Zazwyczaj jest tak, że po fenomenalnej książce przychodzi czas na zapoznanie się z jej bardziej lub mniej udaną ekranizacją. W przypadku „Papillona” było odwrotnie. Już nie pamiętam jak dawno temu obejrzałem po raz pierwszy fantastyczny film pod tym samym tytułem ze Steve’em McQueenem i Dustinem Hoffmanem. Od tego czasu nie odpuszczam temu filmowi, jeśli tylko gdzieś się na niego przypadkowo natknę. Zainspirowany filmową historią „skazanego na wieczność” młodego człowieka w kolonii karnej w Gujanie Francuskiej, sięgnąłem po książkę. Książka jest napisana bardzo lekkim, wręcz potocznym stylem, który przypomina snucie opowieści starego wygi w knajpie przy kielichu. I choć nie lubię takiego stylu, to do tej tematyki pasuje jak ulał i nadaje jej niepowtarzalny klimat. Poza tym są to biograficzne wspomnienia autora, który zamiast uczęszczać do szkół wyższych wymykał się francuskiemu systemowi penitencjarnemu i błąkał się po amazońskich lasach równikowych. Dodaje to książce dużo autentyzmu. Choć z tym autentyzmem to tak nie do końca. Autor spisuje swoją opowieść z perspektywy kilkunastu lat po opuszczeniu zesłania do kolonii karnej, które trwało bez mała 20 lat. Nie przeszkadza mu to drobiazgowo opisywać niezliczonych prób ucieczek, stanów emocjonalnych jego samego i jego współtowarzyszy. Ta skrupulatność nie dość, że jest na dłuższą metę nużąca – książka ma 600 stron i jest poświęcona głównie motywowi ucieczki bohatera – dodatkowo budzi obawy co do prawdziwości wszystkich faktów. Autor nie szczędzi szerokich opisów kolejnych napotkanych postaci, różnych macherstw przy organizacji kolejnych eskapad. To powodowało u mnie mocne zmęczenie materiału i musiałem książkę odstawiać na trochę. Niemniej jednak bardzo mi się podobały opisy flory i fauny, które autor miał okazję zaobserwować w trakcie swoich eskapad po dżungli. Kolejna sprawa, która mnie mocno intrygowała, to stoickie metody wytworzenia sobie alternatywnego świata w umyślę Papillona w czasie jego nierzadkich pobytów w izolatkach, często zaciemnionych i w których obowiązywała całkowita cisza. Aby nie zwariować, bohater snuł swoje wizje na jawie w głowie, co pomagało mu przetrwać i zachować jako taką równowagę psychiczną.
Pomimo, że bardzo lubię tę historię i zżyłem się z bohaterem, to jednak liczne jego przygody, zawsze finalnie kończące się w sumie pomyślnie dla niego, każą nieco wątpić w ich autentyczność. Być może autor chciał złożyć hołd wielu tysiącom zmaltretowanych więźniów „zielonego piekła” i wplótł przygody wielu osób w jedną postać. Ale to tylko moje przypuszczenie.
W każdym bądź razie jako całość książka wypada znakomicie i jest to kawał dobrej, męskiej literatury. Jest to kolejny przykład na to, jak determinacja, konsekwencja i akceptacja skalkulowanego ryzyka umożliwiają dokonania rzeczy, zdawałoby się, niemożliwych. Poza tym, wspólna niedola łączy ludzi. Skazańcy, często zdeprawowani osobnicy, którzy wyszli spod twardej ręki ulicy, są dla siebie przyjacielscy i życzliwi. Być może działa w tym wypadku instynkt samozachowawczy sprawiający, że w konfrontacji z nieludzkim systemem więziennym i ekstremalnymi warunkami otoczenia udręczeni ludzie mają tylko siebie i tylko poprzez współpracę mogą liczyć na przetrwanie.

Zazwyczaj jest tak, że po fenomenalnej książce przychodzi czas na zapoznanie się z jej bardziej lub mniej udaną ekranizacją. W przypadku „Papillona” było odwrotnie. Już nie pamiętam jak dawno temu obejrzałem po raz pierwszy fantastyczny film pod tym samym tytułem ze Steve’em McQueenem i Dustinem Hoffmanem. Od tego czasu nie odpuszczam temu filmowi, jeśli tylko gdzieś się na...