do kamuflażu nie mają sobie równych; w ciągu niespełna sekundy mogą upodobnić się do koralowca, kępki wodorostów czy piaszczystego morskiego dna. Jak to możliwe, że stworzenia obdarzone takimi zdolnościami wyewoluowały w linii tak radykalnie różnej od naszej?
Peter Godfrey-Smith zabiera nas w podróż przez oceany – zarówno te współczesne, jak i archaiczne – w poszukiwaniu prapoczątków świadomości. Opierając się na najnowszych badaniach naukowych oraz własnych podwodnych obserwacjach, odkrywa tajemniczy i fascynujący świat innych umysłów, pozwalając nam zrozumieć naturę naszych własnych.
"Zwięzły i elegancki przewodnik po ewolucji, świadomości i biologii morskiej". - Psychology Today
"Fascynujące i często zachwycające! "– The Times
Książka znalazła się na liście 10 najlepszych tytułów popularnonaukowych tygodnika „Publishers Weekly” w 2016 roku
Finalistka The Royal Society Book Prize 2017
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Bliskie spotkanie z obcą inteligencją
Mają trzy serca, które pompują zielononiebieską krew. Ich duży układ nerwowy może rywalizować pod względem zdolności poznawczych z niejednym ssakiem. Ich oczy czujnie obserwują, mackowate ciała z przyssawkami wciąż dokonują analizy chemicznej otoczenia. Potrafią w sekundę zmienić kolor, fakturę i kształt swojego ciała. Nie, nie mówimy tu o kosmitach z najnowszej książki science fiction, a o… ośmiornicach.
Wysłaliśmy ludzi na Księżyc, nasłuchujemy sygnałów z odległych galaktyk w poszukiwaniu inteligentnych form życia, chcemy terraformować Marsa, a tak naprawdę nie zdajemy sobie sprawy, co kryje się w głębinach tuż obok. Do tej pory zbadaliśmy mniej niż 5% obszaru oceanu. Biolodzy morscy ciągle odkrywają nowe, niezwykłe gatunki zamieszkujące wodne otchłanie. Czy wśród mieszkańców oceanu znajdują się inteligentne istoty? Czy są nimi ośmiornice?
Na te pytania stara się odpowiedzieć pisarz i filozof nauki Peter Godfrey-Smith. Swą niezwykłą podróż w poszukiwaniu obcych inteligencji zaczyna od przedstawienia drzewa życia i wyjaśnienia, kiedy rozeszły się drogi prowadzące do stworzenia homo sapiens i współczesnych głowonogów, po czym przechodzi do ewolucji umysłu i stawia pytania o narodziny świadomości.
„Inne umysły” zostały napisane tak, jak książka popularnonaukowa napisana być powinna – wprowadzenie i krótki wykład z ewolucji prostym i niezwykle obrazowym językiem na początek. Potem mnóstwo anegdot o zachowaniach ośmiornic oraz powołanie się na liczne eksperymenty. To wszystko okraszone szczyptą humoru, tylko szczyptą, by było smacznie i strawnie, a nie żenująco.
Ta książka zmusza do myślenia i zadawania pytań. Gdy zagłębiamy się w kolejne rozdziały, zaczynamy odrywać się od swojej homocentryczności i widzieć ludzkość jako jeden ze wspaniałych tworów ewolucji. A co najważniejsze, dostrzegać, że są inne, nierzadko wspanialsze jej twory.
O tym, jak mogą być niezwykłe, przeczytacie chociażby w rozdziale o kamuflażu i sposobie zmiany koloru skóry. Mogę tylko zdradzić, że ośmiornice są mistrzami w dopasowywaniu barwy ciała do otoczenia, mimo że są daltonistami! Jak więc to robią? Wytłumaczenie jest tak niesamowite, że nie zamierzam tu o nim pisać. Koniecznie musicie przeczytać o tym sami!
Czytając, przypomniałam sobie jeden z moich ulubionych cytatów z „Błękitnej kropki” Carla Sagana: Zdajemy się żądać dla siebie uprzywilejowanej pozycji nie z racji naszych dokonań, lecz z racji naszego istnienia, z racji bodaj samego faktu, że jesteśmy ludźmi i urodziliśmy się na Ziemi. Można by to określić mianem antropologicznej pychy.
