W miejscowości o nazwie Ponura znajduje się cmentarz, jednak nie jest to zwykły cmentarz, no chyba, że ja się nie znam i tak bywa na wszystkich cmentarzach. Ten powieściowy „zamieszkuje” i oporządza trzech grabarzy. Szefem bandy kopaczy jest Tomasz - zna wszystkich swoich podopiecznych, spośród których dużą część osobiście układał w wykopanych przez siebie mogiłach.  Razem z nim pracują Rysiek i Młody. Trójka wspaniałych i metafizyczny cmentarz. 

Czytelnik nie opuszcza świętego przybytku, bo tutaj swój początek i koniec mają wszelkie historie. Do środka każdej kaplicy można dostać się na dwa sposoby. Albo  na własnych nogach […] albo w trumnie. Humor i wszelkie filozoficzne aspekty życia doczesnego i tego po śmierci nigdy nie opuszczają grabarzy. 

Powieściowy ponury cmentarz jest tylko momentem przejściowym, przystankiem, gdzie w cmentarnym baraku przy wódce i papierosie dojść można do niezwykłych odkryć i równie niezwykłych katastrof. 

Tomasz Kowalski z cmentarnego, zatęchłego baraku na narzędzia tworzy scenę, na którą po kolei wchodzą ekscentryczni mieszkańcy Ponurej, opowiadając swoje historie, albo żaląc się na swój los. Speluna grabarzy staje się schronieniem nie tylko na łopaty, ale także dla wampirów, duchów i śmierci, przedstawioną na średniowieczną modłę, czyli z kosą i właściwie bez nosa. Jest to jedna z najciekawszych postaci wykreowanych przez pisarza. Z ciętym językiem, brakiem mięśni i z osobliwym humorem. Śmierć, co jakiś czas nawiedza przyzwyczajonych do niej grabarzy, opowiadając im „śmiertelne historie”, paląc fajki i doradzając w kwestii pośmiertnej. 

Tutaj również Oblivokry, czyli uporządkowane i inteligentne diabły, wystawiają dusze na pokuszenie, nauczyciele tracą rozum, a handlarze wpadają na genialne pomysły. 

Z grabarza wychodzi czasem magister, pełen wiedzy tajemnej i tej pospolitej a świat i jego potrzeby oceniane są przez pryzmat łopaty, którą załatwia się wszystkie pragnienia, kompleksy i szaleństwa ludzi. Grabarz to dobry człowiek, który wspomoże, doradzi, a jak trzeba, to i łopatą przywali. Bo na cmentarzu wszystko da się załatwić.  

Książka ma w sobie elementy powieści szkatułkowej, wielu bohaterów i wiele historii przeplatających się z sobą, niektóre momenty zdają się być zbyt przydługawe i nudnawe. A grabarzy zbyt często nawiedzają filozoficzne zapędy. Mimo to powieść czyta się miło i śmiertelnie zabawnie.

Grzegorz Śmiałek 

Cytaty pochodzą z recenzowanej książki.