"Szach musi odejść!" Ostatni szach Iranu okazał się despotą, tyranem, który zbudował państwo antyludzkie, okropne, złe. Przelał dużo krwi, zastraszył obywateli. Ludzie z roku na rok byli coraz ubożsi, coraz bardziej nieszczęśliwi. Korupcja, tortury, cenzura, bieda, analfabetyzm, marnotrawstwo - takimi określeniami można opisać jego rządy i to wszystko było w Iranie za czasów jego panowania na porządku dziennym. W końcu musiał uciec z kraju, a rewolucja napisała nowy rozdział w historii tego azjatyckiego, dużego państwa.
"W ciągu dwudziestu pięciu wieków swojej pisanej historii Irańczycy zawsze, wcześniej czy później, umieli wyprowadzić w pole tych, którzy sądzili, że będą rządzić nimi bezkarnie. Czasem muszą w tym celu posłużyć się bronią powstań i rewolucji i płacą wówczas tragiczną daninę krwi". Zapłacili tę daninę również w czasie rewolucji, która doprowadziła do upadku autorytarnych rządów ostatniego władcy z rodu Pahlavi. Historia Iranu jest niezwykle skomplikowana, usiana tragicznymi wydarzeniami, niełatwa pod wieloma względami. Fragment tej historii poznajemy w bardziej szczegółowy sposób dzięki tej znakomicie napisanej, świetnej i znaczącej książce Ryszarda Kapuścińskiego.
Książka podzielona została na trzy części. Pierwsza nosi tytuł "Karty, twarze, pola kwiatów", druga "Dagerotypy" (z tej części pochodzą oba zamieszczone w tej opinii cytaty),trzecia "Martwy płomień". Każda część poprzedzona została mottem z "Listów dzieci do Pana Boga" (Wyd. Pax, 1978). Oprócz walorów ściśle reportażowych w dziele znajdziemy mnóstwo bardzo interesujących obserwacji myśli, rozważań autora na tematy związane z zagadnieniami rewolucji, rządów jedynowładczych i tyranii oraz społeczeństwa Iranu. Cała książka niezwykle ciekawa, od pierwszej strony, od pierwszego akapitu.

"Szach musi odejść!" Ostatni szach Iranu okazał się despotą, tyranem, który zbudował państwo antyludzkie, okropne, złe. Przelał dużo krwi, zastraszył obywateli. Ludzie z roku na rok byli coraz ubożsi, coraz bardziej nieszczęśliwi. Korupcja, tortury, cenzura, bieda, analfabetyzm, marnotrawstwo - takimi określeniami można opisać jego rządy i to wszystko było w Iranie za...

Pomaga zrozumieć zarówno Iran jak i samą istotę tyranii

Pomaga zrozumieć zarówno Iran jak i samą istotę tyranii

"Iran - to była dwudziesta siódma rewolucja, jaką widziałem w Trzecim Świecie. W dymie i w huku zmieniali się władcy, upadały rządy, na fotelach zasiadali nowi ludzie. Ale jedno było niezmienne, niezniszczalne, boję się powiedzieć - wieczne: bezradność. Jakże mi te siedziby komitetów irańskich przypominały to, co widziałem w Boliwii i w Mozambiku, w Sudanie i w Beninie. Co robić? A ty wiesz, co robić? Ja? Nie wiem. A ty może wiesz? Ja? Poszedłbym na całość. Ale jak? Jak pójść na całość? Tak, to jest problem."

Fascynująca to książka i niech nikogo nie zmyli jej nikczemna objętość. W "Szachinszachu" Kapuściński realizuje się poetycko acz gęsto. Czasem jedną stronę studiowałam przez dłuższą chwilę. Tu też pojawiła się pewna kwestia, którą dobrze diagnozuje Helena Zaworska z swoim posłowiu "Herodot w dżinsach?".

