Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Marii Antoninie daleko było do zostania postacią ukochaną przez lud. Trudno nawet stwierdzić, że nastawienie paryżan do królowej było przynajmniej neutralne. Ludzie obojętni nie przeprowadzają bowiem kilku (nieudanych) zamachów, nie ścinają głów na gilotynie. Nie obrzucają obelgami. Maria Antonina była postacią powszechnie znienawidzoną. Z pewnością wpływ na taki stan rzeczy miał fakt, że była Austriaczką. Czy jednak naprawdę była także niemalże powtorem? Osobą próżną, zapatrzoną w kosztowności i przepych, obojętną na cierpienie innych? Czy tragiczną śmierć królowej można tym właśnie usprawiedliwić? Przeszło dwieście lat po tym wydarzeniu dalej można napotkać równie krzywdzące poglądy. Prawdziwa osobowość i motywacje Marii Antoniny zginęły bowiem w chaosie Wielkiej Rewolucji i w trudnych czasach, w jakich przyszło jej rządzić razem z dość niekompetentnym mężem, Ludwikiem XVI. Na szczęście można zaobserwować próby humanizacji tej postaci, obiektywnego ukazania jej życia. "Tajemny dziennik Marii Antoniny" nie jest biografią, co podkreśla sama autorka. Ta powieść, dość luźno oparta na faktach (i niektórych niepotwierdzonych teoriach) ma za zadanie przybliżyć życie królowej, ukazanie jej jako zwykłego człowieka. Konstrukcja książki sprawdza się przy tym bardzo dobrze - śledząc kolejne wpisy do dziennika śledzimy kolejne mijające miesiące i lata - zaczynając od wiedeńskiego pałacu na francuskim więzieniu kończąc. Lekturę czyta się względnie szybko, mało jest w niej momentów nużących. Jest to między innymi zasługa, jak wspomniałam, wykorzystania niepotwierdzonych hipotez historycznych czy nadinterpretacji faktów - jak np. kwestia domniemanego romansu władczyni z Alexem Fersenem (podróż do Szwecji jest całkowicie zmyślona i nieprawdopodobna). Niektóre wątki są fikcyjne i przerysowane do granic możliwości (Amelia, Eryk). Odrobinę irytowała mnie konieczność sprawdzania co zawartego w powieści pokrywa się z prawdą historyczną, a co nie - ale jak zostało to już kilkakrotnie wspomniane, zgodność z wszystkimi wydarzeniami z przeszłości nie jest celem autorki. Oprócz dostarczenia rozrywki dzieło Carolly Erickson zdołało wzbudzić we mnie zainteresowanie postacią Marii Antoniny i chęć zapoznania się z jej profesjonalną biografią. Królowa bowiem bez wątpienia miała wady. Była próżna, lubiła bogactwo, być może zdradzała Ludwika XVI. Była jednak także cudzoziemką, która przybyła do obcego jej kraju. Kochającą matką dbającą o rodzinę. Ofiarą brutalnej i gwałtownej Rewolucji. Niezależnie od przywar, nikt bowiem nie zasługiwał na morderstwo najbliższych, fałszywe oskarżenie o molestowanie własnego dziecka, a wreszcie tragiczny koniec pod ostrzem gilotyny. Polecam przeczytać "Tajemny dziennik Marii Antoniny" z przymrużeniem oka, jako łagodne wprowadzenie do historii austriackiej monarchini i zachętę do samodzielnego zgłębienia tematu. Zwłaszcza biorąc pod uwagę, że nic nie jest czarno-białe, jak na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać.