Choć to było moje drugie czytanie i oglądałam bardzo dobry spektakl Waldemara Śmigasiewicza w warszawskim Teatrze Powszechnym i tak z ulgą kończyłam lekturę. Jest dla mnie Pornografia zbyt pesymistyczna, jej bohaterowie zbyt potworni, zastygnięci w narzuconych kształtach, bierni, absorbujący z otoczenia tylko to co dla ich form oczywiste. Nawet demoniczny Fryderyk nie jest tu wyjątkiem, całkowicie zanurzony w byciu Formą nad Formami. Rzeczywistość odbija się w krzywym zwierciadle, lecz nawet zwyrodniała i bezwzględna, nie jest wcale obca. Można siebie w tym gabinecie figur woskowych odnaleźć. Czytając, co jakiś czas mełłam w ustach przekleństwa. W końcowej scenie Trans-Atlantyku Forma pęka, śmiech Ignacego rodzi coś nowego, tutaj wszyscy potulnie taplają się w swej niewoli. Ci którzy przejawiają najmniejszy odruch buntu, giną. Znamienny jest tu wątek pani Amelii, to niepodzielne zgorszenie: że wtedy, w kredensie, prawdopodobnie, odeszła od swojej Formy. "Od gęby nie ma ucieczki."

Oczywiście i w tej powieści Gombrowicza obecny jest humor, zjadliwy i okrutny, i rzeczywiście śmiałam się bardzo, gdy Witold podszedł do Fryderyka głęboko przeżywając to spotkanie:
"Trudna do opisania obrzydliwość tej sceny. Oblicze człowieka starszego trzyma się skrytym wysiłkiem woli, zmierzającym do zamaskowania rozkładu, lub przynajmniej zorganizowania go w całość sympatyczną - w nim zaś nastąpiło rozczarowanie"
Kiedyś stanę przed lustrem i rzeknę sobie: trudna do opisania obrzydliwość tej sceny i będę wiedziała że nie jestem w tym sama.

Inne bardzo przenikliwe okrucieństwo: o pani Marii "To byłe istnienie, będące już wyłącznie matką, spojrzało na mnie wzrokiem przekwitłym, zaprzeszłym, i oddaliło się (...) - wiedziałem, że nie ma obawy, aby mogła nam bruździć w czymkolwiek - niczego nie mogła dokonać w czasie teraźniejszym."
To niezwykle błyskotliwa, straszna książka.

Oczywiście w głównym wymiarze jest Pornografia o spotkaniu Młodości ze Starością. O tym jak się trzeba nagimnastykować, żeby je urzeczywistnić, więc na deser za Gombrowiczem i Janem Błońskim z eseju O Gombrowiczu:

Cztery tezy o młodości i piękności

Pierwsza: Młodość to Niższość.
Druga: Młodość to Piękność.
Trzecia (jakże ekscytująca): A więc Piękność to Niższość.
Czwarta (dialektyczna): Człowiek jest rozpięty między Bogiem a Młodym.
(Testament. Rozmowy z Dominique de Roux)

Choć to było moje drugie czytanie i oglądałam bardzo dobry spektakl Waldemara Śmigasiewicza w warszawskim Teatrze Powszechnym i tak z ulgą kończyłam lekturę. Jest dla mnie Pornografia zbyt pesymistyczna, jej bohaterowie zbyt potworni, zastygnięci w narzuconych kształtach, bierni, absorbujący z otoczenia tylko to co dla ich form oczywiste. Nawet demoniczny Fryderyk nie jest...