Szachinszach

Niestandardowo napisany reportaż, z dużą komponentą analizy psychologii jednostki uwikłanej w daną sytuację polityczną i psychologii tłumu. Subiektywizmu jest tu tak dużo, że rodzi się pytanie - gdzie kończy się reportaż a zaczyna coś innego. Nie zmienia to faktu, że to bardzo dobra pozycja, która może czytelnika zaskoczyć, ale na pewno go nie rozczaruje.

Niestandardowo napisany reportaż, z dużą komponentą analizy psychologii jednostki uwikłanej w daną sytuację polityczną i psychologii tłumu. Subiektywizmu jest tu tak dużo, że rodzi się pytanie - gdzie kończy się reportaż a zaczyna coś innego. Nie zmienia to faktu, że to bardzo dobra pozycja, która może czytelnika zaskoczyć, ale na pewno go nie rozczaruje.

Jako reportaż bardzo źle się zestarzało, jako uniwersalny traktat o rewolucji - odczytywany w 2024 r. również jako opowieść o nieudanej transformacji - wciąż ma rację bytu.

Oceniam wyłącznie to drugie, wewnątrz burząc się na brak rzeczy, które dziś już są oczywistością, zwłaszcza w non-fiction (praca na danych, bibliografia, fact checking),i nie tolerując tego, co w 2024 jest zwyczajnym niesmakiem (nadmiar autora, ocenianie, uogólnianie).

Jako reportaż bardzo źle się zestarzało, jako uniwersalny traktat o rewolucji - odczytywany w 2024 r. również jako opowieść o nieudanej transformacji - wciąż ma rację bytu.

Oceniam wyłącznie to drugie, wewnątrz burząc się na brak rzeczy, które dziś już są oczywistością, zwłaszcza w non-fiction (praca na danych, bibliografia, fact checking),i nie tolerując tego, co w 2024...

Ryszard Kapuściński, Szachin – Szach, Biblioteka Polska XX wieku, Warszaw 2006.

„ Iran – była to dwudziesta siódma rewolucja, jaką widziałem w Trzecim Świecie. W dymie i w huku zmieniali się władcy, upadały rządy, na fotelach zasiadali nowi ludzie. Ale jedno było niezmienne, boję się powiedzieć - wieczne: bezradność. Jakże mi te siedziby komitetów irańskich przypominały to, co widziałem w Boliwii i w Mozambiku, w Sudanie i w Beninie. Co robić? A ty wiesz, co robić? Ja? Nie wiem. A może ty wiesz? Ja? Poszedłbym na całość. Ale jak? Jak pójść na całość?”( s. 166)
„Despota odchodzi, ale wraz z jego odejściem żadna dyktatura nie kończy się całkowicie. Warunkiem istnienia dyktatury jest ciemnota tłumu, dlatego dyktatorzy bardzo o nią dbają, zawsze ją kultywują. (s.173)

Ryszard Kapuściński, najbardziej znany polski pisarz – reporter mierzy się z postacią Rezy Pahlawiego – tytułowego Szachin – Szacha, którego przedstawił jako:
- reżysera pragnącego stworzyć teatr na światowym poziomie, jednakże teatr jednego aktora;
- reżysera chcącego wystawić sztukę „Wielka Cywilizacja”;
- reżysera sprowadzającego zagraniczne dekoracje: maszyny, urządzenia, kable, aparaty, ale też czołgi, samoloty i rakiety.
Aktorem i Reżyserem – był sam SZACH, wszyscy inni - to statyści.
Aż pewnego dnia następuje bunt w teatrze.
Z głośników płynie pieśń demonstrantów, jak pisze Kapuściński, „ Allah Akbat”!

„Szachin - Szach” w wydaniu Kapuścińskiego -
reportaż z 1982 r. ma oddech i świeżość.
Towarzyszy mu: przenikliwość spojrzenia,
umiejętność widzenia spraw lokalnych w wymiarze globalnym,
znakomite wyczucie klimatu ulicy i ludzi.

Lektura „Szachin Szacha” - bezcenna w niespokojnych czasach!

Ryszard Kapuściński, Szachin – Szach, Biblioteka Polska XX wieku, Warszaw 2006.

„ Iran – była to dwudziesta siódma rewolucja, jaką widziałem w Trzecim Świecie. W dymie i w huku zmieniali się władcy, upadały rządy, na fotelach zasiadali nowi ludzie. Ale jedno było niezmienne, boję się powiedzieć - wieczne: bezradność. Jakże mi te siedziby komitetów irańskich ...

