Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Samo w sobie to prościutkie militarne fantasy, teoretycznie samodzielne, ale moim zdaniem nie ma sensu czytać bez „Pamięci, Smutku, Ciernia”. Bo „Serce świata utraconego” powstało po latach jako sequel, ale również pewnego rodzaju polemika z oryginalnymi książkami. Bardzo widać tu lata, które upłynęły od publikacji oryginalnej trylogii i to, jak prosty schemat konfliktu światła i ciemności stał się nieaktualny (czy może tylko niemodny?). Autor niespodziewanie daje głos Nornom, którzy w oryginalnej trylogii jawili się jako niewiele bardziej skomplikowani od orków – demony z płonącymi oczami, które na przestrzeni tysięcy stron odzywają się tylko raz i to tylko po to, by zagrozić wszystkim śmiercią. Jednak rasa ta, w przeciwieństwie do orków Tolkiena czy svatr alfar Kaya (którzy podobnie jak Nornowie są zainspirowani nordycką koncepcją Dokkalfar) ma potencjał do bardziej zniuansowanego przedstawienia. Od początku dowiadujemy się, że niegdyś (we własnym rozumieniu niezbyt dawno, jeszcze za pamięci wielu z nich) byli jednym ludem z Sithami, mają własną wyrafinowaną kulturę i w istocie są ofiarami ludzi i ich bezmyślnej żądzy zniszczenia. Ten potencjał został rozwinięty właśnie w „Sercu świata utraconego”, gdzie perspektywa jest podzielona po równo między wojsko księcia Isgrimnura a uciekających przed nimi Nornów. I gdyby nie odziedziczona po głównym cyklu sympatia do Isgrimnura, prawdopodobnie życzyłabym mu sromotnej klęski – może dlatego, że zawsze łatwiej stanąć po stronie ściganych i oblężonych. Poznajemy strukturę społeczną Nornów, ich kulturę i kilka postaci znacznie ciekawszych niż prostoduszni Rimmersmani. Obserwujemy to oczami Viyekiego – zdolnego inżyniera, który własną pracą doszedł stanowisk zarezerwowanych zwykle dla lepiej od niego urodzonych: inteligentnego, zawziętego, a zarazem obdarzonego kręgosłupem moralnym, jakiego nie powstydziłby się książę Josua. Autor bawi się z czytelnikiem, wkładając na przykład w usta nornijskiej wojowniczki przemowę, która w fantastyce niemal zawsze jest zarezerwowana dla wodza „tych dobrych”. Na szczęście autor nie całkiem zapomina o swoich wcześniejszych założeniach i widzimy, że Nornowie są okrutni, ich społeczeństwo opiera się na systemie kastowym i bezwzględnie przestrzeganej hierarchii, jednostka, zwłaszcza pochodząca z niższych warstw społecznych, niewiele dla nich znaczy, a ludzie są dla nich jedynie wściekłymi psami zasługującymi na eksterminację (z tym, że ludzie myślą identycznie o Nornach). Mam lekki problem z tłumaczeniem. Tłumacz czasem stara się stylizować język na Sienkiewicza, więc na przykład Rimmersmani mówią do siebie „mospanie” (ale tylko czasem),a oddział Nornów nazywany jest czambułem, choć z Tatarami jako żywo nic nie mają wspólnego. Do tego przydałaby się porządna korekta, która usunęłaby niezamierzone śmieszności typu „remont” zwalonej bramy albo Nornijka używająca słowa „humanitarny” jednocześnie przedstawiając ludzi jako żądne krwi bestie (źródłosłów bardzo gryzie).