Otóż, Kapuściński wrzuca nas między Irańczyków. Oglądamy rządy i upadek szacha z ich perspektywy, zupełnie inaczej niż w "Cesarzu". Irańczycy to niesamowity, straumatyzowany naród zraniony psychicznie okrucieństwem najeźdźców lub własnych zwierzchników, pielęgnujący swoje irańskie "cierpimy za miliony". Naród - feniks, który powstanie spod najcięższego jażma, ale nie wie, co dalej zrobić z owocem swoich powstań. W rezultacie tkwi w potwornym kołowrotku powracających tyranii i rewolucji. Kapuściński pokazuje nam, jak tworzy się i spada lawina zmian, ale dlaczego po czasie powraca status quo dyktatury? Tego rozdziału "nie ma".

To jest wartościowa relacja, która byłaby unikatem, gdyby Kapuściński dopisał "brakujący" rozdział. Rozumiem jednak, że mógł mieć dosyć oglądania krwawych i doniosłych momentów, które w efekcie nie doprowadziły do trwałego rozwoju cywilizacyjnego Iranu.

Mimo wszystko "Szachinszach" jest wybornym non-fiction w formie pamiętnika z wieloma cytatami godnymi dogłębnej refleksji. Jestem oczarowana Irańczykami i zdruzgotana ich losem.

"Iran - to była dwudziesta siódma rewolucja, jaką widziałem w Trzecim Świecie. W dymie i w huku zmieniali się władcy, upadały rządy, na fotelach zasiadali nowi ludzie. Ale jedno było niezmienne, niezniszczalne, boję się powiedzieć - wieczne: bezradność. Jakże mi te siedziby komitetów irańskich przypominały to, co widziałem w Boliwii i w Mozambiku, w Sudanie i w Beninie. Co...

Podoba mi się, jak Ryszard Kapuściński kreuje świat w swoich reportażach, mimo że opisy są w mojej opinii za długie. Sytuację w Iranie autor najlepiej oddał opisujac życie emigranta, który na prośbę (albo polecenie?) brata wrócił do kraju. Coś takiego mógłbym czytać ciągle - takie wyjaśnianie na przykładzie.

Co nie zmienia faktu, że po lekturze przeczytałem artykuł o konfabulacjach Kapuścińskiego, które prawdopodobnie wystąpiły w Szachinszachu. Mina raczej mi nie zrzedła, bo słyszałem o tym wcześniej, ale spojrzenie na autora trochę się zmieniło. Nie wiem czy jest sens sięgać po inne książki polskiego "króla reportażu", skoro reporter ponoć nie taki szczery. Sama sława autora chyba mnie nie przekonuje.

Podoba mi się, jak Ryszard Kapuściński kreuje świat w swoich reportażach, mimo że opisy są w mojej opinii za długie. Sytuację w Iranie autor najlepiej oddał opisujac życie emigranta, który na prośbę (albo polecenie?) brata wrócił do kraju. Coś takiego mógłbym czytać ciągle - takie wyjaśnianie na przykładzie.

Co nie zmienia faktu, że po lekturze przeczytałem artykuł o...

Przyszło mi rozpocząć rok 2023 od bardzo trudnej lektury. Kapuścińskiego nie trzeba przedstawiać, kto czytał, wie, że przedstawiony przez niego obraz świata nie jest sielankowy.

Obraz Iranu za panowania Pahlavi jest wart poznania. Trzeba stale ludziom przypominać, jak rodzi się dyktatura, jaką może mieć twarz i że nie zawsze wygląda tak samo.
Przeraża zaangażowanie świata, innych państw w tworzenie takich reżimów. Przeraża fakt, jak jednostka może zdominować cały naród. Narzucić swoją narrację, a potem niedemokratycznymi środkami utrwalać swoją wizję, gdy pojawiają się pierwsze objawy niezadowolenia.
Chwilami opisy przerażają tak bardzo, że chce się odłożyć książkę, choć autor mimo wszystko stara się stonować opisy.

Dużo wody w rzekach upłynie, nim sięgnę po kolejnego Kapuścińskiego.

Przyszło mi rozpocząć rok 2023 od bardzo trudnej lektury. Kapuścińskiego nie trzeba przedstawiać, kto czytał, wie, że przedstawiony przez niego obraz świata nie jest sielankowy.

Obraz Iranu za panowania Pahlavi jest wart poznania. Trzeba stale ludziom przypominać, jak rodzi się dyktatura, jaką może mieć twarz i że nie zawsze wygląda tak samo.
Przeraża zaangażowanie świata,...

