W ciągu ostatnich kilku miesięcy zmieniłem się, ale nikomu o tym nie powiedziałem. A niby po co miałbym mówić? Jeżeli się zmieniam, to przecie i tak nie pozostanę tym, kim byłem, a skoro jestem czymś innym niż dotąd, wtedy rzecz jasna, że nie mam znajomych. A zatem odkryłem niedawno, że posiadam wnętrze, o którym przedtem nie wiedziałem. Mówię na to świat wewnętrzny. Nie wiem jeszcze dokładnie, co się tam dzieje, ale staram się nie wpuszczać tam byle kogo, byle co. Póki co przyzwalam tam głównie na książki (nie żeby od razu w całości, nie jestem pożeraczem), z których czuję, że mogę coś wynieść. „Malte" wprzódy dopuszczałem cięgiem, słowo po słowie, zdanie po zdaniu. A potem z przestrachem dostrzegłem, że nawet nie w połowie lektury zamknąłem się na tę prozę, że kolejne strony nie mają w sobie prawie nic, co chciałbym przyjąć u siebie. Dlaczego?

Powieść poetycka. Tak, a więc to czytają ludzie, aby powdychać przenośni, myślałbym raczej, że można się tu od nich udusić. Widziałem takie książki. Widziałem pisarzy, którzy napisali kilka utworów w tym guście i stracili rachubę w klepaniu metafor. Dla nich cała rzecz w tym, aby wszystkie sensy były ukryte, niedosłowne, zawoalowane, a dopiero czytelnik wydobywał je na światło dzienne. Rilke nie popełnił tych błędów. To zasadniczo jego jedyna powieść, w niej zawarł summę tego, co miał do powiedzenia, a w swoich zabiegach stylistycznych jest subtelny, tzn. widać, że nie sili się na poetę, tylko faktycznie ma w sobie duszę poetycką. Wszystko, co w tej książce poetyckie, pociąga mnie.

Czy na przykład wiedzieli Państwo, że gdy będziemy szybko zmieniać twarze, to mogą się nam one skończyć przed czterdziestką? Ja nie wiedziałem. Nawet jeśli póki co trudno jeszcze wyobrazić sobie człowieka czterdziestoletniego (Czy istnieje życie po czterdziestce? – coraz częściej zadaję sobie to pytanie), to jednak perspektywa kogoś, kto przez lata chodzi z jedną, zużytą twarzą ma w sobie coś z tragizmu. A zdjąć taką twarz też nie wypada, bo co to za głowa bez twarzy... – To napisałem na kanwie rozważań z początku książki. Całkiem niepoślednie, prawda?

A jednak w którejś chwili powieść siada, zupełnie jak gdyby ktoś jednym dmuchnięciem zgasił świecę. Ja, jako czytelnik, najzwyczajniej w świecie tracę zainteresowanie. Bezpowrotnie. I nie potrafię wyjaśnić czemu. Z tego też powodu proszę nie patrzeć na moją prawie-na-pewno-zbyt-surową ocenę. To tylko cenzurka. Ręczę, że pierwsze kilkadziesiąt stron rzeczywiście wywołało na mnie piorunujące wrażenie, atoli wszystko potem stało się mi tak przykro obojętne. Proszę nie brać tej oceny do siebie, Panie Rilke. Jedyne co mogę powiedzieć, to że nic się nie stało. Nic się nie stało. Czy to pomoże? Nie, Panu chyba nie, Pan jest z tych, którzy utrzymują, że od mówienia tylko się krzywda dzieje... A więc zamilknę.

W ciągu ostatnich kilku miesięcy zmieniłem się, ale nikomu o tym nie powiedziałem. A niby po co miałbym mówić? Jeżeli się zmieniam, to przecie i tak nie pozostanę tym, kim byłem, a skoro jestem czymś innym niż dotąd, wtedy rzecz jasna, że nie mam znajomych. A zatem odkryłem niedawno, że posiadam wnętrze, o którym przedtem nie wiedziałem. Mówię na to świat wewnętrzny. Nie...