Moskwicze na pedały. Wyścigi moskwiczy. Miałem jakieś cztery lata. Wyobraź sobie tę frajdę, sześć czy osiem moskwiczy stoi pod blokiem i ojcowie organizują nam wyścigi. Wydano komendę startową, wszyscy pognali jak szaleni, a mój bolid poszedł do tyłu. Najwcześniejsze wspomnienie Roberta Brylewskiego dziś wydaje się prorocze.

Chciałoby się rzec: człowiek-legenda, pomnik polskiego punka i roots reggae. Lecz chwilę później przychodzi refleksja: jaka legenda, jaki pomnik? Brylewski to facet z krwi i kości, a tego typu określenia w gruncie rzeczy nic nie znaczą. Mówią: ‘zawsze byłeś niezależny’. Od czego? Gdzie? (…) Wolność, szczęście, niezależność to stany nietrwałe. Trzeba o nie dbać, podlewać jak kwiatek. Co pewien czas skanujesz swoje życie jak komputer i wtedy możesz stwierdzić, w jakim stopniu dziś jesteś wolny i od czego.

Kryzys, Brygada Kryzys, Izrael, Armia… To tylko niewielki ułamek projektów, które współtworzył. Muzyka od zawsze była częścią jego życia, w dużej mierze za sprawą rodziców - najpierw oboje tańczyli w „Śląsku”, potem ojciec dostał angaż do „Mazowsza”, a matka pracę w Stołecznej Estradzie. W połowie lat sześćdziesiątych wraz z kilkuletnim synem przenieśli się do Warszawy, gdzie Robert poznał kolegów, którzy puszczali mu Pink Floyd, Emerson, Lake & Palmer… Punkowa machina została wprawiona w ruch. Ostatni hippisi, gitowcy, świadkowie Jehowy, milicja – oto kolorowy świat stolicy u progu przełomu. Najbardziej kuriozalny koncert Kryzysu odbył się na Pradze, gdzie zaciągnęła nas jakaś bardzo trudna młodzież. W środku ciemno, na podłodze pokotem leżało kilkudziesięciu kompociarzy, a pomiędzy nimi latał szalony ksiądz z gitarą. Oni śpiewali: Hare Kryszna, a ksiądz im odpowiadał: Jezus Chrystus”.

Wspomnienia Brylewskiego stanowią nie tylko arcyciekawą opowieść samą w sobie, ale też swoisty podręcznik historii polskiej muzyki undergroundowej i Polski w ogóle. Obserwujemy, jak zwykły człowiek radzi sobie z trudną sytuacją w kraju, jak z biegiem czasu jego radość związana z upadkiem komunizmu przeradza się w niedowierzanie i rozczarowanie kapitalizmem: Na początku transformacji ustrojowej ktoś słusznie zauważył: wcześniej była cenzura, teraz nie jest potrzebna, bo każdy sam cię cenzuruje (…). To smutne, ale prawdziwe.

W książce pojawia się cała gama mniej lub bardziej znanych osobistości, m.in. Tomasz Budzyński, Tymon Tymański, Marcin Świetlicki, Muniek Staszczyk, Kazik Staszewski i wielu, wielu innych. Brylewski sypie anegdotami jak z rękawa; potrafi być także do bólu szczery, lecz – co najważniejsze – zawsze w granicach dobrego smaku. Całe szczęście nie jest kolejnym zdziadziałym artystą, rozgłaszającym wszem i wobec, jak bohatersko walczył z systemem. Z jego wspomnień wyłania się obraz całkiem inny: prawdą okazują się słowa lansowane niegdyś przez Kryzys, że to nuda wygoniła nas na ulice mias”. Bez owijania w bawełnę, bez dorabiania wzniosłych ideologii.

Piękne, solidne wydanie (w końcu to Wydawnictwo Literackie), mnóstwo zdjęć i rysunków, dyskografia, filmografia, kalendarium… Powiedzieć, że „Kryzys w Babilonie” jest lekturą obowiązkową dla fanów rocka to ogromne niedopowiedzenie. Ja polecam ją wszystkim, a w szczególności tym, którzy szukają odpowiedzi na pytanie jak żyć i nie zwariować, i jak w tym wszystkim robić swoje. Brylewski niezależnie od tego, co działo się wokół, zawsze potrafił znajdować swoją enklawę. Może właśnie dlatego choć żył szybko, nie umarł młodo. I wciąż ma się dobrze.

Marta Gęsigóra