„Poczuła, jak piecze ją skóra, jak robi jej się gorąco. A więc była żabą, gotowaną przez lata. Jak mogła to przeoczyć? Zrobiło jej się słabo, zwątpiła, czy da jeszcze radę, czy zdąży wyskoczyć, zanim woda osiągnie punkt krytyczny”.

Szczerze powiedziawszy, już dawno nie spotkałem takiej książki, o której nie wiedziałem, co myśleć. Mam tutaj na myśli najnowszą powieść Krystyna Januszewskiej pod tytułem „Zniknij z moich oczu”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka. Autorka jest już dobrze znana czytelnikom, choć to moje pierwsze spotkanie z jej twórczością.

Podczas lektury sam sobie zadawałem dwa pytania: o czym jest ta powieść i czy mi się podoba? Odpowiedzi wcale nie były dla mnie oczywiste. Musiałem przeczytać spory fragment książki, aby zrozumieć styl autorki i fabułę. Spora liczba bohaterów i przeskoki czasowe nie ułatwiły mi tego zadania. Według mnie z treścią książki nie za wiele wspólnego ma tak okładka, jak i opis wydawcy.

Cała historia zaczyna się w roku dwa tysiące trzecim, gdy Lena porządkuje rzeczy matki po jej śmierci. Na komputerze znajduje dziwne zapiski. Okazują się one dotyczyć tajemniczej sprawy sprzed lat. W ten sposób poznajemy główną (sam się zastanawiam, czy można ją tak określić) bohaterkę, czyli Joannę. Była ona serdeczną przyjaciółką Zofii, matki Leny. Pewnego razu Joanna wyjechała do Włoch, aby pomóc choremu synowi. To miała być krótka podróż. Jednak tak się nie stało. Joanna nigdy z Włoch nie wróciła. Nigdy nie skontaktowała się z rodziną. Zofia w swoich zapiskach rekonstruowała poszukiwania zaginionej i wszystko to, co jej było wiadomo o sprawie.

W ten sposób poznajemy burzliwą historię rodziny Joanny, która miała męża i trójkę dzieci. Chociaż sama Joanna i jej mąż byli psychologami, to jednak zawód nie pomagał im w codziennym życiu. Ich rodzina była zlepkiem ambicji, skrywanej frustracji, wzajemnej niechęci i wielkiej tajemnicy, która nigdy nie miała wyjść na jaw. Joanna – jak wiele kobiet i mężczyzn – czuła się źle w małżeństwie. Czuła się więźniem – właśnie to określenie wydaje mi się najwłaściwsze. Gdy jesteśmy młodzi, wydaje nam się, że podbijemy świat – tymczasem mija parę lat i kończymy w rodzinie, którą niby sami tworzymy, a w której się dusimy. Mieliśmy być „kimś” a tu tylko małżonek, dzieci i zwykła codzienność.

Świetnie ilustrują to przypadki dzieci Joanny. Chociaż każde z nich wybrało inną drogę życiową, każde okazuje się równie nieszczęśliwe. Filip – wszechstronnie wykształcony, mógł studiować na najlepszych uczelniach świata, a robi licencjat w Szczecinie. Ewa – chciała robić karierę w mieście, skończyła gdzieś w Bieszczadach, jako żona leśniczego. Marta – matka samotnie wychowująca dziecko, bez powodzenia w sprawach uczuciowych.

Jak na całej rodzinie odbije się zaginięcie Joanny? Czy skłoni ich do refleksji? Czy zmienią coś w swoim życiu? Wreszcie – dlaczego Joanna zaginęła? Czy policja z trzech państw naprawdę nie może wpaść na jej trop?

Gdy już zrozumiałem, o co w książce chodzi, to bardzo mi się spodobała. Nie jest to w żadnym razie kryminał ani romans. To raczej literatura obyczajowa, z wieloma wątkami pobocznymi (może zbyt wieloma), z wieloma bohaterami, których postępowanie może wydawać się nam dziwne, niezrozumiałe czy zwyczajnie głupie. Cała historia zaginięcia i poszukiwań Joanny to tak naprawdę zbieg zadziwiających okoliczności, wręcz surrealistycznych. Podobnie jak zakończenie powieści.

„Zniknij z moich oczu” to doprawdy interesująca książka. Na blisko pięciuset stronach Krystyna Januszewska dokonała tak naprawdę wiwisekcji rodziny. Przyjrzała się z bardzo bliska wyborom Joanny, jej dzieci, męża, Leny. Co zobaczyła? Zobaczyła mieszaninę lęku, nadziei, poczucia bezradności. Zobaczyła rozpaczliwą walkę o własne szczęście. W tym miejscu nasuwa się pytanie – czy mamy prawo do szczęścia kosztem innych? Myślę tu głównie o postępowaniu Joanny i Ewy. Czy rozumiemy ich wybory? Nawet jeśli, to raczej ich nie pochwalamy.

Jeśli mam dać odpowiedź na pytanie, czy polecam tę książkę, to będzie to odpowiedź twierdząca. Nie ukrywam jednak, że początkowo nie rozumiałem za bardzo, o co autorce chodzi. Kiedy jednak odnalazłem się w wykreowanym przez nią świecie, dałem się mu porwać. To jedna z bardziej oryginalnych powieści, jakie przeczytałem.

Wojciech Sobański