Książki z reguły wciągają mnie stopniowo, nawet w przypadku bardzo dobrych pozycji muszę przebić się przez pierwsze kilkadziesiąt czy nawet kilkaset stron aby wpaść w amok czytania, zmuszający do rzucenia w kąt wszystkich innych czynności. "Cryptonomicon" osiągnął ten efekt w trakcie dwóch, może trzech, początkowych rozdziałów, skutecznie paraliżując moją pracę i życie rodzinne na najbliższy tydzień. Ostatecznie z matematyczno-kryptograficznego labiryntu wydostałem się z silnym przekonaniem, że właśnie w zupełnie niespodziewany sposób natrafiłem na swój nowy osobisty numer 1.

Trudno w krótkiej recenzji uchwycić jak bardzo genialna jest ta książka. Genialna w dosłownym znaczeniu, bo Stephenson jest erudytą kalibru Umberto Eco, poruszającym się lekko i bezproblemowo po tematach, których rozpiętość przyprawia o zawrót głowy. Możemy więc poznać w szczegółach funkcję zeta Riemanna i jej zastosowania w kryptografii, geografię Filipin, trochę filozofii, mechanikę uboota, niuanse światłowodowego przesyłu danych, organizacyjne aspekty działania banków w Szanghaju w latach 40. i oczywiście różne niecodzienne aspekty historyczne II Wojny Światowej. Aha, zapomniałem o matematycznym modelowaniu zużycia kalorii przez bohaterów gier RPG. Bardzo lubię i cenię ludzi którzy wiedzą 'trochę o wielu rzeczach', natomiast Stephenson to przykład ekstremalny - kogoś, kto wie 'bardzo dużo o wszystkim'.

Oczywiście samo epatowanie szczegółową wiedzą na przedziwne tematy nie jest skuteczną receptą na napisanie dobrej książki, szczególnie jeśli ma ona liczyć ponad 1000 stron. Potrzebna jest jeszcze fabuła. W tym przypadku jest naprawdę arcyciekawa. Akcja toczy się dwutorowo - wątek współczesny opowiada o grupie łebskich ludzi, którzy chcąc dorobić się majątku na skalę malowniczo zdefiniowaną jako 'fuck you money', uruchamiają dość nietypowy biznes w jednym z małych wschodnioazjatyckich krajów. Równolegle śledzimy losy kilku bohaterów najczęściej nieco wbrew własnej woli uwikłanych w II WŚ. Większość wątku historycznego skupia się wokół KAPITALNEJ postaci Lawrence'a Pritcharda Waterhouse'a, genialnego matematyka, który pomimo licznych trudności w odnalezieniu się w rzeczywistym świecie, zostaje mianowany - całkowicie przypadkiem - supertajnym agentem odpowiedzialnym za łamanie najmocniejszych szyfrów III Rzeszy. Obie linie fabularne splatają się za sprawą pewnych powiązań rodzinnych oraz ukrytego złota… Tak czy inaczej zwrotów akcji jest mnóstwo i pomimo ogromu książki ani przez moment nie miałem poczucia dłużyzny.

Dodatkowe punkty należą się autorowi za szeroko pojęty warsztat. Wstyd się przyznać, ale nie miałem wcześniej do czynienia ze Stephensonem (pokuta w postaci kolejnych 1000-stronnicowych cegieł już czeka) i nie byłem świadom jak płynnie i lekko ten facet posługuje się piórem - tudzież w jego przypadku pewnie unixowym edytorem tekstu. Mnie najbardziej ujęło piekielnie inteligentne poczucie humoru - Cryptonomicon to pomimo miejscami bardzo poważnej tematyki jedna z najbardziej zabawnych książek jakie znam, lecz nigdzie nie jest to humor 'karczemny' i przyciężki, za to na każdym kroku przebija się subtelna ironia i żarty dedykowane dla komputerowych/matematycznych geeków.

Cóż można więcej powiedzieć? Ja nie mam wątpliwości - jest to najlepsza książka jaką czytałem i myślę, że nieprędko wyrośnie jej jakikolwiek konkurent.

Książki z reguły wciągają mnie stopniowo, nawet w przypadku bardzo dobrych pozycji muszę przebić się przez pierwsze kilkadziesiąt czy nawet kilkaset stron aby wpaść w amok czytania, zmuszający do rzucenia w kąt wszystkich innych czynności. "Cryptonomicon" osiągnął ten efekt w trakcie dwóch, może trzech, początkowych rozdziałów, skutecznie paraliżując moją pracę i życie...