Gdy trzeba umierać, to w porwanych na strzępy emocjach. Kiedy nadchodzi kres życia, to śmierć nabiera zupełnie innego znaczenia. Przestaje być jedynie fizycznym procesem unicestwienia ciała i przybiera postać wynędzniałych i potarganych myśli. Krótko uciętych, złożonych z prostych symboli myślowych, porwanych w mętliku przeżyć. To wszystko jest tak bardzo zagubione w głębokiej samotności, że aż chciałbym powiedzieć Williamowi Faulknerowi, aby odwołał obietnicę złożoną w dniu ostatecznym. Żeby nie kazał mi znosić bólu tylko dlatego, że ktoś dał słowo. Bo czytając "Kiedy umieram", wszystko boli. Nie tylko tych rozpiętych ponad wezbraną rzeką bez mostów, ale też tych, którzy z gorzkim żalem o nich czytają i zastanawiają się nad nieodwracalnością śmierci. Piętnastu narratorów tonących w strumieniu świadomości. Piętnaście postaci zagubionych w drodze na cmentarz. Piętnaście osób przypominających o ciężkiej ludzkiej doli.

Mam nieodparte przeczucie, że coś mi dzisiaj przypomina "Grona gniewu" Johna Steinbecka. Może to bezradność człowieka w obliczu bezwzględnego świata? Może ukryty obowiązek, dopominający się realizacji powziętych postanowień? Możliwe, że ten sam kraj w którym rozgrywa się akcja obydwóch powieści. To wszystko sprowadza treść ich dzieł do wspólnego mianownika, którym jest splot niepowodzeń i umarła godność wieziona w plugawych warunkach. Dzieli je pisarska technika, wynosząca "Kiedy umieram" na szczyty trudnej do czytania literatury. Tę książkę ciężko się przeżywa emocjonalnie, ale jeszcze ciężej łączy fakty pogmatwane w głowach bohaterów.

Amerykański noblista z 1949 roku napisał, "...że po to się żyje, żeby być gotowym na leżenie w grobie". Rozumiem co miał na myśli, ponieważ cała fabuła jego książki jest przesiąknięta duszną atmosferą rozkładającego się ciała. Śmierć wyrażona w chrobocie piły piłującej deski na trumnę, stanowi posępną i nieprzejednaną postać. Ona nie zna litości nawet dla tych, którzy zostali przy życiu. Współczucie nie dosięga ludzi nawet wtedy, kiedy ich rozbiegane myśli próbują szukać zakamarków w których znalazłyby schronienie. "Kiedy umieram" jest misternie stworzonym z wielu elementów obrazem. Dla jednych będzie oznaczać złudzenie całości, dla innych nie dającą się pozszywać mozaikę wielu charakterów. Dla mnie to wybitne dzieło, przekazane w dotychczas przeze mnie niedocenianej formie.

Umieranie z rodziną Bundrenów zajęło mi cztery doby. Dla nich stanowiło to aż dziesięć ciężkich dni potrzebnych na sklejenie zszarganych emocji. Czasami wystarczyło im milczeniem załatać te wyrwy zrodzone z rozpaczy i niedowierzania. Bywały jednak momenty, kiedy falami słów zalewali karty książki, jakby chcieli w przypływie swojego cierpienia znaleźć pocieszenie. Rwą się myśli w strumieniu świadomości puszczonym w ruch przez Williama Faulknera. Nie każdy czytelnik jest odporny na tego typu konstrukcje myślowe, wobec tego nie wszystkim się spodobają napięte do granic, niepokoje innych ludzi.

Gdy trzeba umierać, to w porwanych na strzępy emocjach. Kiedy nadchodzi kres życia, to śmierć nabiera zupełnie innego znaczenia. Przestaje być jedynie fizycznym procesem unicestwienia ciała i przybiera postać wynędzniałych i potarganych myśli. Krótko uciętych, złożonych z prostych symboli myślowych, porwanych w mętliku przeżyć. To wszystko jest tak bardzo zagubione w...