Kilka lat temu wypożyczyłem „Nędzników” z biblioteki. Książka robi spore wrażenie, jest to prawdziwe, zapadające w pamięć arcydzieło, dlatego gdy ostatnio widziałem ekskluzywne, dwutomowe wydanie w księgarni kupiłem bez zastanowienia. Książki wybitne tym wyróżniają się od innych, że zawierają wiele mądrości, inspirują do myślenia, pobudzają wyobraźnie i warto do nich powracać, gdyż za każdym razem można wydobyć jeszcze więcej wartościowych treści, które mogły umknąć przy wcześniejszych lekturach. Bez wątpienia taką wielką powieścią są „Nędznicy” Wiktora Hugo. Po lekturze tej książce Hugo stał się dla mnie francuskim Fiodorem Dostojewskim. A to chyba największy komplement, porównanie literackie jakie mogę sobie wyobrazić, gdyż Dostojewski to dla mnie szczyty powieściopisarstwa.

Książka zawiera przekrój francuskiego społeczeństwa, ludzkich charakterów, tych zarówno pozytywnych, negatywnych jak i zróżnicowanych. Zacznę charakterystykę od chyba najbardziej kryształowej postaci, a więc biskupa Myriela. Mimo, iż to wielki dostojnik kościelny to jednak żyjący skromnie, ubogo, poświęcający swoje życie pomocy biednym ludziom. Jest to człowiek, który nie zamyka swoich drzwi dla nikogo, nie bojący się kontaktów nawet z groźnymi przestępcami. On to właśnie jako jedyny wytrwale okazuje pomoc naznaczonemu piętnem społecznym galernikowi Janowi Valjeanowi, mimo iż ten go okrada. To właśnie Myriel jest tym impulsem, katalizatorem, dzięki któremu główny bohater powieści diametralnie zmienia swoje życie. Biskup także nie boi się wskazywać obłudę, pychę, dwulicowość bogaczom, którzy dbają tylko o swoje dobra, zamiast pomagać także tym mniej zaradnym, potrzebującym. Pewnie to porównanie na wyrost, ale przyznam że mnie Ojciec Myriel przypomina nieco obecnego papieża Franciszka, który również znany jest ze skromności, miłosierdzia względem biednych, otwartości wobec prostych ludzi.

Główny bohater Jan Valjean to wyśmienity przykład pozytywnej przemiany jaka może zajść w każdym, nawet najbardziej pogardzanym człowieku. Nie będę tej postaci obszernie opisywał, choć na to zasługuje, gdyż zdradziłbym tym samym treść powieści. Dodam tylko, że nie jest to bohater, który po przełomowy momencie staje się od razu „świętym” , gdyż są momenty, gdzie toczy się w nim wewnętrzna walka dobra ze złem...

Fantyna to romantyczna, a zarazem naiwna młoda dziewczyna, która daje się wykorzystać, aby później twardo walczyć o życie, niekoniecznie na drodze cnoty. Jak to mówią – twarde warunki kształtują charakter...

Sporo miejsca Hugo poświęca ukazaniu charakterów małżeństwa Thenardierów, jednych z najbardziej ohydnych postacie literackich z jakimi miałem styczność: „Chytrość i wściekłość ożenione ze sobą”. Niebywały kontrast fizyczny: olbrzymka, Herod – baba oraz mały drobny człowieczek, który jednak jest mózgiem tego związku.

Niezwykle ciekawa jest osobowość inspektora policji Javerta. Niebywale skrupulatny, bezlitosny dla przestępców, ktoś kto wydałby nawet swoich rodziców, gdyby podejrzewał ich o złamanie prawa. Być może pierwowzór bohaterów literatury kryminalnej, w tym Sherlocka Holmesa.

„Nędznicy” to wyborny opis biedoty francuskiej. Są tu niebywałe przykłady ludzkiej zaradności a zarazem oszczędności (jak ze spódnicy zrobić kołdrę czy oszczędzać swoją świece jedząc przy świetle z sąsiedniego mieszkania).

W zakresie filozofii, światopoglądu ciekawe są spostrzeżenia Wiktora Hugo odnośnie religii, w szczególności instytucji klasztorów. Z jednej strony uważa on to za miejsce zacofania, lenistwa i ubóstwa, z drugiej strony nie jest to jakiś tępy antyklerykalizm, gdyż dalej pisze, iż „ Wiara jest dla człowieka rzeczą pierwszej potrzeby. Biada temu kto nie wierzy w nic”.

Świetnie ukazane jest tu bezmyślne zacietrzewienie polityczne prowadzące do rozłamów nawet w najbliższej rodzinie. Dziadek pewnego młodzieńca – zajadły przeciwnik Napoleona zakazał pod groźbą wydziedziczenia spotykania się syna z ojcem, tylko przez to że mężczyzna odznaczył się w walkach u boku znienawidzonego ‘Buonapartego’.

Co do historii, to miło się czyta słowa Wiktora Hugo na temat tragicznych losów naszego kraju. Określa on Polaków jako „Szlachetny i dzielny naród” . Natomiast „wszystkie współczesne zamach społeczne pochodzą od rozbiorów Polski” zdaniem pisarza.

Kilka lat temu wypożyczyłem „Nędzników” z biblioteki. Książka robi spore wrażenie, jest to prawdziwe, zapadające w pamięć arcydzieło, dlatego gdy ostatnio widziałem ekskluzywne, dwutomowe wydanie w księgarni kupiłem bez zastanowienia. Książki wybitne tym wyróżniają się od innych, że zawierają wiele mądrości, inspirują do myślenia, pobudzają wyobraźnie i warto do nich...