Komiks, czyli inspiracja dla filmów oraz seriali – moda na adaptacje

Żyjemy w czasach prawdziwego renesansu telewizji, gdy coraz więcej produkcji jest inspirowanych komiksami. Z jednej strony seriale Marvela, choćby „Daredevil” czy „Jessica Jones”, a niedawno „WandaVision” czy „Falcon i Zimowy Żołnierz”. Z drugiej – DCComics, a więc „Gotham”, „Tytani”, jak również „Doom Patrol”. Superbohaterowie zdominowali także kina – przykładem choćby kolejne części z serii „Avengers”, niedługo kolejny „Batman” czy oczekiwany „Suicide Squad”.

Wielkie wytwórnie i przedstawiciele platform streamingowych platform kochają komiksowe opowieści z bardzo różnych wydawnictw: „The Umbrella Academy”, „The Walking Dead”, „The Boys”, „Asterix”, „Chilling Adventures of Sabrina”, a wkrótce „Sandman” to tylko kilka głośnych przykładów. Moda na kinowo-telewizyjne adaptacje trwa w najlepsze. Okazuje się jednak, że zyskuje na niej nie tylko kino, ale również, coraz częściej, literatura.

Słowo-obraz, połączenie malarstwa i literatury

Na kartach opowieści rysunkowych literatura łączy się ze zróżnicowanymi elementami plastycznymi, a nawet filmowymi środkami wyrazu, gdy myślimy o sferze narracyjnej. Twórcy komiksów często używają zresztą porównania, że artysta specjalizujący się w takiej formie musi spełniać rolę oświetleniowca, montażysty, scenografa, operatora i, rzecz jasna, reżysera. Misterna sztuka, ot co, w której liczy się pomysł, koncepcja, ale równocześnie kompozycja.

Wzory zapisane w powieściach i opowiadaniach mogą stać się podstawą bardzo interesujących eksperymentów artystycznych. Komiks daje bardzo wiele możliwości na adaptacje, a co za tym idzie, również interpretacje. Niepozorne historie obrazkowe układane w sekwencyjny sposób na przełomie XIX i XX wieku w gazetach codziennych w ciągu kilku następnych dekad przekształciły się w sztukę – zarówno artystyczną, jak i rozrywkową. To naprawdę niezwykłe połączenie malarstwa i literatury.

Klasyka literatury, czyli książki, które stały się komiksami

Komiksowe adaptacje literatury potrafią być fascynujące, czasami zaskakujące, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że podstawą dla rysownika i scenarzysty może być właściwie każdy tekst kultury – zaczynając od Biblii, przez dzieła Lovecrafta czy kryminalne Millenium, aż po naszego „Wiedźmina”. Na półkach księgarń coraz więcej tytułów odnosi się zresztą do literackiego dziedzictwa. Wykorzystywanie fabularnych wzorów ze znanych książek sprawia, że opowieści zyskują nowe życie, kolejne odczytania.

Niektórzy autorzy, choćby Agatha Christie czy Arthur Conan Doyle, osiągnęli w tym sensie nieśmiertelność, bo pamięć o nich, a także ich dziełach, trwa aż do dzisiaj. Komiksy na podstawie bestsellerowych opowiadań detektywistycznych – „Morderstwo w Orient Expressie”, „Śmierć na Nilu”, a także nieoczywiste wariacje związane z postacią Holmesa, na przykład „Sherlock Holmes i wampiry Londynu”, to tylko niektóre z wybranych przykładów.

George Orwell, czyli rzeczywistość Wielkiego Brata

Inspiracją dla twórców mogą być dzieła, ale także życie zapisane w biografiach. Dobrym przykładem jest tutaj „Orwell”. Biograficzny komiks Sébastiena Verdiera i legendarnego francuskiego scenarzysty Pierre'a Christina (współautora m.in. serii „Valerian") zabiera nas w te miejsca, pokazując, jaki miały wpływ na twórczość autora „Folwarku zwierzęcego” czy „W hołdzie Katalonii”. Prozatorskie utwory Orwella, wspomniany „Folwark” czy kultowy rok „Rok 1984” zostały zresztą zaadaptowane.

Z kolei „Rok 1984. Powieść graficzna” to wierne, a równocześnie ciekawe formalne odczytanie kanonicznej książki. Dzięki sugestywnej, wciągającej adaptacji Fido Nestiego, wizja dystopijnego arcydzieła George'a Orwella zapewnia nową perspektywę dla długoletnich fanów, ale jest także doskonałym punktem wyjścia zarówno dla młodych czytelników, jak i dorosłych, którzy jeszcze nie odkryli tej kultowej historii, nadal tak wstrząsająco aktualnej. Twórczość brytyjskiego pisarza i publicysty z czasem tylko zyskuje zresztą na znaczeniu.

