Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Być może jedyny słuszny komentarz do "Wiecznego męża" mógłby stanowić zestaw kilku ironicznych słów "nonszalancko przecedzonych przez zęby". Pełnych ukrytej złośliwości wobec świata i ludzi, wskazujących wszelkie ich niedomagania, a nawet kalectwo (zarówno fizyczne, jak i moralne). Zaprawionych goryczą i drwiną, zamiast rozczulaniem się nad nimi. Bogatych we wszelkie odcienie sarkazmu, trochę wyzywających, a trochę komicznych- ale zawsze punktujących wszystkie te "słabostki" i "skłonności", których Dostojewski w tak przenikliwy sposób w "Wiecznym mężu" dotyka. Być może wydaje się, że to słuszna opcja, ale u Dostojewskiego słowo klucz to owo "wydaje się", bo tyle samo tutaj pewności, co aluzyjności, tyle samo oczywistości, co i dwuznaczności. I jakże łatwo o spłaszczenie, spaczenie i nadinterpretację. . Wydaje się, że Paweł Pawłowicz to tylko taki "wieczny mąż". Wydaje się, że jego pajacowanie to rodzaj fanfaronady. Wydaje się, że Wielczaninow to jedynie zmęczony życiem cynik, z pewnymi objawami nerwowości i hipochondrii. W końcu - wydaje się - że miłość to miłość, nienawiść to nienawiść, szlachetność to szlachetność, żałoba to żałoba, a "rzucić się w objęcia i zapłakać" musi oznaczać, że skończy się to łzami, a nie... kolejną wątpliwością do interpretacji dla czytelnika. Szybko także okazać się może, że wszystko to rodzaj złudzenia, majaku, wyzwania, jakie pisarz stawia przed nami - z dopiskiem między wierszami - "to tylko" ŻYCIE i LUDZIE. Zaczepnie trochę, szelmowsko, ale z właściwą sobie głębią. I mimo wszystko- smutkiem pośród wszystkich tych śmieszkowań i chichotań... . "Wieczny mąż" - pomimo niewielkiej objętości - nie jest powieścią kameralną. Cała galeria postaci, która się tutaj pojawia- ma swoją konkretną rolę do odegrania- ukazać skrajności, obrzydliwości, żałosność, błądzenie, upadanie, wątpienie, szaleństwo, obłęd - całą "komedię życia"- "prawdziwy stan rzeczy"- ludzkiego losu. Pod pokładami kolejnych warstw ironii, a nawet kpiny- kryje się jednak pewna myśl, a raczej przypuszczenie- że za tym wszystkim kryć się może przecież tylko... potrzeba kochania kogoś. A raczej... przynależności do kogoś... Ale to tylko być może... Polecam.