Drugi tom podobał mi się jeszcze bardziej. Może sprawiła to skłonność Muratowa do dolnych rejonów (w opozycji Północ-Południe, nie w anatomii),skutkująca pisanymi bardziej od serca i w efekcie lepiej za serce chwytającymi opisami. Może porywająca opowieść o Perugii, która nigdy nie doszła do potęgi, nieustannie wstrząsana bratobójczymi walkami wewnętrznymi. Może pociągająca, romantyczna wizja klasztoru przyszłości na wzór dawnego Monte Oliveto Maggiore, skupiającego duchową i intelektualną arystokrację. Mam w każdym razie wrażenie, że opowieść jest tu płynniejsza, płynnością nieomal niedoścignioną. I to nie fachowa, choć przecież niezaprzeczalna wiedza Muratowa sprawia, że chciałoby się w nim widzieć towarzysza, najlepiej podróży, lecz jego wyrozumiały humanizm i zdolność dostrzegania piękna w rzeczach i zjawiskach prostych.
I nawet do tej hiperbolicznej, śmieszącej nieco z początku konwencji można się przyzwyczaić, uznać ją za element zachwytu w pełni należnego cudom włoskiego buta. Choć zatem Muratow największym spośród malarzy tytułuje w swej pracy co najmniej kilku artystów, trzeba mu wierzyć, że gdy obcuje się z dziełem jednego z nich, nie sposób sobie wyobrazić, by ktokolwiek mógł dorównać jego maestrii.
Świetnie dobrane i porozmieszczane obszerne cytaty jeszcze lepiej pozwalają wczuć się w klimat nie tylko Włoch, ale i minionych epok, a wehikuł czasu jest co najmniej dwubiegowy, bo przenosi czytelnika zarówno sto lat wstecz, czyli do momentu sprzed zniszczeń, jakich doznała Italia głównie w 1943 roku, jak i do epoki trecenta, quattrocenta i cinquecenta.
Cuda stworzone przez Matkę Naturę opisuje Muratow z nie mniejszym uznaniem niż te, które są dziełem rąk ludzkich; umiejętne przemieszanie zachwytów nad jednymi i drugimi pozwala utrzymać w odbiorcy napięcie i równowagę, choć te pozornie zdają się wykluczać.
W swej całej karierze czytelniczej napotkałem jedynie kilka książek, do których z pewnością wrócę. „Obrazy Włoch” są może pierwszą, do której nie tylko wrócę, ale będę wracał.

Drugi tom podobał mi się jeszcze bardziej. Może sprawiła to skłonność Muratowa do dolnych rejonów (w opozycji Północ-Południe, nie w anatomii),skutkująca pisanymi bardziej od serca i w efekcie lepiej za serce chwytającymi opisami. Może porywająca opowieść o Perugii, która nigdy nie doszła do potęgi, nieustannie wstrząsana bratobójczymi walkami wewnętrznymi. Może...