8,5/10

8,5/10

Nie rozumiem, dlaczego różne wydania mają różną średnią... To powinno dostać -10 za te wszystkie błędy i przecinki od czapy. Ale tylko badziewna redakcja. Sama książka - rewelacja!
Obejrzałam jakiś czas temu serial dokumentalny "Zakładnicy" (polecam) i uznałam, że muszę się dokształcić. Moja wiedza o szachu była dość skąpa, najbardziej kojarzyłam go ze zdjęć z wizyty na poznańskich Ratajach (na Cyrylu są). Wybrałam najlepsze źródło.
Jednak nie wiem, jak Wy, ale ja odebrałam tę książkę jako opowieść o Iranie, Pahlavi był trochę tłem. I już nic, co dotyczy tego kraju, już nie jest takie czarno-białe.

Nie rozumiem, dlaczego różne wydania mają różną średnią... To powinno dostać -10 za te wszystkie błędy i przecinki od czapy. Ale tylko badziewna redakcja. Sama książka - rewelacja!
Obejrzałam jakiś czas temu serial dokumentalny "Zakładnicy" (polecam) i uznałam, że muszę się dokształcić. Moja wiedza o szachu była dość skąpa, najbardziej kojarzyłam go ze zdjęć z wizyty na...

Reportaże to obok biografii mój ulubiony gatunek literacki, więc przeczytałam ich niezliczoną ilość. Mimo to unikałam reportaży pana Kapuścińskiego, jakoś zawsze odkładałam je ,,na potem". Chcąc jednak poczytać o Rezie Pahlawim rynek niejako wymusił na mnie sięgnięcie po ten reportaż, gdyż nie ma o szachu Iranu za wiele książek w języku polskim. I tak oto ja również przekonałam się, że jest tylko jeden polski król reportażu!. Nie miałam do tej pory do czynienia z autorem literatury faktu, który w tak krótkiej formie potrafił zawrzeć tyle emocji i informacji. Od pierwszych stron przepadłam w świecie rodziny Pahlawich (od dziadka szachinszacha, po jego obalenie i ucieczkę w 1979) i reform społeczno- gospodarczych Iranu lat siedemdziesiątych pisanych barwnym, a jednocześnie rzeczowym językiem. Zdecydowanie warto sięgać po twórczość Ryszarda Kapuścińskiego.

Reportaże to obok biografii mój ulubiony gatunek literacki, więc przeczytałam ich niezliczoną ilość. Mimo to unikałam reportaży pana Kapuścińskiego, jakoś zawsze odkładałam je ,,na potem". Chcąc jednak poczytać o Rezie Pahlawim rynek niejako wymusił na mnie sięgnięcie po ten reportaż, gdyż nie ma o szachu Iranu za wiele książek w języku polskim. I tak oto ja również...

[audiobook] Autor wrzuca nas w sam środek rewolucji irańskiej lat 70-tych. Otwiera oczy, bo dotychczas sądziłem, że przed ajatollahami Iran był prozachodnim krajem miodem i mlekiem płynącym. Okazuje się, że rewolucja obaliła jednego krwawego dyktatora tylko po to by na tronie zasiadli inni. Naród irański pomimo tysięcy ofiar wpadł z deszczu pod rynnę - co jest szczególnie ciekawe patrząc na obecne zamieszki w Teheranie i innych miastach. „Szachinszach” jest niejako rozprawą o dyktaturze, jej absurdach i w końcu upadku.
Muszę dodać, że audiobook został strasznie monotonnie przeczytany, co dla tego nośnika potrafi być zabójcze.

[audiobook] Autor wrzuca nas w sam środek rewolucji irańskiej lat 70-tych. Otwiera oczy, bo dotychczas sądziłem, że przed ajatollahami Iran był prozachodnim krajem miodem i mlekiem płynącym. Okazuje się, że rewolucja obaliła jednego krwawego dyktatora tylko po to by na tronie zasiadli inni. Naród irański pomimo tysięcy ofiar wpadł z deszczu pod rynnę - co jest szczególnie...

Fascynująca.

Fascynująca.