Frank Herbert, Stanisław Lem – kosmiczne opowieści mistrzów

Jak rozwija się cywilizacja człowieka? Czy naprawdę jesteśmy sami w kosmosie? Na czym polega zagrożenie i jakie są szanse związane z rozwojem nauki, choćby biogenetyki. Między innymi nad takimi kwestiami zastanawiają się mistrzowie science fiction. Isaac Asimov, Robert A.Heinlen, Arthur C. Clarke czy nasz nieodżałowany mistrz, Stanisław Lem, który jest patronem roku 2021. Autor „Bajek robotów” stał się inspiracją także dla komiksowych artystów.

Komiks Rafała Mikołajczyka „Niezwyciężony” jest graficzną adaptacją powieści Stanisława Lema, z gatunku hard science fiction, wydanej w 1964 roku. Tytułowy Niezwyciężony to krążownik międzygalaktyczny wysłany na planetę Regis III z misją odnalezienia Kondora – zaginionej w niewyjaśnionych okolicznościach bliźniaczej jednostki, z którą utracono kontakt wkrótce po jej wylądowaniu na planecie. To niesamowicie określony świat – tajemniczy, dziki, niebezpieczny, fascynujący, który sprawia, że chce się poznawać sekrety kosmosu.

Nowe życie zyskał również Frank Herbert, klasyk fantastyki, znany przede wszystkim jako autor wielokrotnie nagradzanej serii powieści „Kroniki Diuny”. I to właśnie „Diuna” – arcydzieło science fiction, którego akcja, osadzona w dalekiej przyszłości, rozgrywa się w feudalnym międzygwiezdnym społeczeństwie – stała się podstawą komiksu „Diuna. Powieść graficzna”. Wydana po raz pierwszy w 1965 roku, a teraz wiernie zaadaptowana na powieść graficzną przez bestsellerowych autorów „New York Timesa” – Briana Herberta, syna Franka, oraz Kevina J. Andersona. Książka ta zgłębia złożone, wielowarstwowe interakcje polityki, religii, ekologii, technologii i ludzkich emocji, podczas gdy siły Imperium walczą ze sobą o kontrolę nad Arrakis.

Lovecraft i Poe – mistrzowie horroru i fantastyki grozy

Co stanowi źródło pierwotnego zła? Czy upiorne istoty z sennych koszmarów, strzygi, widziadła, wilkołaki i wampiry, mogą nawiedzać nas w rzeczywistości? A może symbolicznej formie? Mistrzowie horroru i fantastyki grozy, na przykład H.P. Lovecraft, pomysłodawca mitologii Cthulhu, a wcześniej Edgar Allan Poe, wybitny przedstawiciel czarnego romantyzmu w literaturze, potrafili zapisywać prowokujące tematy w niezwyczajnej formule.

Lovecraft, nazywany niekiedy Samotnikiem z Providence, inspiruje rzesze twórców. Nie tylko tych, którzy wywodzą się z kręgu kultury anglosaskiej. Jednotomowy komiks „H.P. Lovecraft OGAR i inne opowiadania” w adaptacji TanabeGou, japońskiego artysty specjalizującego się w mandze, składa się z trzech niezależnych historii będących adaptacjami opowiadań: „Świątynia”, „Ogar” oraz „Zapomniane miasto”. Przekleństwo, strach przed nieznanym, oswajanie śmierci, klasyczne motywy charakterystyczne dla Lovecrafta, znalazły swoje odbicie w komiksowej formule.

Z kolei Edgar Allan Poe, nowelista, krytyk literacki, prozaik, poeta, znalazł godnego naśladowcę w osobie Richarda Corbena, którego przyjęto w szeregi najwybitniejszych twórców komiksowych Will Eisner Hall of Fame i uhonorowano główną nagrodą festiwalu komiksowego Angoulême w 2018 roku. Amerykański grafik i scenarzysta postanowił ożywić swoje ulubione opowieści Edgara Allana Poego. W albumie „Duchy zmarłych” zebrano szesnaście kolorowych komiksów wielokrotnie nagradzanego i uznanego twórcy. Pośród nich znajdują się mistrzowskie adaptacje „Kruka”, „Maski Śmierci Szkarłatnej” oraz „Beczki Amontillada”.

Komiksowe książki, czyli opowieści, które zyskują na znaczeniu

Wielkość historii poznaje się między innymi po tym, jak chętnie i często sięgamy do znanych opowieści. W literaturze zapisano klasyczne motywy – wędrowca poszukującego swojego miejsca w świecie, uniwersalny temat przemijania, nieśmiertelnej miłości, walki dobra ze złem, odkrywania przeznaczenia – które stają się podstawą również dla komiksowych dzieł.

Fantasy, kryminał, horror, komedia, science fiction. W komiksach znajdziemy naprawdę unikatowe historie z bardzo różnych gatunków. Coraz częściej podstawą graficznych opowieści jest klasyka literatury. Dzieła George’a Orwella, Stanisława Lema, Edgara Allana Poe czy Franka Herberta inspirują scenarzystów i rysowników, którzy realizują komiksowe wersje kultowych książek. A to tylko kilka z wybranych przykładów, bo na rynku pojawiają się coraz to nowe opowieści, które z czasem tylko zyskują na znaczeniu.