,,Pod sztandarem miłości” to drugi tom ,,Pożegnania z ojczyzną” Renaty Czarneckiej. Po odwołaniu ambasadora Sieversa jego była kochanka, Helena Radziwiłłowa, próbuje utrzymać wpływy na dworze carycy Katarzyny i zapewnić przyszłość swoim dzieciom. Gdy księżna zastanawia się za jakiego Rosjanina wydać swoją córkę Krystynę, jej nastawiony antyrosyjsko syn Ludwik powraca do kraju. Czartoryscy tracą wpływy, a Rosjanie coraz pewniej czują się w Warszawie. Patriotyczni obywatele zaczynają się jednak buntować, zwłaszcza gdy na ich czele staje charyzmatyczny Tadeusz Kościuszko. W tej rzeczywistości próbuje odnaleźć się Maria Naryszkina, zwana Mariną, Polka, która poślubiła rosyjskiego oficera.

W tym tomie mamy do czynienia z żywszą akcją niż w poprzednim. W Rzeczpospolitej wiele się dzieje, nasilają się nastroje rewolucyjne, wybucha powstanie kościuszkowskie. Salonowe ploteczki i bale ustąpiły miejsca walkom politycznym i tym z bronią w ręku. Jednak mi w tej historii czegoś brakuje. Jest dla mnie bardzo chaotyczna, brakuje tu jakiegoś rodzaju ekspozycji, która przybliżyłaby nam bohaterów. Zostajemy wrzuceni w środek wydarzeń i nie mamy za bardzo okazji dowiedzieć się jak doszło do wydarzeń, których jesteśmy świadkami i co sprawiło, że bohaterowie zachowują się w dany sposób. Są to postacie historyczne, ale przedstawione w powieści fabularnej, więc moim zdaniem należałoby się jakieś przybliżenie ich historii i postaci przez autorkę. Drugim problemem jest to, że jest to jedna z tych powieści, w której bardzo ciężko znaleźć bohatera do polubienia. W rezultacie czytelnik może z ciekawością czytać o losach postaci, ale im nie kibicuje, nie martwi się o nich. W serii Czarneckiej prawie wszystkie postacie są albo strasznie wyrachowane i egoistyczne, albo bezbarwne i naiwne. W moim przypadku sympatię wzbudziło tak naprawdę jedynie małżeństwo Naryszkinów i trochę Ludwik Radziwiłł. W pierwszej części lubiłam też kilku członków rodziny Czartoryskich, którzy tutaj praktycznie już nie występują, co też jest minusem, bo przynajmniej dla mnie Izabela Czartoryska była znacznie ciekawszą i po prostu sympatyczniejszą postacią niż Helena Radziwiłłowa.

Najmocniejszą stroną tej książki jest dla mnie Marina Naryszkina. Polka, która wyszła za Rosjanina, jednak nie z wyrachowania czy obowiązku, ale z miłości(przynajmniej w powieści) i która wciąż czyni próby, by pozostać jednocześnie dobrą Polką(w sposób, który w jej otoczeniu jest uważany za właściwy) i dobrą żoną. Jednocześnie Maria budzi też namiętność w innym mężczyźnie. Można pomyśleć, że ,,Pod sztandarem miłości” będzie typową historią o trójkącie małżeńskim, ale na szczęście tak nie jest. Bardziej liczy się tu tło społeczno – polityczne, wątki miłosne są mocno epizodyczne, a gdy już się pojawiają, są dość ciekawie opisane. Ja osobiście całym sercem byłam po stronie Dymitra, natomiast Aleksiej to dla mnie typowy czarny charakter. Może i chwilami miał skrupuły, ale mimo to nie zrezygnował z czynienia zła. Jednak książki Czarneckiej zostały napisane w taki sposób, że nie ma w nich jasno powiedziane, co jest dobre, a co złe. Bohaterowie to w większości zwolennicy rosyjskiego protektoratu i dzięki obiektywnej narracji możemy poznać ich racje i punkt widzenia. Z jednej strony jest to ciekawe i łamiące schematy, z drugiej czytanie o próżnych, myślących jedynie o władzy ludziach po jakimś czasie robi się irytujące. Mimo to doceniam pomysł autorki, by przełamać motyw oddanego Polsce patrioty w literaturze. Dla bohaterów Czarneckiej ważniejsze są ich uczucia, marzenia i rodzina i może dzięki temu staną się bliżsi czytelnikom.

,,Pożegnanie z ojczyzną” i ,,Pod sztandarem miłości” to książki udane, ale nieidealne. Polecam fanom powieści historycznym, zwłaszcza tych z XVIII wieku, ale nie nastawiajcie się na jakieś arcydzieła.

,, (…) wolność można świętować, ale z bliską osobą, nigdy w samotności, bo wtedy nie ma ona wymiaru radości, lecz żałoby”

,,Pod sztandarem miłości” to drugi tom ,,Pożegnania z ojczyzną” Renaty Czarneckiej. Po odwołaniu ambasadora Sieversa jego była kochanka, Helena Radziwiłłowa, próbuje utrzymać wpływy na dworze carycy Katarzyny i zapewnić przyszłość swoim dzieciom. Gdy księżna zastanawia się za jakiego Rosjanina wydać swoją córkę Krystynę, jej nastawiony antyrosyjsko syn Ludwik powraca do...