Szachinszach to moja druga książka Ryszarda Kapuścińskiego. Jestem pod wrażeniem opisów i całej historii Iranu w niej opisanej. Bardzo płynnie się czytało, biorę się za następną.

Szachinszach to moja druga książka Ryszarda Kapuścińskiego. Jestem pod wrażeniem opisów i całej historii Iranu w niej opisanej. Bardzo płynnie się czytało, biorę się za następną.

Pamiętam wizytę Rezy Pahlaviego w Polsce, byłem w podstawówce, na tle odwiedzających nasz kraj polityków był to prawdziwie rajski ptak. Zupełnie fascynujący wygląd, piękne rysy twarzy, oryginalne ubranie, prawdziwy król z innej, dawnej epoki. Gdy stracił władzę zrobiło mi się go po prostu żal. Kapuściński przedstawia go nie tylko jako bandytę terroryzujące swój kraj, ale jako kompletnego idiotę, który wyrzuca w błoto miliony petrodolarów. Trochę cieszę się, że nie przeczytałem tej książki w czasach PRL, ale i teraz nasuwa się nieodparcie aluzyjność przekazu. Można tam odczytać pewne analogie do Gierka i do czasów stalinowskich, choć irańskie historie są znacznie bardziej okrutne i jeszcze bardziej ekonomicznie absurdalne niż gospodarka czasów komuny. Jest to realistyczna bajka o złym królu, który ładnie się prezentował ale spartaczył wszystko co tylko się dało.

Pamiętam wizytę Rezy Pahlaviego w Polsce, byłem w podstawówce, na tle odwiedzających nasz kraj polityków był to prawdziwie rajski ptak. Zupełnie fascynujący wygląd, piękne rysy twarzy, oryginalne ubranie, prawdziwy król z innej, dawnej epoki. Gdy stracił władzę zrobiło mi się go po prostu żal. Kapuściński przedstawia go nie tylko jako bandytę terroryzujące swój kraj, ale...

Bardzo ciekawa analiza panowania jednego z szachów Iranu oraz przedstawienie podłoża każdej rewolucji. Doceniam przenikliwe rozmyślania dotyczące uczucia strachu oraz jego wpływie na ludzki umysł i zachowanie.

Bardzo ciekawa analiza panowania jednego z szachów Iranu oraz przedstawienie podłoża każdej rewolucji. Doceniam przenikliwe rozmyślania dotyczące uczucia strachu oraz jego wpływie na ludzki umysł i zachowanie.

„Pół legenda, pół prawda, pół nieprawda” - cytując 64 odcinek „Kapitana Bomby”.

I takie reportaże zazwyczaj czyta się najlepiej. Gdyby każde stwierdzenie autor opatrywał przypisem do źródeł i powstrzymywał się od wyrażania osobistych opinii, książka dostarczałaby pewnie więcej wiedzy, ale komu? Sięgnąłby po nią ułamek czytelników, wcześniej już zainteresowanych poruszanym tematem.

Nie oczekuję w takim razie bezstronności. Oczywiste, że autor ma pewne przekonania, stąd też zajmuje określoną stronę, a dzieło zyskuje piętno jego osobowości. To dobrze. Inną rzeczą jest obiektywność. Można opowiadać się po jednej ze stron, jednocześnie przedstawiając racje obu. Kapuściński potrafił to zrobić, ale akurat nie tu.

„Cesarz” jest książką znacznie lepszą, mimo przekłamań (wygląda na przykład na to, że Tekele Wolda Hawariat nie został ścięty na rozkaz Haile Selassie po latach bycia więzionym za niewinność, tylko zginął w strzelaninie z policją po nieudanym zamachu bombowym na cesarza) trzymającą się powyżej akceptowalnego poziomu rzetelności. Poza tym nastrój groteskowej baśni sam w sobie czyni „Cesarza” arcydziełem. W „Szachinszachu” Kapuścińskiemu zabrakło polotu. Momentami wybija się trochę wyżej, ale przez większość czasu zamiast wprowadzić czytelnika w inny świat, zbyt usilnie próbuje przekonać go do swoich opinii.

