Jako osoba, która długi czas prowadziła swój własny dziennik, mogę stwierdzić jedno – jestem pełna podziwu dla Hansa Christiana Andersena. Autor, którego mogę określić jako jednego z moich ulubionych pisarzy z okresu dzieciństwa (mam duży sentyment zwłaszcza do baśni „Dzikie łabędzie”), może zawstydzić każdego, kto tylko zacznie zapisywać w zeszytach przebieg poszczególnych dni.

Pięćdziesiąt lat zapisywania najmniejszych szczegółów z dnia codziennego, wrażeń po lekturach książek i wojaży po Europie, nie pomijając opisów rodziny, przyjaciół, nowo poznanych ludzi, znanych osobistości w ówczesnym świecie literackim (m.in. Balzaka i Dickensa), kilku słów na temat swojej pracy artystycznej oraz hipotetycznych chorobach (obsesje na tym punkcie nasilają się u pisarza wraz z wiekiem) – to wszystko znalazło się w dziennikach Andersena. Polskie wydanie, liczące 900 stron, zawiera tylko jedną czwartą (!) wszystkich zapisków autora „Calineczki”, ale i tak ta ogromna liczba relacji z poszczególnych dni, tygodni, miesięcy i lat robi niesamowite wrażenie na czytelniku.

Jakim sposobem Hans Christian Andersen znalazł czas na tak szczegółowe opisy ze swojego życia? To pytanie towarzyszyło mi od momentu rozpoczęcia lektury dzienników pisarza. Jeśli dodam do tego jeszcze intensywne prace nad poszczególnymi utworami (nie tylko zbiorem baśni, ale również wierszy, powieści, librett itd.), przyjaźnie z ciekawymi osobami, wizyty na dworze królewskim i podróże, to tym bardziej postać duńskiego baśniopisarza wyda się niesamowita. Andersen wykazywał się dużą wrażliwością oraz bardzo dobra pamięcią do szczegółów, ponieważ niektóre wpisy, zwłaszcza te dotyczące wizyt w poszczególnych europejskich państwach, w swojej formie bardzo przypominają reportaże lub też… szkice do fabuły książki lub baśni.

Jak wygląda sprawa bardziej „pikantnych” faktów z życia pisarza? Jeśli chodzi o kwestie jego orientacji seksualnej czy inne intymne tajemnice, to niektórzy czytelnicy dzienników mogą się bardzo rozczarować. Andersen w tej publikacji prezentuje się nam jako dorosły o usposobieniu dziecka – jego naiwność, bezgraniczny zachwyt nad nowymi rzeczami, krajobrazami i osobami oraz (momentami) przesadna wrażliwość mogą wydawać się śmieszne, ale stały się najważniejszymi elementami w karierze pisarskiej tego Duńczyka. Bez tych cech Andersen nie byłby w stanie napisać takich baśni.

Ciekawym uzupełnieniem do dzienników jest szczegółowy wstęp autorstwa tłumaczki z języka duńskiego oraz specjalistki od twórczości autora „Małej syrenki”, czyli Bogusławy Sochańskiej. W nim czytelnik znajdzie wskazówki pomocne w zrozumieniu wielu aspektów wielowymiarowego charakteru znanego na całym świecie twórcy baśni.

Hans Christian Andersen i jego dzienniki stanowią całość – interesujący jest też fakt, że razem ze swoimi zapiskami pisarz tworzył swoją autobiografię, wydaną jeszcze za swojego życia. Ciekawie wyglądałoby zapoznanie się z tą pozycją po wcześniejszym przeczytaniu prywatnych notatek Duńczyka. Ile znajdziemy prawdy, a ile autokreacji w obu przypadkach?

Anna Wolak