"Mnie nie ma, a raczej jestem, ale inaczej niż ludzie są. Bo ja tylko zajmuję miejsce w przestrzeni i wszyscy mogą na mnie patrzyć, i ja mogę na nich patrzyć, ale to tylko miejsce w przestrzeni."

Książka Wita Szostaka jest strumieniem świadomości. Strumieniem świadomości Błażeja, który pewnego dnia po prostu przestał mówić. Przestano też móc patrzeć na niego tak, by rzeczywiście go zobaczyć. Zamieszkał w swoim wnętrzu i stał się przezroczysty.

"Ja jestem gdzie indziej, we własnym wnętrzu, cały czas tam siedzę, a jak się siedzi we własnym wnętrzu, to nie wiadomo, gdzie się jest, bo nie wiadomo, gdzie jest wnętrze. (...) Myśli nie mają miejsca. Stół ma miejsce i stołki, te miejsca są obok siebie i możemy być pod stołem albo na stołku, albo przy stole. Ale myśli nie zajmują miejsca, wspomnienia nie sięgają od do, są sobie inaczej, jak całe nasze wnętrzności."

A z wnętrzności się tu wróży. Błażej - "głupi brat mądrego brata" - snuje swoją wewnętrzną opowieść o ludzkich wnętrzach, o konsystencji człowieka, o tym, z czego wynika jego siła lub słabość, skąd można czerpać swoje piękno. Do języka z pewnością trzeba przywyknąć. Stanowi on bowiem specyficzną mieszaninę prostoty i rozsądku z jednej strony, pokrętnych filozofii - ze strony drugiej. Jakby umysł człowieka upośledzonego był tożsamy z umysłem mędrca. Rzeczywiście z biegiem lektury te dwie jakości zdają się ze sobą zlewać. Błażej widzi świat takim, jakim jest naprawdę i tłumaczy go w sposób naturalny - czasem prosty, czasem pokrętny, lecz zawsze naturalny. Opisuje świat tak, jak mu się on jawi. Jeśli przywyknąć do tej stylistyki "masła maślanego", do sposobu tłumaczenia ludzkiego życia w oparciu o pozorne pleonazmy, można już bez oporów ani ograniczeń delektować się głębią i - nierzadko - oryginalnością spostrzeżeń. Niebanalną perspektywą oglądu świata. Niekłamaną naturalnością słów. Uniwersalnością uogólnień. Bogactwem metaforyki. I - w warstwie fabularnej - pięknem ludzi, którzy niepozbawieni są usterek, lecz i tak jawią się nam jako istoty niemal boskie; posiadają swoją prawdę, konsystencję, formę, kształt i wielkość; słowem - oryginalność wartą uwagi obserwatora.

Powieść wyjątkowa, nietuzinkowa - to na pewno. Inspiruje i zostaje w pamięci jako zbiór migawek, mieniących się światłem zmiennym i tajemniczym. To rozbieranie świata na części i składanie go na nowo, jak klocków, w ślad za narratorem, któremu się buzia nie zamyka i który każdy ruch w obrębie tej konstrukcji musi skomentować.

Podczas czytania zaznaczałam wiele cytatów, z myślą o recenzji. Później chciałam porzucić je wszystkie, bo książka jest tak nasycona ciekawymi spostrzeżeniami, że żadne z nich nie wydawało mi się bardziej transparentne od innych - jak więc spośród nich wybierać, jakimi kryteriami się kierować; jak uzurpować sobie prawo do arbitralnego czynienia jednych bardziej sztandarowymi od innych?

W końcu, dobierając dwa powyższe cytaty, zdecydowałam się na taki oto klucz: jeden z nich może stanowić pierwsze zapoznanie z narratorem, drugi - z tytułem. W ten szczwany sposób pozbyłam się problemu, pozostawiając Wam decyzję, czy warto zabiegać o drugie.

"Mnie nie ma, a raczej jestem, ale inaczej niż ludzie są. Bo ja tylko zajmuję miejsce w przestrzeni i wszyscy mogą na mnie patrzyć, i ja mogę na nich patrzyć, ale to tylko miejsce w przestrzeni."

Książka Wita Szostaka jest strumieniem świadomości. Strumieniem świadomości Błażeja, który pewnego dnia po prostu przestał mówić. Przestano też móc patrzeć na niego tak, by...