Powieść „Noc, dzień i noc” uważana jest za kontynuację „Początku”. Nie jest nią w sensie dosłownym, pojawiają się inni bohaterowie, akcja toczy się po wojnie, choć ta powraca we wspomnieniach. Osią wydarzeń staje się ubecka prowokacja, w którą włączony zostanie były żołnierz AK. To Antoni po latach opowiada zagranicznej dziennikarce o tym, co się zdarzyło. Jednak rozdziały z bohaterem jako narratorem pojawiają się pomiędzy tymi, w których jest narracja w trzeciej osobie.

Poznajemy ideowego komunistę Czarnockiego, nazistę Arensa, cynicznego ubeka Trojana, Żydów handlujących walutą, ludzi pracujących dla nowego systemu, wierzących w słuszność walki o nowy ustrój, niewahających się przed wsadzaniem do więzień ludzi niewinnych, tworzeniem kłamliwych oskarżeń. Główny bohater mówi: „Żadna siatka szpiegowska nie istniała, była wytworem fantazji kilku funkcjonariuszy śledczych, ale musiałem potwierdzić swój udział w tej siatce, i każda metoda była dobra, byle ten cel osiągnąć”.

Poznajemy więc świat, do którego „nie można przykładać zwykłej, ludzkiej miary”. Niektórzy z bohaterów po latach zwątpią w słuszność swych decyzji, inni będą szukać usprawiedliwień dziejowych, postrzegając siebie jako „ofiarę mechanizmów historii”. Względność zasad staje się wygodna, Czarnocki słyszy od jednego z towarzyszy, że „moralność jest kwestią punktu widzenia (…) ona jest relatywna, (…) zmienna, w zależności od twojej socjalnej kondycji”.

Warto czytać książki Andrzeja Szczypiorskiego, są piękne i mądre, i wciąż niezwykle aktualne.

Powieść „Noc, dzień i noc” uważana jest za kontynuację „Początku”. Nie jest nią w sensie dosłownym, pojawiają się inni bohaterowie, akcja toczy się po wojnie, choć ta powraca we wspomnieniach. Osią wydarzeń staje się ubecka prowokacja, w którą włączony zostanie były żołnierz AK. To Antoni po latach opowiada zagranicznej dziennikarce o tym, co się zdarzyło. Jednak rozdziały...

„Noc, dzień i noc” wysłuchałam bezpośrednio po „Początku”, tak mnie ten „Początek” wkręcił. Jestem pod wrażeniem obu powieści, chociaż „Noc, dzień i noc” jest dla mnie mocniejsza, bardziej drastyczna. Czy to jest kontynuacja? Nie w sensie dosłownym. To jest osobna opowieść o pewnej ubeckiej prowokacji, w którą wplątanych jest kilkoro ludzi: m.in. ideowy komunista i ideowy nazista; Żydzi, Polacy, Niemiec i Rosjanin. Metoda ta sama co w „Początku”, poznajemy historię z punktu widzenia każdej z tych postaci, znamy jej motywacje, uczucia, siedzimy jej w głowie. Dlatego tak głęboko wchodzimy w tę historię. Szczypiorski nie ocenia, nie przyznaje racji żadnej z tych osób, choć oczywiście role kata i ofiary są tu jasno rozdane. Nie ma w pisarstwie Szczypiorskiego łopatologii, rewanżyzmu, chęci zemsty czy rozliczeń. Jest opis krzywdy. Jest ból, cierpienie, poczucie chichotu historii, która wkręca w swoje tryby wszystko, co napotka. Andrzej Szczypiorski miał pozycję mędrca, moralnego autorytetu. Jednak jego książki nie służyły li tylko moralnym połajankom, to jest po prostu kawał świetnej literatury, z inteligentnie rozłożonymi akcentami, postaciami z krwi i kości, napisanej pięknym językiem. „Normy moralne zależą od okoliczności” - pisze Szczypiorski. Każdy oprawca przekonany jest o swojej słuszności. Każdy jest człowiekiem. Myślę, że we współczesnej nam literaturze polskiej brakuje inteligentnego dyskursu na temat historii, moralności i człowieczeństwa. Zeszliśmy z tego formatu. Brakuje Autorów-autorytetów, z którymi moglibyśmy się nie zgadzać, ale musielibyśmy dyskutować, szukać argumentów, wzbudzać nasze szare komórki. Polecam Szczypiorskiego, chyba sam by się zdziwił jak aktualnie brzmi w 2020 roku.

„Noc, dzień i noc” wysłuchałam bezpośrednio po „Początku”, tak mnie ten „Początek” wkręcił. Jestem pod wrażeniem obu powieści, chociaż „Noc, dzień i noc” jest dla mnie mocniejsza, bardziej drastyczna. Czy to jest kontynuacja? Nie w sensie dosłownym. To jest osobna opowieść o pewnej ubeckiej prowokacji, w którą wplątanych jest kilkoro ludzi: m.in. ideowy komunista i ideowy...