Do lektury „Imperium i barbarzyńców” Heathera przystąpiłem praktycznie z rozbiegu jeszcze, z niewielką przerwą na Bernharda – zanim skończyłem czytać wyborny „Upadek Cesarstwa Rzymskiego” tegoż właśnie autora już przebierałem nogami i zamawiałem kolejne jego dzieło, z wielką nadzieją na równie wyśmienitą lekturę. Nadzieje te niestety nie zostały zrealizowane, co nie znaczy, że książka jest kiepska lub niewarta wysiłku związanego z przebrnięciem przez 700 stron, nie, po prostu jest książką całkowicie odmienną od „Upadku…”.
Biorąc do ręki „Imperium i barbarzyńców” liczyłem na kontynuację wątków z „Upadku…”: mamy rok 476 (lub wcześniej czy później, zależy od tego, która data jest dla nas decydująca), zachodnie Imperium Rzymskie jest w agonii. Liczyłem na to, że Heather podejmie wątki z poprzedniej książki i w swój wyśmienity technicznie sposób będzie kontynuował opowieść, by dotrzeć w końcu w okolice X. wieku. Liczyłem w zasadzie na opowieść o historii Europy po upadku Imperium, swoistą kronikę historyczną, pełną faktów, wydarzeń i – co najważniejsze – pewnej ciągłości.
I tym właśnie książka Heathera nie jest – historyczną kroniką. To opasłe dzieło nie jest chronologicznie uporządkowanym opisem wydarzeń, jest bardzo szeroką i rozwlekłą analizą zjawisk migracyjnych po upadku Cesarstwa Rzymskiego na zachodzie. Niestety w moim odczuciu zbyt opasłą – Heather uporczywie dzieli włos na czworo i poświęca wielkie fragmenty książki na bardzo jednak już akademickie rozważania, czy przemieszczenia ludów germańskich uznać można za „migracje” czy też nie. O ile w pobieżny sposób zagadnienie to jest na pewno ciekawe, o tyle na ponad 600 stronach tekstu robi się to szybko nużące i przyznam szczerze, iż co najmniej od połowy musiałem czasem zmuszać się do kontynuacji lektury.
Technicznie wszystko jest w najlepszym porządku, jak i w przypadku „Upadku…” – Heather potrafi pisać wyśmienicie, bez dwóch zdań. I nie z technikaliami tym razem jest problem, lecz z tematyką. Nawet arcyciekawe zagadnienie tworzenia się państw słowiańskich, interesujące mnie jako Polaka z oczywistych powodów najbardziej, nie dość, że zajmuje stosunkowo niewiele miejsca (kilka ostatnich rozdziałów), to jeszcze ujęte jest w sposób podobny, jak w przypadku Germanów – Heather poświęca bardzo wiele wysiłku na udowadnianie, że mamy do czynienia bądź to z „transferem elit”, bądź z „migracją masową” lub jeszcze innym zjawiskiem. Wojuje w sposób zawoalowany z innymi historykami i mam wrażenie, że trochę w tej walce się zamotał. Dla czytelnika świadomego co prawda historii jest to trochę zbyt przyciężkawa strawa.

Do lektury „Imperium i barbarzyńców” Heathera przystąpiłem praktycznie z rozbiegu jeszcze, z niewielką przerwą na Bernharda – zanim skończyłem czytać wyborny „Upadek Cesarstwa Rzymskiego” tegoż właśnie autora już przebierałem nogami i zamawiałem kolejne jego dzieło, z wielką nadzieją na równie wyśmienitą lekturę. Nadzieje te niestety nie zostały zrealizowane, co nie znaczy,...