Z pewnością nie odmówię sobie przyjemności nazwania "Geparda" synonimem subtelności. To niezmiernie miłe uczucie spoglądania na wyrafinowany styl Giuseppe Tomasiego di Lampedusy spowodowało, że przyznałem mu miano górującego nad wieloma i dorównującego wszystkim. Bo takim zniewalającym wdziękiem w tworzeniu prozy nie każdy pisarz się musi pochwalić. Może wpływ na niesamowitą zmysłowość miało piękne sycylijskie słońce i włoska aparycja księcia. Ale duchowa arystokracja Lampedusy niekoniecznie powinna pochodzić w prostej linii od jego przodków. Liczę na to, że jednak osobiste przymioty pisarza a w szczególności jego wrażliwość, doprowadziły do powstania tak znamienitego dzieła. Pewne jest to, że włoski arystokrata za pośrednictwem swojego nietuzinkowego pradziadka, wnikliwie bada rozległe przestrzenie ludzkiego umysłu, zaglądając od czasu do czasu w bezmierne przepaście fałszywych namiętności. I jak udało mi się samemu przekonać, robi to wyśmienicie.

Podglądając wyznaczanie przez Don Fabrizio di Salina paralaksy gwiazdy, mimowolnie mogłem obserwować przemiany społeczne zachodzące na XIX-wiecznej Sycylii. Widząc siłę autorytetu i żar miłości, nawet nie spostrzegłem, jak szybko i lekko przemierzyłem zakurzone ścieżki, którymi chadzał sam Garibaldi. Spalona słońcem wyspa wiele mi opowiedziała o marzeniach zamieszkujących ją mieszkańców. O ich klasowych podziałach i emancypacji niższych sfer do których doprowadziło zjednoczenie Włoch. To wszystko zostało skupione jak w soczewce w książce, która obnażając zetknięcie prostactwa z nienagannymi manierami, znajduje się w kanonie lektur, których przeczytanie jest w dobrym guście.

Rozwinięta na przestrzeni kilkudziesięciu lat akcja powieści, ukazuje bezlitosną drwinę. Di Lampedusa, posługując się swoim wielkim poczuciem humoru, precyzyjnie nasyca naszą wyobraźnię pieszczotą pożądania. Momentami miałem wrażenie, że marzeniem głównego bohatera, zamiast stawiania czoła wyzwaniom towarzyszącym przemianom politycznym, jest stanie się czystym umysłem w gwiezdnych przestworzach. Jedynie sytuacja powstała podczas Risorgimento, zmusza go do bycia niewolnikiem okoliczności, podczas gdy jego aspiracje wiodą o wiele wyżej, aż do gwiazd. Taktyka nakazująca dostosować się do zachodzących przemian, podpowiada mu jednak zachować umiar w krytykowaniu rewolucyjnych zmian. Czy z punktu widzenia strategii zachowania dawnych wpływów, takie postępowanie okaże się dobrym posunięciem, to musicie już ocenić sami.

Tańczący w godle starego rodu gepard na każdym kroku przypomina o tym, że w powietrzu wiszą wielkie sprawy. Będąc świadkami tworzenia się trójkolorowej włoskiej flagi, obserwujemy upadek feudalnej burbońskiej władzy a strumień wydarzeń porywa nas tak, jakbyśmy sami tam przebywali. Dlatego uciekając przed tym głównym nurtem społecznych wyzwań, z chęcią chroniłem się w obserwatorium księcia Di Saliny, gdzie razem z nim marzyłem o odległych mgławicach. Oczywiście "Gepard" nie jest poradnikiem z dziedziny astronomii ale powieścią, która potrafi marzyć o tym, co niedościgłe. To ucieczka od bigoterii i pochwała niczym nie zmąconej intelektualnej wolności.

Z pewnością nie odmówię sobie przyjemności nazwania "Geparda" synonimem subtelności. To niezmiernie miłe uczucie spoglądania na wyrafinowany styl Giuseppe Tomasiego di Lampedusy spowodowało, że przyznałem mu miano górującego nad wieloma i dorównującego wszystkim. Bo takim zniewalającym wdziękiem w tworzeniu prozy nie każdy pisarz się musi pochwalić. Może wpływ na...