Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Podczas moich literackich podróży mogłem się już wielokrotnie przekonać o tym, że każde odebrane pojedyncze wrażenie może się stać ogromnym samodzielnym przeżyciem. Bytującym niezależnie od całości, w której jego osadzenie można tylko porównać do umieszczenia przydającej blasku całości perły. Takie wyznanie mogę poczynić również teraz, a nawet z jeszcze większą intensywnością mógłbym przysiąc, że Rainer Maria Rilke w swej duchowej wędrówce przewyższa wielu jego poprzedników. Oczywiście duchowość tego poety nie jest przy tym pozbawiona zmysłowych elementów. Widać pracowite drążenie wszystkich pokładów życia, aby ostatecznie dokopać się do tych jego najgłębszych warstw. To wszystko można odnaleźć w korespondencji jednego z największych poetów języka niemieckiego. Pójść jego śladami, otrzeć się o emocjonalny i twórczy ból, w zasadzie od początku życia towarzyszący temu, dla którego cielesność stanowiła wątłą przeszkodę na drodze do prawdziwej duchowej wielkości. Dla mnie osobiście to niesamowite przeżycie, dlatego zdecydowałem się na lekturę listów człowieka, nazywającego siebie samego strażnikiem samotności. Niechcący Rilke odsłonił przede mną kulisy swojej poetyckiej pracy, jego korespondencja ukazała mi niespotykaną już dzisiaj głębię. Przez kilka ostatnich dni byłem świadkiem poruszeń, wśród których poczułem się jak w powstałym w wyobrażonej przestrzeni azylu. Nie mam tu jednak na myśli czegoś powszedniego, widzę w tym raczej niespotykaną siłę twórcy, uwielbiającego stawiać w kontrze życie do śmierci. Promieniuje z tego żarliwe przekonanie o tym, że przywilejem istnienia jest również odczuwanie cierpienia. Świadczą o tym opisy stanów twórczych, ukochanych przez kogoś, dla którego sztuka nie zawsze była pobłażliwa. Rozrachunki z nierozwiązywalnymi problemami egzystencji, konflikt w relacji twórcy z jego dziełem. To wszystko widać jak na dłoni podczas zwierzeń przed ludźmi mniej lub bardziej znanych Rilkemu. Od jakiegoś czasu jestem zauroczony twórczością Rilkego, dlatego też z ogromnym zainteresowaniem przyglądam mu się jako człowiekowi ciągle nie dość mocno samotnemu. Ta książka pomogła mi niezmiernie, mogłem mocniej stanąć na gruncie samotności austriackiego poety, chyba zawsze mu przeznaczonej. Pomimo towarzyszących ludzkości obaw, wyczułem w osamotnieniu szansę na spotkanie głębokiej wartości. Swym ciepłym i żywym słownictwem Rilke niejako je obłaskawił, tysiącami form wrażliwości przybliżył istnienie czegoś potężniejszego, będącego nigdy nieustającym w działaniu prawem. Chociaż wolności twórczej austriackiego poety nie mogło nigdy nic ograniczać, to nadzwyczaj ciepło wyrażał się o śmierci. Ta jedna wymagała od niego dojrzałości ostatecznej, bezkompromisowej. Jego przygotowania do przeżywania sztuki, byłyby bez zrozumienia konieczności kresu o wiele mniej wartościowe. Według Rilkego życie jest ciągłą nauką umierania, mocno to w swej korespondencji akcentuje. Wyraźnie przekraczając przeciętność, boskie sprawy zamyka w ziemskich słowach i dobitnym ale uduchowionym językiem prowadzi ze swoimi korespondencyjnymi przyjaciółmi ciągłą walkę o wyłanianie się sztuki. Ze spraw związanych z prozą życia, z wojennym zagrożeniem, a na koniec z postępującej nieubłaganie choroby. Ależ to wszystko dojrzałe, cierpliwe, zrównoważone. Aż dziw, że pisze to ktoś potrafiący brać garściami z wrażliwości otaczającego go świata. Oblegało go tyle przeżyć, musiał i potrafił na nie wszystkie reagować. Jego relacja z wizyty u Lwa Tołstoja pachnie tak intensywnie a przechadzka z rosyjskim pisarzem urasta w moich oczach do rangi światowego wydarzenia. Te dwieście stron pokazało mi, jak wielkim nośnikiem wewnętrznego żaru mogą być słowa. Czuję, że nareszcie zostałem dopuszczony do tajemnicy. Nie zamierzam jednak poprzestać tylko na tym.