C. Auguste Dupin

Szlachcic uwielbiający rozwiązywać zagadki kryminalne. Często nazywany pierwszym detektywem w historii literatury, zajmował się rozwikływaniem tajemniczych spraw amatorsko (i choć z tego powodu trudno go nazwać prywatnym detektywem, to jako jego pierwowzór znalazł się w tym zestawieniu). Postać C. Auguste’a Dupina stworzył Edgar Allan Poe, po raz pierwszy pojawia się ona w noweli „Morderstwo na Rue Morgue” z 1841 roku. Dupin, podobnie jak później Sherlock Holmes czy Herkules Poirot, był mistrzem dedukcji, potrafił wnikliwie obserwować otoczenie, a na podstawie drobiazgów, na które nikt inny nie zwróciłby uwagi, dochodził do bardzo ważnych wniosków. Podobnie jak detektyw Poirot wobec inspektora Jappa, Dupin uwielbiał okazywać swoją intelektualną wyższość panu G., prefektowi paryskiej policji. Detektyw chętnie podejmował też nowe wyzwania, a im zagadka wydawała się trudniejsza, z tym większym entuzjazmem przystępował do jej rozwiązywania.

Arthur Conan Doyle, który stworzył Sherlocka Holmesa pół wieku później, nawiązał zresztą w „Studium w szkarłacie” do postaci Dupina. Doktor Watson porównuje swojego przyjaciela właśnie do tej postaci, na co jednak Sherlock, z właściwym sobie brakiem skromności, odpowiada:

Jak napisał o „Morderstwie na Rue Morgue” (ocena 6,2/10) użytkownik ThePolishCowboy:

Herkules Poirot

Zestawienia książkowych detektywów nie mogłabym nie zacząć od Herkulesa Poirot – jajogłowego Belga zachwycającego innych (a przede wszystkim samego siebie) pracą swoich szarych komórek. Postać stworzona przez Agathę Christie po raz pierwszy pojawiła się w powieści „Tajemnicza historia w Styles” z 1920 roku, choć większy rozgłos zyskało „Zabójstwo Rogera Ackroyda” z roku 1926. Po raz ostatni czytelnicy mogli podziwiać inteligencję i spryt Poirota w wydanej w 1975 roku „Kurtynie”. Warto jednak dodać, że spadkobiercy Agathy Christie zgodzili się na to, by Sophie Hannah przywróciła detektywa do życia i pisała kolejne książki z jego udziałem – do tej pory ukazały się cztery powieści z cyklu „Nowe sprawy Herkulesa Poirota”.

Belgijski detektyw, który pojawił się w ponad 30 książkach Christie na przestrzeni aż 55 lat, to postać, która może budzić podziw swoją nieustępliwością w dążeniu do rozwiązania danych zagadek, uważnością w obserwowaniu innych ludzi i umiejętnym interpretowaniu ich zachowań. Sam Poirot również doskonale zdaje sobie sprawę ze swoich zalet i nierzadko daje odczuć innym osobom (biedny kapitan Hastings!), że czuje się od nich po prostu mądrzejszy. No i bardzo dużą wagę przykłada do swoich perfekcyjnie ułożonych wąsów i butów, które zawsze stara się mieć czyste i lśniące. Poirot bywa więc i interesujący, i irytujący, co potwierdziła Agatha Christie, która większą sympatią darzyła inną ze swoich postaci – pannę Marple.

Powieścią z cyklu o Herkulesie Poirot, która uzyskała w serwisie lubimyczytać.pl najwyższą ocenę, jest „Morderstwo w Orient Expressie” (7,8/10). Jak napisała o niej użytkowniczka MrM:

Książka utkwiła mi w pamięci, choć czytałam ją stosunkowo dawno. Do dziś pamiętam emocje, które towarzyszyły mi podczas lektury. Spośród kilku książek Christie, które przeczytałam – ta jest najlepsza. Rozwiązanie zagadki było naprawdę satysfakcjonujące i do ostatnich chwil się go nie spodziewałam.

Philip Marlowe

Marlowe – miłośnik alkoholu, cygar i pięknych kobiet, człowiek o ironicznym poczuciu humoru – po raz pierwszy pojawił się na kartach książek Raymonda Chandlera w 1939 roku, w powieści „Głęboki sen”. Co ciekawe, z czasem detektyw stał się tak znaną postacią, że ostatnią z książek z jego udziałem dokończył po śmierci Chandlera Robert B. Parker. Sam Chandler twierdził, że istotą postaci Marlowe’a jest fakt, iż ten żyje pracą. I choć, jak każdy człowiek, musi on coś zjeść, wyspać się czy ubrać, to czytelnicy nie doczekają się ustabilizowania jego życia prywatnego. Marlowe miał więc wiele partnerek, ale jego sprawy osobiste zawsze pozostawały w cieniu, na pierwszym planie była praca. Philip miał się nigdy nie ożenić. A jednak koniec końców stało się zupełnie inaczej – detektyw w „Tajemnicach Poodle Springs” (choć to właśnie ostatnia książka Chandlera, dokończona przez Parkera, to jednak ten pierwszy zbudował jej szkielet) nie tylko ma żonę, ale jest nią na dodatek Linda Potter. Inny pisarz, Ed McBain, nazwał ją nawet „jedną z najmniej udanych i najmniej atrakcyjnych postaci kobiecych stworzonych przez Chandlera”.

