Nie da się zaprzeczyć, że Tołstoj tworzył powieści bardzo złożone, w których poruszał wiele nurtujących go problemów lub w których zawierał krytykę wielu aspektów życia. „Zmartwychwstanie” pod tym względem jest takie samo. Bo i czego w tej powieści nie ma?

Mamy tutaj motyw zbrodni i kary – proces Katiuszy, jednej z bohaterek powieści skazanej na katorgę na Syberii za zabójstwo. Ale mamy też przy okazji krytykę ówczesnego wymiaru sprawiedliwości, przebiegu procesów, doboru sędziów i przysięgłych oprócz tego analizę dość skostniałej administracji państwowej. To także spojrzenie na funkcjonowanie więzień oraz przebiegu – w wielu przypadkach – morderczych zsyłek na Sybir.

Mamy tutaj też motyw odkupienia swoich win z przeszłości, czego z kolei przykładem jest Niechludow, główny bohater. To głównie z jego perspektywy oglądamy całość. Niechludow to dość złożona postać. Arystokrata, dotychczas otoczony zbytkiem materialnym i spędzającym czas na błahostkach i zabawach nagle, postawiony w sytuacji kiedy będąc przysięgłym w sądzie zmuszony jest podjąć decyzję o winie lub jej braku Katiuszy, kobiety, którą kiedyś uwiódł i bez żalu porzucił. Zmiana jaka w nim wtedy zachodzi jest olbrzymia. Wychodząc z założenia, że moment i sytuacja w której Katiusza się znalazła to głównie wina jego postępku wobec niej, postanawia porzucić całe swoje dotychczasowe puste i płytkie życie i towarzyszyć jej podczas zsyłki. I tutaj Tołstoj znakomicie pokazuje dwoistość jego charakteru – z jednej strony wydaje się być szlachetnym poprzez swoją decyzję, z drugiej zaś jednak wydaje się być egoistą, odnosi się bowiem wrażenie, że nie robi tego dla Katiuszy a dla spokoju swojego sumienia i jako kara dla siebie za wcześniejsze uczynki.

Oprócz tego Tołstoj porusza tu wiele innych problemów jak złe warunki życia chłopów na wsiach przeciwstawiając je zbytkom życia arystokracji żeby bardziej uwypuklić nierówności życia klas społecznych. „Zmartwychwstanie” to też krytyka ówczesnego kościoła (widać to chociażby idealnie w opisie mszy w cerkwi, w której udział biorą więźniowie, w tym Katiusza ale nie tylko) jak i systemu politycznego i ustroju kraju. Jest też orędownikiem zmian w prawie własności ziemi i gospodarowania nią, co nie było dla wielu wygodne, przez co Niechludow – jako głoszący te tezy – wielu wydawał się przez to obłąkanym czy wręcz wrogim państwu i jego ustrojowi.

Problemów jakie tu porusza Tołstoj jest wiele. Dowodzi to, że był on świetnym obserwatorem tego co się wokół niego działo w różnych sferach życia. Potrafił to przekuć w przejmującą powieść, dość krytyczną jak już wspominałem, dobitną, szczerą i obnażającą fakt, że ówczesna Rosja przypomina nadpsuty owoc, z którego zamiast wyciąć gnijącą tkankę pozwala się psuć dalej. Ówczesny kościół prawosławny wyklął Tołstoja za tę powieść i nałożył na niego ekskomunikę, co tylko poświadcza, że Tołstoj dotknął bardzo niewygodnego tematu.

„Zmartwychwstanie” uważam za dzieło wybitne. Dla mnie to powieść doskonała w każdym calu, jedno z największych dzieł Tołstoja. Ale jak już niejednokrotnie wspomniałem – uwielbiam tego autora za to co pisze i za to jak pisze i mogę być przez to nieobiektywny.

Nie da się zaprzeczyć, że Tołstoj tworzył powieści bardzo złożone, w których poruszał wiele nurtujących go problemów lub w których zawierał krytykę wielu aspektów życia. „Zmartwychwstanie” pod tym względem jest takie samo. Bo i czego w tej powieści nie ma?

Mamy tutaj motyw zbrodni i kary – proces Katiuszy, jednej z bohaterek powieści skazanej na katorgę na Syberii za...