„Nie chodzi o jeszcze jeden sklep w Warszawie. To ma być coś zupełnie innego, czego Warszawa jeszcze nie widziała. Wielki dom towarowy, największy sklep w tej części Imperium. Skoro udało się to Charlesowi Harrodsowi w Londynie, Adolfowi Jandorfowi w Berlinie, to dlaczego miałoby się nie udać Jabłkowskim w Warszawie?”

Współcześnie galerie handlowe nie są niczym niezwykłym. W każdym dużym mieście znajduje się ich przynajmniej kilka. Przywykliśmy zarówno do tych wielkich centrów handlowych, jak i do sposobu robienia w nich zakupów i spędzania czasu.

Jednak na początku XX wieku nie było to wcale takie oczywiste. Wielkie centra handlowe dopiero rozpoczynały swoją ekspansję. Jednym z nich był słynny dom handlowy Jabłkowskich w Warszawie. Miejsce, które czasem stało się ważnym punktem na mapie miasta. Miejsce, które było czymś więcej niż tylko sklepem.

Właśnie o tym miejscu i o jego historii opowiada Cezary Łazarewicz w swoim reportażu pod tytułem „Sześć pięter luksusu. Przerwana historia domu braci Jabłkowskich”. Drugie jego wydanie ukazało się nakładem wydawnictwa Czarne. Autor jest znanym dziennikarzem i reporterem, autorem wielu książek. Rozgłos i uznanie przyniósł mu zwłaszcza reportaż „Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka”, za który otrzymał wiele nagród.

„Sześć pięter luksusu” to kolejna bardzo ciekawa książka Łazarewicza. To zdecydowanie coś więcej niż zwykła historia domu towarowego. Ale i dom braci Jabłkowskich nie był wcale zwykłym sklepem. Było to rodzinne przedsiębiorstwo z duszą, hołdujące najlepszym kupieckim tradycjom. Autor wiele miejsce poświęca rodzinie, nazywając ją „kamieniem węgielnym” całego przedsięwzięcia. Istotnie, rodzina Jabłkowskich była zwornikiem i motorem napędowym całego domu handlowego.

To właśnie oni powołali do życia Towarzystwo Akcyjne Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy i przy ulicy Brackiej 25 wybudowali pierwszy dom towarowy w Polsce. Dziś nazwalibyśmy go po prostu galerią handlową. Na sześciu piętrach można było kupić niemal wszystko, z wyjątkiem artykułów spożywczych. Szkło, porcelana, zabawki i przede wszystkim moda damska i męska. Wszystko pięknie się prezentowało na sklepowych stołach. Zakupiony towar kurier mógł bezpłatnie dostarczyć do domu klienta. Niewątpliwie atutem była lokalizacja – bardzo prestiżowe miejsce na mapie Warszawy, do którego z łatwością można było dojechać komunikacją miejską.

Dom towarowy wydawał własne katalogi i oferował sprzedaż wysyłkową. Dbał o wysoki standard obsługi klienta. W budynku – samym w sobie bardzo pięknym i wzbudzającym zachwyt – znajdowały się kawiarnie i miejsca do relaksu. Właściciele doceniali rolę reklamy, toteż ogłaszali się w prasie. Można śmiało powiedzieć, że dom towarowy Jabłkowskich stał się nieodzownym miejscem w Warszawie.

Niestety, wielka historia nie oszczędzała rodziny i jej cudownego dziecka. Budynek przetrwał zamach majowy, II wojnę światową i Powstanie Warszawskie. Jednak nie mógł przetrwać rządów komunistów. Wszak w nowej Polsce nie mógł istnieć w samym centrum Warszawy prywatny dom kupiecki. Nowa władza rozpoczęła bezpardonową walkę z Jabłkowskim. Zabrała im wszystko,
co stworzyli i czemu poświęcali się całe życie. Dom towarowy przestał istnieć.

Po upadku rządów komunistycznych rodzina podjęła starania, aby odzyskać swoją własność. Nie przypuszczała jednak, jak długa i nierówna będzie to walka.

„Sześć pięter luksusu. Przerwana historia domu braci Jabłkowskich” to niezwykle interesujący reportaż. Opowiada bowiem nie tylko o niezwykłym domu towarowym w Warszawie, ale także o epoce, której już nie ma. Fragmenty dotyczące czasów komunistycznych są szczególnie przygnębiające. Po raz kolejny uświadamiamy sobie, jak wiele komunizm Polsce zabrał, jak wiele bezpowrotnie zniszczył.

Książkę szczerze polecam.

Wojciech Sobański