Znacie, to posłuchajcie. Kim są Odys, Telemach i Penelopa wiedzą wszyscy, ba nawet wszyscy wiedzą o Argosie. Ale czy ich losy opowiedziane przez Homera dotarły do nas w prawdziwej formie. A może było zupełnie inaczej. Wszak mit żyje, ewoluuje, przechodzi z ust do ust a podczas tej drogi się zmienia, dojrzewa, dorośleje i często podczas tej wędrówki odchodzi od swojej pierwotnej wersji. Wit Szostak w swojej najnowszej pozycji „Zagroda zębów” wziął na warsztat klasyczną opowieść Homera i opowiedział ja inaczej, może nawet ciekawiej.
Podobno nasze najwcześniejsze świadome wspomnienia są najtrwalsze, tak jak pierwsze usłyszane opowieści zapadają się w nas najgłębiej, są pierwsze, mogą sobie wybrać miejsce do leżakowania, zadomowić się i dlatego zostają ze słuchaczem na całe życie. Bardzo młody Szostak od ojca usłyszał opowieść o Odysie. Wiele lat później, już jako dorosły mężczyzna a przy tym sprawny warsztatowo i doceniony pisarz do nie wraca. Opowiada ja na nowo.
Z oryginałem zgadzają się jedynie okoliczności i bohaterowie, cała reszta jest inna. Ale czy nie mniej prawdziwa. Może Penelopa, najwierniejsza z żon wcale nie rozpoznała swojego męża i zabiła go jak innych zalotników. A może Odys wcale nie wrócił, może przerażony dziełem zniszczenia którego sam był współsprawcą postanowił odbudować Troję. A może było jeszcze inaczej.
W kilkunastu literackich miniaturach, z których każda jest swoistą literacką perełką (czy akapit wyżej nie wspominałem o sprawności warsztatowej Wita Szostaka) śledzimy alternatywne wersje opowieści wszechczasów. A wszystkie te „inne wersje” są równie prawdziwe, a co ważniejsze prawdopodobne psychologicznie, spójne fabularnie i dobrze osadzone kulturowo. Do tego opowiedziane za pomocą środków dalekich od sztampy, co w cale nie oznacza- w sposób łatwy.
Autor bawi się tu formą a ta czasami wręcz staje się ważniejszą od treści, powiela sam siebie, sugerując nieskończone możliwości rozwoju tej samej opowieści. Skupia się na detalu, czasami jedno wypowiedziane zdanie może zupełnie zawrócić kierunek opowieści. Ważny wszak jest porządek przyczynowo skutkowy a nie kierunek. Jak długo jedno wynika z drugiego jest OK. Momentami miałem wręcz wrażenie, że autor chce nas namówić do snucia własnej opowieści. To też czasami czytelnik zastyga i zamiast czytać sam sobie w głowie buduje nowy, równoprawny pozostałym mit. Autor gra z czytelnikiem, mnie się to podoba.
Fizycznie książka jest malutka, to raptem 104 strony (zresztą nienumerowane) do tego często zapełnione tekstem mniej niż w połowie. Teoretycznie lektura na godzinę z małym haczykiem. Ja tę pozycje czytałem tydzień, a może wcale jej nie czytałem, może w tym czasie budowałem w głowie własne wersje. Kartkowałem, wracałem do początku by po chwili spojrzeć na koniec. Składałem kolejne wersje biorąc z jednej początek, z innej środek a jeszcze innej koniec. Wszak to nie opowiadający jest władcą opowieści, jej władcą jest słuchać.
Miłośnicy literackich eksperymentów będą tą pozycją zachwyceni. Podobnie jak wszyscy miłośnicy „gdybologii”, dla równowagi ci lubiący patrzeć na kanon z nabożną czcią raczej mogą poczuć niesmak. Tak czy inaczej jestem pewny, że „Zagroda zębów” wywoła spory i emocje. Ja jestem na tak, bo opowieść jest wolna i wolno w nią ingerować, szczególnie gdy ma się taki talent literacki jak Wit Szostak. A tak w ogóle to czy opowieść jest czymś więcej niż obijaniem języka o zagrodę zębów?
Recenzja pochodzi z bloga http://blurppp.com/blog/wit-szostak-zagroda-zebow/

Znacie, to posłuchajcie. Kim są Odys, Telemach i Penelopa wiedzą wszyscy, ba nawet wszyscy wiedzą o Argosie. Ale czy ich losy opowiedziane przez Homera dotarły do nas w prawdziwej formie. A może było zupełnie inaczej. Wszak mit żyje, ewoluuje, przechodzi z ust do ust a podczas tej drogi się zmienia, dojrzewa, dorośleje i często podczas tej wędrówki odchodzi od swojej...