„Innych umysłów” nie da się czytać szybko. A to dlatego, że strona po stronie pojawiają się idee, które każą przystanąć, zastanowić się, poszukać w innych książkach i Internecie dodatkowych informacji (no dobrze, przyznaję, dużo czasu schodzi również na oglądanie śmiesznych filmików z ośmiornicami w roli głównej. Ale nie da się nie sięgnąć do YouTube'a, kiedy czytacie o ośmiornicy otwierającej słoik od środka czy plującej strumieniem wody na eksperymentatorów. PS. Fraza klucz to octopus can open a jar).
Peter Godfrey-Smith kończy swą niezwykłą opowieść o ośmiornicach dość refleksyjnie – rozdziałem o umieraniu. Próbuje wyjaśnić, jaki ewolucyjny sens ma tworzenie sporego układu nerwowego u zwierząt, które żyją 2 do 4 lat. Opisuje również swoje spotkania (autor nurkuje i jego relacje są wielkim plusem tej książki) z umierającymi, a właściwie rozpadającymi się mątwami.
Ośmiornice od zawsze wydawały mi się kosmitami wysłanymi, by podbić Ziemię, ale nieopatrznie wylądowały w oceanie i tam im się spodobało na tyle, że zostały. Popatrzcie na Kanga i Kodosa z The Simpsons, najeźdźców z Nowego początku czy Wielkiego Przedwiecznego Lovecrafta – ośmiornice to urodzeni obcy. Wyciągają jedną (zawsze jedną) mackę w kierunku obserwujących ich ludzi, by ich poznać. A czy Wy chcecie poznać tych inteligentnych obcych?
Agnieszka Zienkowicz
Oceny
Książka na półkach
- 956
- 483
- 136
- 29
- 21
- 14
- 13
- 11
- 10
- 10
Opinia
Kampania marketingowa tej książki przedstawia ją niemalże jak zbiór ciekawostek o zaskakujących zachowaniach ośmiornic, które potrafią więcej, niż byśmy się spodziewali po głowonogach tak różnych od innych inteligentnych organizmów, zwłaszcza naszych własnych. To mylny obraz treści "Innych umysłów". Zasadniczo książka traktuje o ewolucji umysłu i świadomości począwszy od najprostszych organizmów, ze szczególną uwagą poświęconą ośmiornicom i innym głowonogom, a skończywszy na rozważaniach o biologicznym sensie starzenia się i śmierci. Anegdoty o ośmiornicach odkręcających słoiki stanowią promil książki.
Momentami czytało mi się tę pozycję z trudem. Peter Godfrey-Smith jest przede wszystkim filozofem nauki i kiedy narracja skupia się na rozważaniach teoretycznych jak to jest być bezkręgowcem, jak czuje meduza, czym jest lub nie jest umysł, brnęłam przez tekst. Z drugiej strony właśnie te fragmenty oceniam po lekturze za najbardziej istotne i ciekawe. Po co organizmom system nerwowy? Jak to jest, kiedy ma się dwa niezależne systemy nerwowe - jeden centralny z mózgiem a drugi w każdej kończynie? Dlaczego zwierzęta mające porównywalną liczbę neuronów co myszy i szczury żyją zaledwie rok? Po co im ta inteligencja skoro nie tworzą społeczności jak zwierzęta wyższe? Dlaczego i jak zachodzi kopiowanie genów odpowiedzialnych za rozpad i degenerację organizmów, przecież powinny być eliminowane z puli genetycznej?
Być może taki był zamysł autora, że trudne rozdziały przeplatane są opisami obserwacji ośmiornic, aby dać wytchnienie czytelnikom takim jak ja. Podsumowując, nie nastawiajcie się na lekturę prostą jak u Steve'a Brusatte w "Erze dinozaurów" a będziecie usatysfakcjonowani.
Kampania marketingowa tej książki przedstawia ją niemalże jak zbiór ciekawostek o zaskakujących zachowaniach ośmiornic, które potrafią więcej, niż byśmy się spodziewali po głowonogach tak różnych od innych inteligentnych organizmów, zwłaszcza naszych własnych. To mylny obraz treści "Innych umysłów". Zasadniczo książka traktuje o ewolucji umysłu i świadomości począwszy od...
więcej Pokaż mimo to