Pierwotny tytuł książki, na który – jak i na bardziej odważne fragmenty – nie zezwolił pierwszy wydawca (w 1931 r.) brzmiał „Schodzimy na psy”. Autor chciał by czytelnik już w pierwszym momencie – gdy spogląda na okładkę – wiedział jaki jest cel powieści – miała ona przede wszystkim ostrzegać. Ostrzegać przed przepaścią, do której zbliżają się Niemcy tuż przed upadkiem Republiki Weimarskiej i przejęciem władzy przez Hitlera, a wraz z nimi cała Europa.

Akcja książki toczy się pod koniec lat 20tych XX wieku w czasie światowego kryzysu gospodarczego aż do 1930 r. w Berlinie. Głównym bohaterem jest tytułowy Jakub Fabian – trzydziestokilkuletni germanista pracujący w fabryce papierosów w dziale reklamy jako propagandysta czyli taki współczesny copywriter. Fabian przyjmuje rolę ironicznego obserwatora, który czeka aż ludzie staną się lepsi i bardziej przyzwoici, jednak tak naprawdę w to nie wieży, na co maja wpływ liczne rozczarowania, których doświadcza.

Inne zdanie ma jego przyjaciel z czasów studenckich – Labude, mający duży wpływ na Fabiana. Wierzy on w ewolucję i postęp świata. Po odkryciu zdrady jego wieloletniej narzeczonej zaczyna poszukiwać szczęścia u innych kobiet, jednak nigdy nie czuje się prawdziwie szczęśliwym. Obaj odkrywają kolorowe życie nocne Berlina – odwiedzają domy publiczne i knajpy o wątpliwej reputacji, spotykają się różnymi artystkami i kobietami, które otwarcie mówią o swoich potrzebach i kuszą ich. W każdym z tych miejsc Fabian ma styczność zarówno z wyuzdanym poszukiwaniem rozkoszy, jak i zakłamaniem innych ludzi. Przeważnie trzyma się swojej roli obserwatora.

Jednak pewnego razu w domu homoseksualnej rzeźbiarki spotyka Kornelię. Między parą rodzi się prawdziwa namiętność i wszystko wskazuje na to, że Fabian przechodzi również zmianę wewnętrzną – staje się bardziej optymistyczny i zaczyna dostrzegać jakiś cel w życiu. Jednak wyrachowana kobieta, by spełnić swoje marzenie o karierze aktorskiej oddaje się wpływowemu reżyserowi… Ma nadzieję, że Fabian zrozumie jej postępowanie, jednak ten kategorycznie rozstaje się z nią. Kolejny cios spada na Fabiana, gdy traci pracę w skutek redukcji etatów i cięcia kosztów w fabryce. Jednak najgorsze okazuje się być dopiero przednim – przyjaciel Labude odbiera sobie życie. To wszystko sprawia, że Fabian postanawia zostawić wielkie miasto pełne pokus i wrócić w rodzinne strony – do kochającej matki, która odnajdywała go zawsze w najgorszych okresach zwątpienia. Jednak czy będzie mu dane znaleźć spokój w miasteczku, z którego pochodzi?

Powieść „Fabian. Historia pewnego moralisty“ to satyra ukazująca w krzywym zwierciadle rzeczywistość niemiecką po pierwszej wojnie światowej. Obraz ten jest celowo przejaskrawiony i jawi się skrajnie pesymistycznie. Fabian przestaje wierzyć w dobro i chęć zmiany ludzi. Jednak jako moralista nie zniechęca się tą z góry narzuconą straconą pozycją, co jest widoczne szczególnie w jego stosunku do pracy i do ukochanej Korneli. Pod koniec historii wydaje się, ze rezygnacja jest jedynym wyjściem. Fabian staje się realistą. Jego postawa niesie za sobą pewne konsekwencje – rozsądna próba ratowania topiącego się dziecka kończy się śmiercią Fabiana, który… po prostu nie umiał pływać! Pisarz uznał, że dalsze życie w tak niemoralnym świecie nie jest warte starań. Upadek Republiki Weimarskiej wydaje się dla niego przesądzony. Jednakże normy moralne nie mogą nigdy tracić na wartości. Poprzez krzywe zwierciadło Kästner chciał zachęcić czytelników do zmiany swoich działań.

Nacjonaliści uznali książkę "Fabian. Historia pewnego moralisty." jako zwyrodniałą i na jej podstawie dzieła autora zostały w 1933 r spalone. Wprawdzie poruszany jest w niej temat swobody lat 20tych i 30tych XX wieku, ale zarzutu o pornografię nie można było udowodnić. W III Rzeszy książki Ericha Kästnera zostały zakazane. Tym bardziej polecam!

Pierwotny tytuł książki, na który – jak i na bardziej odważne fragmenty – nie zezwolił pierwszy wydawca (w 1931 r.) brzmiał „Schodzimy na psy”. Autor chciał by czytelnik już w pierwszym momencie – gdy spogląda na okładkę – wiedział jaki jest cel powieści – miała ona przede wszystkim ostrzegać. Ostrzegać przed przepaścią, do której zbliżają się Niemcy tuż przed upadkiem...