Potencjał tych listów został tak bardzo zmarnowany, że aż robi się przykro... Mogła powstać fantastyczna biografia jednego z najlepszych polskich pisarzy XX wieku, a tymczasem otrzymaliśmy coś, co kojarzy mi się z przeglądaniem facebooka po dłuższej przerwie niezaglądania - pobieżne przeskakiwanie z postu na post, z pominięciem wielu innych szczegółów.

Niska ocena nie dotyczy listów, tylko właśnie formy. Zamiast profesjonalnego opracowania życiorysu Marka Hłaski, którego listy byłyby fundamentalnym materiałem, otrzymaliśmy prosty produkt, który miał jedno proste zadanie - dać zarobić osobie, która miała do nich prawa autorskie, czyli Andrzejowi Czyżewskiemu, kuzynowi Marka Hłaski.

Jako że korespondencja Hłaski z wieloma osobami jest niekompletna (sam pisarz nie zachowywał z reguły otrzymanych listów), umyka nam wiele szczegółów. Andrzej Czyżewski starał się rzucać światło na wydarzenia z życia Hłaski, pobieżnie opisując kolejne lata jego życia, jednak to wszystko było bardzo zdawkowe i pozostawiało wiele znaków zapytania, które po lekturze wcale nie znikały. Te listy aż się proszą o dodatkowe dygresje, szczegółowe wyjaśnienia, o zamieszczenie odpowiedzi na listy Hłaski (a nie, co i tak rzadko się zdarzało, lapidarne informacje, co było we wcześniejszym liście do Hłaski), o dodatkowe tło historyczne, o informacje, jak przyjmowały się nowe utwory pisarza. Tego wszystkiego w tej książce nie ma i to sprawia, że jej lektura sprowadza się do zwykłego wścibstwa i grzebania w cudzej korespondencji.

Co do samych listów - nigdy do tej pory nie sięgałem do tego rodzaju publikacji. Wynikało to z faktu, o którym przed chwilą wspomniałem. Czytanie cudzej korespondencji uważam za przejaw braku kultury i nawet fakt, że jest to korespondencja znanej osoby niczego nie zmienia. Ba! Wręcz tym bardziej nie powinno się wtykać nosa w nie swoje sprawy, gdyż taka osoba swoją popularnością, chcąc, nie chcąc (bardziej chyba to drugie) oddaje nam pewną intymność swojego życia. Jednak zakazany owoc smakuje najlepiej, a że Marek Hłasko to nie byle śliwka, to i ja się tym razem dałem skusić...

Czy coś odkryłem? Wrażliwego człowieka, który chyba nigdy naprawdę nie doznał w swoim życiu szczęścia. Chciałoby się zacytować z "Konrada Wallenroda": "Szczęścia w domu nie zaznał, bo go nie było w ojczyźnie". (Mniej lub bardziej) przymusowa emigracja w bardzo młodym wieku, która de facto przemieniła się w wieczne zesłanie, odcisnęła na pewno ogromne piętno na Hłasce i ukształtowało go jako mężczyznę, męża, ojczyma, syna, przyjaciela, siostrzeńca i przede wszystkim jako pisarza.

Nic do tej pory Hłaski nie przeczytałem (i w tym momencie jestem spalony żywcem przez wszystkich jego sympatyków), ale miałem to zamiar zrobić długo przed tym, nim pojawiły się jego listy. Przeczytałem jednak najpierw je. Czy dobrze zrobiłem, nie ma to chyba znaczenia. Na pewno kontekst czytania "Pięknych dwudziestoletnich" czy "Następnego do raju" będzie inny niż gdybym ich nie przeczytał najpierw, ale najważniejsze się nie zmieni - chcę to przeczytać, bo Marek Hłasko i jego twórczość jest warta poświęcenia jej czasu. Zresztą, skoro już wetknąłem nos w jego życie, to warto by było zobaczyć, co było tego owocem.

Potencjał tych listów został tak bardzo zmarnowany, że aż robi się przykro... Mogła powstać fantastyczna biografia jednego z najlepszych polskich pisarzy XX wieku, a tymczasem otrzymaliśmy coś, co kojarzy mi się z przeglądaniem facebooka po dłuższej przerwie niezaglądania - pobieżne przeskakiwanie z postu na post, z pominięciem wielu innych szczegółów.

Niska ocena nie...