"...Wszystko, co truje, umiejętnie użyte - leczy..."

Simona Kossak z " tych " Kossaków i nazwisko oraz trzy pokolenia wielkich malarzy scen batalistycznych i koni, krajobrazu i historii polskiej, trzy wielkie kobiety : stryjeczna babka Zofia Kossak - Szczucka, autorka powieści historycznych, dwie siostry ojca : poetka Maria Pawlikowska - Jasnorzewska i pisarka o ostrym i satyrycznym piórze Magdalena Samozwaniec. To zobowiązuje.
Nie przejawiająca talentów malarskich, literackich, artystycznych młodziutka Simona postanawia uciec na wydział biologii, a potem od Krakowa do oddalonej 500 km białowieskiej wioski z leśniczówką w sercu Puszczy Białowieskiej - Dziedzince i rozwinąć swój niezwykły talent i niezwykłą nić porozumienia z naturą i zwierzętami. Otwiera się nowy rozdział rodu Kossaków.

Simona zabiera nas do swojego magicznego, pierwotnego i surowego świat za sprawą pięknie ilustrowanej książki, niemal zielarza, dodatkowo opisy zwierząt wprowadzone.

Zielem na pierwszy plan idzie babka wąskolistna zwana też lancetowatą, kończynową, języczkami polnymi lub gęsimi ale też i kopiczka. Dzięki ogromnej ilości ciał biologicznie czynnych roślina ma duże zastosowanie np. w przypadku febry "...liście utłuczone parzą się wodą, przydaje się kilka kropel spirytusu siarczanego i ten sok zażywa się przed przypadnieniem zimna, dniem pierwej zażywszy lekarstwa na laxacyję..." str. 11)

Bez czarny zwany też : bez aptekarski, biały, psi, holunder, hyczka, kyćka, bzina, bzowina. Dziki bez czarny bardzo lubi towarzystwo człowieka, a w szczególności Słowianina i ze wzajemnością.
Roślina uważana za użytkową i magiczną. Rzymianie używali roślinę do farbowania włosów czarnym sokiem owoców, a z kwiatów i liści upiększali mieszanki. Słowianie kwiaty bzu zapiekali w cieście, a gdy nastały czasy wielkiego głodu, dary lasu łączyli i jedli z owocami czarnego bzu.
Medycy ówczesnych czasów : "...korzeń bzu ma własności pędzące urynę, w znacznych zaś ilościach spożyty sprawia womity. Pączki liści gotowane na zieleninę silnie rozdzielają zatkania i zaflegmienia niższego żołądka. Liście świeże utarte i przyłożone na miejsca sparzone pokrzywą, na ukłucie pszczoły i osy, na lekkie sparzenia ogniem wielce są skuteczne. Też liście uparzone w mleku i przyłożone na zaognione bolące węzły i guzy hemoroidalne rychłą ulgę przynoszą. Herbata z kwiatu suszonego to środek sprawujący poty i wiatry pędzący. Para herbaty bzowej nieco zaprawionej octem wciągana przez nos i usta bardzo jest skuteczna w uporczywych kaszlach i zaflegmieniach piersi..."
Magiczne moce czarnego bzu Słowianie cenili i chętnie zwracali się do rośliny:
"... Bzie, ja mam gościec, a ty go nie masz,
Odbierz mi, abym go nie miał!

Bzie! Bzie! Bzie! Zima na mnie leży.
A niech ze mnie zlezie i na ciebie wlezie!

Przynoszę Wam chleb i sól, przyjmijcie chorobę, ból, kłopot - nie chcę ich!..." (str.17)

Brzoza, szybko rośnie i w wieku sześćdziesięciu lat osiąga około trzydzieści metrów wysokości, spokojnie do stu lat w dobrym zdrowiu trwając.
Dawniej stolarze wiedzieli, że brzoza z północy miała twardsze drewno, natomiast pochodząca z nizin - drewno zwięzłe i giętkie, a ta z wyżyn - kruche i łupliwe.
"...Młode, jeszcze lepkie listki i pączki brzozy, zalane spirytusem i wystawione na słonce dają balsam na przeziębienia, lecz ponad wszystkie ceniony jest sok płynący ze skaleczonego pnia, tak zwana oskoła..." (str.29)
Inne zastosowanie brzozy :
"...Rózeczką dziateczki bić dobry Bóg radzi,
rózeczka dziateczkom nigdy nie zawadzi..." (str.29)

Bukowica uznawana w starożytności za stróża ludzkich ciał i dusz.
Skuteczne zastosowanie w przypadku leczenia ran głowy : "...a robi się tak: weź kobiecego mleka, jodłowej terpentyny, żywicy sosnowej i tłuszczu, każdego łutów dwanaście, rozpuść pospołu nad ogniem, potem zdejm, dodaj proszku z bukowicy też łutów dwanaście i dokładnie mieszaj. Potem narób niewielkich kawałków i te mocz w mleku kobiecym i wyrabiaj w dłoni dni kilka, w każdy dzień trzykroć lub czterokrotnie. Na koniec wyciśnij i schowaj do puszki drewnianej na potrzebę. Skoro tej maści będziesz chciał użyć, najpierw do rany nalej nieco terpentyny, potem maścią ranę wypełń, a na to wszystko połóż chustę maścią nasmarowaną. To ranę rychło goi, a także kości strzaskane wyciąga. Dlatego wszyscy dawni lekarze kładli ją do swych maści i plastrów..."(str.33)