Zanim jednak Marlowe się ustatkował, żył i zachowywał się tak, że to właśnie jego postać stała się wzorem dla wielu innych książkowych detektywów w przyszłości. Mężczyzna był samotnym i pełnym wewnętrznego smutku człowiekiem, który na zewnątrz sprawiał wrażenie cynicznego bawidamka, z dużą częstotliwością rzucającego kolejne cięte żarty wobec swoich rozmówców. Ten mający skomplikowane relacje z kobietami i policją człowiek wewnątrz pozostawał jednak (trochę posiniaczonym) romantykiem, spędzającym wolny czas na czytaniu i graniu w szachy. Kiedyś pracował dla prokuratora okręgowego, jednak zwolniono go za niesubordynację. Motyw zdolnego buntownika, który postanawia dochodzić sprawiedliwości, pracując na własne konto, do dzisiaj nie stracił w powieściach detektywistycznych (i nie tylko) na aktualności.

Najlepiej oceniane przez użytkowników lubimyczytać.pl z cyklu z Marlowe’em „Długie pożegnanie” (ocena 7,3/10) otrzymało od Robert Ziębińskiego taką opinię:

Enola Holmes

„Enola to wspaniała, wyjątkowa (…) bohaterka. Przesuń się, Sherlocku!” – napisał magazyn „School Library Journal” po tym, jak Nancy Springer wydała swoją pierwszą powieść o młodszej siostrze słynnego detektywa, „Sprawę zaginionego markiza”. Choć powieści są współczesne, ich akcja rozgrywa się w XIX-wiecznej Anglii, w której prym wśród książkowych detektywów wiódł właśnie wspomniany wyżej Sherlock Holmes. Nancy Springer stworzyła postać jego młodszej siostry, której życie – jako (dorastającej) kobiety – w tamtych czasach nie było najłatwiejsze. Gdy w dniu urodzin nastolatki jej matka postanowiła opuścić rodzinny dom, zostawiając ją jednak z niemałą sumą pieniędzy, dziewczyna postanowiła, że zrobi wszystko, by odnaleźć rodzicielkę. A przy okazji uwolnić się spod niechcianej kurateli starszych braci, którzy przyszłość młodej panienki widzieli inaczej niż ona sama.

Enola trafiła więc do Londynu, gdzie nie tylko szukała matki, ale i rozwiązywała zagadki, prowadząc agencję detektywistyczną pod męskim pseudonimem. Nikt by przecież kobiecie, na dodatek nieletniej, nie pozwolił na to, by prowadziła własną firmę. Owego mężczyzny nigdy nigdzie nie widziano, za to wszystkie jego sprawy rozwiązuje tak naprawdę właśnie Enola. A tych jest niemało: najpierw znika markiz, potem księżna, pojawiają się złowieszcze bukiety i tajemnicze wachlarze. Nastolatka dzięki swojej inteligencji, sprytowi, odwadze rozwiązuje wszystkie zagadki, które ma do rozwikłania. W detektywistycznej sztuce radzi sobie nawet lepiej niż jej słynny brat.

O „Sprawie tajemniczego zniknięcia księżnej”, ocenionej przez czytelników na 8,0/10, użytkowniczka Eve25 napisała:

Cormoran Strike

J.K. Rowling już nieraz udowodniła, że świetnie sobie radzi w niejednym gatunku literackim. Najbardziej znana jest oczywiście jej seria (nie tylko) dla dzieci i młodzieży o Harrym Potterze, ale pisarka ma na swoim koncie również m.in. powieść obyczajową „Trafny wybór” czy książki o Cormoranie Strike’u, tworzone pod pseudonimem Robert Galbraith. Londyński detektyw kiedyś studiował na Oxfordzie, ale przerwał naukę, by wstąpić do armii. Podczas akcji w Afganistanie stracił nogę, dlatego korzysta z protezy, co wiąże się dla niego z niemałym bólem i powoduje dodatkowe trudności w prowadzeniu śledztw. Cormoran pracuje razem z Robin Ellacott, która z asystentki staje się równoprawną wspólniczką. I z którą łączą mężczyznę skomplikowane relacje prywatne, jednak na polu zawodowym duet ten radzi sobie świetnie.

Strike nie ma przekonania do najnowszych technologii, woli skupiać się na tradycyjnych metodach śledztwa: obserwowaniu konkretnych osób, zdobywaniu na ich temat informacji, nie za sprawą internetu, ale np. od związanych z nimi ludzi. Świadomość własnej niesprawności fizycznej nierzadko budzi w Cormoranie złość, detektyw bywa gwałtowny w swoich działaniach, zawsze stara się postępować uczciwie, znaleźć jak najwięcej możliwych tropów, mogących prowadzić do rozwiązania zleconej sprawy. Choć jego ojciec to prawdziwa gwiazda, a i on nieraz – dzięki rozwiązanym śledztwom – stał się bohaterem mediów, to nienawidzi wręcz znajdować się w centrum zainteresowania.

Spośród wszystkich powieści o Strike’u najwyżej oceniona przez użytkowników lubimyczytać.pl została „Niespokojna krew” – piąty z tomów. Użytkowniczka Bookalicious napisała o nim (jak i o całym cyklu) tak:

A których prywatnych detektywów z książek wy lubicie najbardziej? Czekam na wasze propozycje w komentarzach!