Miejsce perfum jest nie tylko na półce w drogerii czy toaletce, ale stało się również przedmiotem dociekliwych badań naukowych. Monografią o perfumach Beata Hoffmann udowadnia, że naukowe podejście do zapachu nie wyklucza pasjonującej lektury, którą czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem. Nie jest to album z kolorowymi zdjęciami, a perfumy i wody toaletowe nie zostały sprowadzone do roli li tylko pachnideł, ale zaprezentowane zostały w szerokim kontekście uwarunkowań kulturowo-społecznych. W poszukiwaniu zapachów czytelnik razem z autorką eksploruje takie dziedziny sztuki jak muzyka czy literatura, a nawet polityka i religia.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy zmysłu powonienia, jego funkcjonowania (a wbrew pozorom jest to proces złożony) oraz zapachu. W drugiej autorka umieściła szczegółowo omówione zagadnienia związane ze sztuką perfumeryjną. Czytelnik dowie się między innymi kto lub co determinuje nasze zapachowe wybory, pozna etymologię nazw perfum, a także prześledzi proces powstawania flakonu, stanowiącego często małe dzieło sztuki. Pozna też niektóre tajniki skomplikowanej pracy perfumiarza, dowie się gdzie szukają inspiracji kreatorzy mody oraz ich „nosy”, a także co może decydować o zapachowej specyfice marek.

Autorka uświadamia nam, w jaki sposób można manipulować zapachem oraz jak wpływa on na zachowanie człowieka. Mówiąc o roli i znaczeniu zapachu w komunikacji społecznej nie można zapominać o modnym od pewnego czasu marketingu zapachowym. Pozwala on na sterowanie zachowaniem konsumentów, którzy często nie zdają sobie sprawy z tego, że właśnie ulegli manipulacji. Być może też niektórym poznanie mechanizmów rządzących rynkiem pozwoli uniknąć pułapek zastawianych przez producentów.

Sam zapach również ma wpływ na wiele dziedzin życia i fakt ten również jest jednym z wątków monografii. To nie tylko przyjemna woń (lub nie), ale przede wszystkim nośnik informacji i komunikatów. Tym samym odgrywa on dużą rolę w komunikacji społecznej, a zwłaszcza niewerbalnej. A to nie jedyne funkcje, jakie pełnią i pełniły rozmaite zapachy. Warto razem z autorką prześledzić ich znaczenie w dziejach ludzkości, począwszy od starożytności aż po czasy współczesne.

Ogromną zaletą tej monografii są bogate przypisy i objaśnienia autorki, które zwłaszcza laikom pozwolą na swobodne poruszanie się w bogatym świecie zapachów. Muszę przyznać, że niektóre informacje i ciekawostki mogą zaskoczyć nawet osoby obeznane z tematem. Hoffman wskazuje również na niezwykłe bogactwo i złożoność woni, a także ograniczenia językowe stojące na przeszkodzie ku pełnemu ich opisaniu.

Co szczególnie istotne, tematyka monografii nie koncentruje się wokół jednego zagadnienia czyli perfum jako takich, ale prezentuje również zjawiska i dziedziny (zdawałoby się odległe) z nimi związane. Książka zainteresuje nie tylko tych, którzy podchodzą do olfaktorycznych doznań z akademickim zacięciem, ale także przeciętnych wielbicieli pięknych zapachów. Oczywiście monografia, choć drobiazgowa, nie wyczerpuje zagadnienia. Beata Hoffmann planuje kolejną publikację. Tym razem będzie w niej omawiać znaczenie zapachu w kulturze. Zapowiada się następna pasjonująca lektura!

Magdalena Świtała