Bylica boże drzewko, zwana też Artemisią ( na cześć patronki i bogini Artemis, która dziewicom pomagała i lekki poród gwarantowała ) nie jest znana ojczyzna tej rośliny.
W Rosji esencją z bylicy leczyło się niedokrwistość i skazę limfatyczną, kłączem epilepsję i gruźlicza zapalenie opon mózgowych.
Sok z bylicy pozwalał zachować szczupła sylwetkę aż do zamążpójścia.
Magiczne działanie ziela, odczynianie uroków, w okolicach Zakopanego i Krościenka dymem bożego drzewka wyganiano z chat złe duchy, opętane kobiety, w Rosji oddymiano chaty, gdy zaraza szła.
Noc kupały nie mogła się odbyć bez tego zielska o silnym działaniu, uwodzicielsko - pożądliwym.
Ziele miało tez działanie aborcyjne, choć za sprawą bogini Artemis zmieniło się jego działanie...

Cis już od czasów Jagiełły był niepospolity i w dekrecie ogłoszono w 1423 roku : "...Jeśliby kto wszedłszy w las, drzewa, które znajdują się być wielkiej ceny, jako cis albo im podobne, porąbał, tędy może być przez pana albo dziedzica pojman, a na rękojemstwo tym, którzy oń prosić będą, ma być dan..."
Wytwarzano z niego oręż, eksport do ówczesnej Anglii z naszego kraju i może Robin Hood miał zrobiony z cisa łuk...
Cis był tez drzewem śmierci, rósł w podziemiach Hadesu i był wplatany w wieńce zmarłym.
Medycyna ludowa cisem leczyła wściekliznę, ciasto robiono z delikatnych wiórków zagniatanych z mąką i wodą, specyfikiem karmiono pogryzionych.
Średniowieczni medycy znaleźli jeszcze jedno zastosowanie cisa - moce trujące, dodawany do mikstur. Współczesna medycy odrzuciła zastosowania cisa.

Pojawia się i święty dąb...

Głóg, niezwykły związek głogu z ludzkim sercem i to nie z medycznego punktu widzenia:
"...Kiedy król Marek dowiedział się o śmierci kochanków, przebył morza i przybywszy do Bretanii, kazał uczynić dwie trumny: jedną z chalcedonu dla Izoldy, drugą z berylu dla Tristana.
Uwiózł na statku do Tyntangielu umiłowane ciała. Wpodle kaplicy, po lewej i prawej stronie absydu, pochował ich w dwóch grobach. Ale w nocy z grobu Tristana wybujał zielony i liściasty głóg o silnych gałęziach, pachnących kwiatach, który wznosząc się ponad kaplicą, zanurzył się w grobie Izoldy. Ludzie miejscowi ucięli głóg: nazajutrz odrósł na nowo, równie zielony, równie kwitnący, równie żywy i znowuż utopił się w łożu Izoldy Jasnowłosej. Po trzykroć chcieli go zniszczyć, na próżno. Wreszcie donieśli o cudzie królowi Markowi. Król zabronił odtąd ucinać głóg..."(str.107)
Jałowiec w XVIII wieku miał zastosowanie : "...Kadzenie nie tylko jagodami, ale też drewnem i listkami złe powietrze naprawia. Trunek z niego jest skuteczny w chorobie francuskiej, w szkorbucie, w katarach, poty pędzi, taż woda z drzewa gotowana wewnętrznie użyteczna jest w nieczystościach skóry, w wrzodach, nawet na parchy bydląt..." pisał ksiądz Krzysztof Kluk.
W XIX wieku lekarz , ksiądz Kneipp zalecał naszym babkom kurację odmładzającą, pierwszego dnia zjeść cztery listki, każdego następnego po jednym, aż dojdziemy do piętnastu sztuk, po czy zaczynamy na nowo i ujmujemy każdego dnia po jednym listku.
W prastarych tradycjach Słowian znaczenie jałowca było obrzędowe i służył do rozniecania świętego ognia w czasie miodobrania i świętojańskiej nocy.

Jarzębina i jej owoce, to źródło witamin, zawierają owoce witaminy : C, P, K, prowitaminę A, substancje mineralne, cukry, pektyny, garbniki.


Świat zwierząt, ptaków, owadów zobaczymy oczami autorki, wrażliwość, cierpliwość, ekspresyjność.
Niezwykła historia i świat Simony Kossak, który stał się jej światem i miejscem na ziemi, egzystencją według pór roku i zachowań zwierząt, odsłania ta nietuzinkowa biolożka.

"...Wszystko, co truje, umiejętnie użyte - leczy..."

Simona Kossak z " tych " Kossaków i nazwisko oraz trzy pokolenia wielkich malarzy scen batalistycznych i koni, krajobrazu i historii polskiej, trzy wielkie kobiety : stryjeczna babka Zofia Kossak - Szczucka, autorka powieści historycznych, dwie siostry ojca : poetka Maria Pawlikowska - Jasnorzewska i pisarka o ostrym i...