Po pewnym czasie bycie bitym łopatą po głowie zaczyna się nudzić. Szach wydaje pieniądze na siebie — źle. Wydaje na armię — źle. Sprowadza kierowców z Korei — źle, bo płaci im za mało. Sprowadza specjalistów zza granicy i płaci im dużo — źle. W kraju nie ma ludzi zdolnych do obsługi nowoczesnych urządzeń — źle. Szach ściąga pracowników z innych krajów — źle, bo Irańczycy muszą patrzeć, że ktoś potrafi coś lepiej od nich. Armia umie strzelać tylko do cywili — źle. Szach sprowadza wykwalifikowanych oficerów z USA - źle. Okręty przemycają japońskie samochody z Dubaju — źle, bo „od strony morza Iran był bezbronny”. Ale zaraz, przecież wydatki na armię były złe? Skoro okręty były niepotrzebne, mogłyby przemycać japońskie samochody nawet i z samej Japonii.

Nad zasadnością rozbudowy armii można zastanowić się, biorąc pod uwagę trwający latami spór z Irakiem o Szatt al-Arab, który już w 1974 roku przybrał formę zbrojnych starć, a 6 lat później przerodził się w długą i krwawą wojnę.

„Szyici są hardzi, są inni, niż pokorna, sunnicka większość (...)” — nie wiem, jak to skomentować. Może Al-Kaida i talibowie wiedzą.

Brak ukazania jakichkolwiek pozytywów rządów dynastii Pahlawi osiąga skutek odwrotny od zamierzonego. Można zacząć zadawać sobie pytanie, jakim cudem tak głupi władca mógł utrzymać się na tronie przez 38 lat, a wreszcie dojść do wniosku, że Kapuściński nie przedstawił go zgodnie z prawdą. Historia na ogół nie pozwala idiotom rządzić zbyt długo. Francisco Macías Nguema wytrzymał u sterów Gwinei Równikowej 11 lat z braku jakiejkolwiek konkurencji, ale to wyjątek.

Styl „Szachinszacha” jest średni jak na Kapuścińskiego, to znaczy bardzo dobry. Pochłania się go raczej, niż czyta. Traktuję tę książkę jako opartą na faktach, nie dokumentalną. Mniej więcej tak samo lubię słuchać włoskich piosenek o wojnie w Abisynii. Zarówno do „C'era una volta il Negus”, jak do „Szachinszacha” lepiej jednak podchodzić z rezerwą, mając wstępną wiedzę i nie traktować ich jako rzetelne ani jedyne źródło wiedzy.

„Pół legenda, pół prawda, pół nieprawda” - cytując 64 odcinek „Kapitana Bomby”.

I takie reportaże zazwyczaj czyta się najlepiej. Gdyby każde stwierdzenie autor opatrywał przypisem do źródeł i powstrzymywał się od wyrażania osobistych opinii, książka dostarczałaby pewnie więcej wiedzy, ale komu? Sięgnąłby po nią ułamek czytelników, wcześniej już zainteresowanych...

Wspaniała książka. O dyktaturze, o ciemnocie, o strachu. Czytając od razu na myśl przychodzi dyktatura śmiecia Kaczyńskiego z tymi jego lizusowatymi pomocnikami.

Wspaniała książka. O dyktaturze, o ciemnocie, o strachu. Czytając od razu na myśl przychodzi dyktatura śmiecia Kaczyńskiego z tymi jego lizusowatymi pomocnikami.

To książka o dwudziestej siódmej rewolucji, którą w swoim życiu widziałem autor, a każda rewolucja jest dramatem. Niezwykle interesująco opisany jest Iran to kraj, w którym nigdy nie ma spokoju, gdyż wisi nad nim czarna chmura. Choć naród irański żyje blisko piekła jego przedstawiciel uważają, iż dali światu cudowną bezużyteczność. Polega ona na ozdabianiu świata, choćby poprzez dywany rozłożone na spalonej słońcem pustyni, które przypominają pachnące łąki. To ponadczasowa lektura o jednym z najbardziej brutalnych reżimów, i o rewolucji, którą widzimy oczami autora. Oczywiście polecam.

To książka o dwudziestej siódmej rewolucji, którą w swoim życiu widziałem autor, a każda rewolucja jest dramatem. Niezwykle interesująco opisany jest Iran to kraj, w którym nigdy nie ma spokoju, gdyż wisi nad nim czarna chmura. Choć naród irański żyje blisko piekła jego przedstawiciel uważają, iż dali światu cudowną bezużyteczność. Polega ona na ozdabianiu świata, choćby...

Książka daje możliwość poznania najnowszej historii Iranu. Tego Iranu o którym myślimy że durzo wiemy.

Książka daje możliwość poznania najnowszej historii Iranu. Tego Iranu o którym myślimy że durzo wiemy.