Eli McCullough w ciągu stu lat życia poznał Dziki Zachód od podszewki, zwłaszcza jego najmroczniejsze strony, pełne krwi i przemocy. U schyłku życia powraca wspomnieniami do tego, co osiągnął i do tego, co utracił. Choć ma liczne powody do dumy, to jednym z nich na pewno nie jest jego syn. Z pewnością więcej wspólnego ma z prawnuczką. To właśnie oni, Eli, Peter i Jeanne Anne, są głównymi bohaterami tej monumentalnej opowieści na trzy głosy. Poznajemy w niej historię rodziny na tle historii Dzikiego Zachodu – zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku jest to historia skąpana w żalu i we krwi.

„Syn” Philippa Meyera pokazuje czasy Dzikiego Zachodu odarte z hollywoodzkiej pozłoty. Akcja obejmuje okres od 1849 do 2012 roku i ukazuje wydarzenia z wielu perspektyw: osadnika, jeńca, Indianina, Rangersa, żołnierza, hodowcy bydła, potentata naftowego. Sukcesy i porażki Eli mają wpływ nie tylko na życie jego dzieci, ale też wnuków i prawnuków. I choć świat w tym czasie się zmienia, to niezmienne pozostają rodzinne żale i zadawnione urazy, a kwestia „winy” nie jest tu oczywista, ale zależna od subiektywnego spojrzenia każdej ze stron.

Poza ukazaniem złożonej historii rodziny najmocniejszą stroną powieści jest nakreślenie realiów życia w tamtych czasach, zwłaszcza życia wśród Indian (szczególnie ciekawy był opis nadawania imion u Komanczów oraz tego, do czego można użyć każdego skrawka zabitego bizona). „Syn” Meyera wyraźnie pokazuje, że „obcy” to „wróg”, a przynajmniej dopóki nie pozna się jego perspektywy. Autor kładzie duży nacisk na życie w zgodzie z naturą, a z drugiej strony na eksploatowanie i niszczenie przyrody. To opowieść o zmianach i o przemijaniu, o ciągłych napięciach i konfliktach, zarówno między Teksańczykami, Meksykanami i Indianami, jak i członkami rodziny. Każdemu z bohaterów daleko do ideału, ale też każdy w ten czy inny sposób budzi szacunek i sympatię.

Kolejną mocną stroną powieści jest jej język. Meyer tworzy słowami żywe obrazy. Za pozornie szorstkimi wypowiedziami bohaterów kryją się złożone aluzje, które odszyfrowujemy wraz z rozwojem akcji. Opisy wydarzeń są uderzające nie tyle przez swoją brutalność i szczegółowość, ile przez niedomówienia i przemilczenia. Dzięki temu poza akcją jest tu też miejsce na refleksję. W rezultacie „Syn” to o wiele więcej niż western – to przykład doskonałej literatury.

Agnieszka Kruk