Autor już na początku informuje czytelnika, że książka powstała pod wpływem sporów wielkich filozofów i ma na celu, przedstawiając problemy filozoficzne i moralne, skłonić odbiorcę do własnych przemyśleń. Ciekawe, bo ja odniosłam zupełnie inne wrażenie. Z każdą stroną byłam coraz bardziej przekonana, że Julian Baggini próbuje mi swoje poglądy wmówić…

Książka jest przygotowana w ciekawy sposób i to pod każdym względem. Już intrygujący tytuł oraz świetna szata graficzna przyciągają oko i zachęcają do lektury. Wewnątrz znajdziemy dokładnie sto „eksperymentów myślowych”, czyli krótkich historii prezentujących konkretne problemy, napisanych zwięźle, często zabawnie. Niektóre są tak nieprawdopodobne, że bardziej przypominają powieść fantastyczną niż wprowadzenie do filozoficznego zagadnienia! Wszystkie jednak mają na celu w jasny sposób przedstawić istotę problemu. Autor jako inspiracji używał wielokrotnie dzieł wielkich filozofów, do których odsyła w przypisach. I tu, niestety, kończą się moje zachwyty.

Każdemu z opisanych eksperymentów towarzyszy wyjaśnienie autora. Precyzuje on, jaki problem został ukryty w krótkiej narracji, czasem opowiada jak próbowano go rozwiązać na przestrzeni lat, ale niestety, równie często, sugeruje swoje własne rozwiązanie. A to przeczy założeniom książki.
Abstrahując od faktu, że trudno mi się zgodzić z wieloma poglądami autora z racji moich własnych, w niektórych miejscach muszę protestować. Po pierwsze odniosłam wrażenie, że usilnie próbował dowieść nieistnienia Boga, czego z przyczyn naukowych, uczynić nie można (podobnie jak nie można dowieść istnienia). Po drugie stwierdza on, że podstawą istnienia człowieka jest „ciągłość psychiczna”. Co więc powiedzieć o ludziach umysłowo chorych, upośledzonych lub cierpiących na zanik pamięci? Że nie istnieją albo nie są ludźmi? Po trzecie – zaskakuje mnie stwierdzenie, że człowiek to tylko ciało, bez duszy, a może nawet bez umysłu. Autor twierdzi, że „większość wykształconych ludzi” nie ceni sobie poglądu o złożonej naturze człowieka, co więcej, został on już dawno odrzucony na rzecz fizykalizmu i uznany za nienaukowy… Ciekawa jestem, na jakiej podstawie wypowiada on tak radykalne słowa, kiedy w rzeczywistości wiele dziedzin naukowych taki pogląd głosi.

Podsumowując, powiem, że owszem, „Żuk w pudełku…” zmusił mnie do przemyśleń i dalszych poszukiwań, ale też wielokrotnie rozczarował powierzchownym lub jednostronnym podejściem do zagadnienia. Obawiam się też, że czytelnicy bez podstawowego minimum wiedzy filozoficznej mogą zbyt łatwo ulec sugestiom autora…

Katarzyna Marondel