Książka o okupacji niemieckiej w Polsce napisana w latach 80-tych, w swoim czasie bardzo popularna, obecnie się zestarzała. Ma się wrażenie, że jest głównie świadectwem obowiązującego w latach 80-tych kanonu opisywania okupacji. Autor pisze tak żeby zadowolić Polaków i Niemców (zresztą w Niemczech książka zdobyła dużą popularność), ale z rzeczywistością okupacyjną jego opis ma niewiele wspólnego. Niemniej to piękna, wysmakowana proza.

Książka traktuje o Polsce w czasie okupacji niemieckiej, przedstawiając losy kilkunastu bohaterów, splecione ze sobą, ale po wysłuchaniu audiobooka miałem mieszane uczucia. Po pierwsze wszyscy w tej książce mają głębokie życie wewnętrzne, filozofują, nawet krawiec męski Kujawski, filozofuje o tym że nie może specjalnie filozofować, bo nie ma wykształcenia. To daje wrażenie sztuczności, bo wtedy ludzi zajmowało przeżycie następnego dnia, a nie mędrkowanie. Poza tym okropieństwa wojny i okupacji jakby za szybą są, nierzeczywiste i nieważne.

Ma się wrażenie, że mamy do czynienia z wypracowaniem jak trzeba pisać o wojnie aby zadowolić Niemców i Polaków. Prawie wszyscy bardzo są szlachetni, wszyscy jak mogą to pomagają innym. A jak się pojawi szmalcownik, to przykładnie dostaje po mordzie od szlachetnego bandyty, co przeprowadza Żydów z getta na aryjską stronę. Jest jeden Niemiec, zajmuje się głównie filozofowaniem, ale źle kończy, poza tym w książce Niemców nie ma, wegetują gdzieś na marginesie, aresztują, zabijają jak automaty nie ludzie.

Przecież każde świadectwo historyczne mówi o olbrzymim upadku obyczajów, zdziczeniu, pijaństwu, wzroście bandytyzmu, ogólnej degrengoladzie obyczajowej w czasie okupacji (dotyczy to nie tylko Polski, każdy naród europejski miał podobny problem). U Szczypiorskiego tego nie znajdujemy, przeciwnie, naród jakby szlachetnieje pod wpływem cierpień okupacyjnych. Bardzo miło się czyta taką prozę, bo łechce nasze wyobrażenie o okupacji, ale co to ma wspólnego z realizmem?

Książka jest pełna rozważań filozoficzno-historycznych, to taki trochę esej z elementami fabularnymi, napisana kunsztowną wysmakowaną prozą, pod tym względem nie można autorowi odmówić klasy, ale jakoś mi ta forma zgrzyta, nie odpowiada okropieństwu okupacji. .

Szczypiorski wydał tą książkę w latach 80-tych na Zachodzie, bo komunistyczna cenzura zablokowała druk w kraju. Co ciekawe, w tych czasach książka odbierana była jako obrazoburcza i kontrowersyjna, teraz wszystko to mocno zwietrzało.

Słuchałem książki w formie audiobooka w jak zwykle znakomitej interpretacji Zbigniewa Zapasiewicza.

Książka o okupacji niemieckiej w Polsce napisana w latach 80-tych, w swoim czasie bardzo popularna, obecnie się zestarzała. Ma się wrażenie, że jest głównie świadectwem obowiązującego w latach 80-tych kanonu opisywania okupacji. Autor pisze tak żeby zadowolić Polaków i Niemców (zresztą w Niemczech książka zdobyła dużą popularność), ale z rzeczywistością okupacyjną jego...